دیزی سنگی صنایع دستی مشهد
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/17
دیزی سنگی صنعتگران امروزه دیگر آنقدرها از روش سنتی، برای تهیه ظروف و وسایل سنگی استفاده نمی کنند؛ بلکه بیشتر تکنولوژی را برای سرعت در کار و ازدیاد تولید به خدمت می گیرنددیزی سنگی سنگ تراشی و قلمزنی روی سنگ، یکی از صنایع و فنون کهن ایرانی است. صنعتگران سنگ تراش از گذشته های دور با بهره گیری از بعضی ابزار و اشیا و اسباب خانه و وسایل آیینی و زینتی را می ساختند و استادان قلمزن بر روی آنها نقش می انداختند
سنگ تراش ها
از جمله صنایع دستی و سوغات شهر مشهد، قدمت آن به 14 قرن می‌رسد همین دیگ‌های سنگی است که از سنگ «سرپانتین» ساخته می‌شود.دیزی سنگی در قدیم، سنگ‌ها را با کلنگ و دیگر وسایل از کوهسنگی واقع در جنوب شرق مشهد تهیه و با گاری به شهر حمل می‌کردند و سنگتراشان از آن با چکش و تیشه و دستگاه‌های ساده دیگ هرکاره می‌ساختند. بعدها با چرخ چاه از دهنه کوه، تا سی چهل متر پایین‌تر را حفر و سنگ‌ها را استخراج می‌کردند و به کارگاه های تراش سنگ که بیشتر در بست بالا مستقر بودند انتقال می‌دادند و سنگتراش‌ها در راسته خودشان که جای ویژه‌ای در بازار مشهد بود، با قلم بند و غیره دیگ‌ها را می‌ساختند. دیگ‌های سنگی عمدتا دو نوع هستند یا دیزی سنگی که استوانه‌ای شکل است و معمولا یک نفره یا نهایتا دو نفره است یا هر کاره که در واقع قابلمه‌هایی سنگی هستند و می‌توان از آنها برای تهیه غذای حتی 12 نفر هم استفاده کرد. در متون جغرافیای تاریخی خراسان، از حرفه سنگتراشی نوقان و حمل آن به دیگر شهرها نیز یاد شده است.امروزه گرچه معادن سنگ هرکاره، در مناطقی چون زنجان، سیستان، خوی، کرمان ، ماکو، سبزوار، تربت حیدریه و بیرجند نیز وجود دارد ؛ اما گویا استخراج عمده و انبوه آن از معادن اطراف مشهد است که به جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، آلمان و ایتالیا هم صادر می‌شود
سنگ تراشی امروزی
صنعتگران امروزه دیگر آنقدرها از روش سنتی، برای تهیه ظروف و وسایل سنگی استفاده نمی‌کنند؛ بلکه بیشتر تکنولوژی را برای سرعت در کار و ازدیاد تولید به خدمت می‌گیرند. استخراج سنگ هرکاره از معدن با کمک دینامیت انجام می‌گیرد و قطعات بزرگ سنگ، به کمک پتک در اندازه‌های مورد لزوم قواره شده و به کارگاه‌ها انتقال می‌یابد. در گذشته به کمک تیشه و سوهان، ناهمواری‌ها پرداخت می‌شد و از اسکنه برای خالی کردن درون سنگ بهره می‌گرفتند و با پرگار قطر دلخواه دهانه ظرف مورد نظر بر روی سنگ اولیه ترسیم و با سوهان بدنه ظرف صاف و صیقلی می‌شد و با قلم فولادی که اندازه‌های متفاوتی دارد، نقش‌ها و کتیبه‌های مورد نظر را بر بدنه ظرف حکاکی می‌کردند. اما حالا، دستگاه سنگتراش با نیروی برق کار می‌کند و مانند دستگاه خراطی قادر است درون سنگ‌ها را به سرعت خالی کند و رویه ظرف‌های سنگی را صیقل دهد
دیزی سنگی
کارگاه‌های تولید آثار سنگی، عمدتا در بخش مرکزی شهر مشهد و نیز نقاط ییلاقی اطراف آن فعالیت دارند و تولیدات آنها در مجاورت این کارگاه‌ها و نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌ها و نقاط پررفت و آمد به زائران و مسافران عرضه می‌شود.دیزی سنگی زائران امام رضا (ع) خریداران اصلی صنایع سنگی، هستند، اما گذشته از مشتریان داخلی ، اعراب حاشیه خلیج فارس نیز در شمار مشتریان مشتاق ظروف و اشیای تزئینی سنگی شهر مشهد قرار دارند
