آشنایی با صنایع دستی کاشان در استان اصفهان
گردشگری › صنایع و سوغات
- 99/04/22
کاشان شهری تاریخی است که مرکز شهرستان است و بخشی از استان اصفهان محسوب می‌شود. این شهر در مرکز ایران واقع شده است. کاشان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران و مشهور به دارالمؤمنین است. این شهر دارای بیش از ۷٬۵۰۰ سال قدمت شهرنشینی و یکی از زیباترین شهرهای ایران است. کاشان اولین سکونت گاه جمع نشینی و شهرنشینی بشر روی کره خاکی با نام تمدن سیلک بوده و اولین تمدن آریایی و اولین گویش و لهجه و زبان آریایی و فارسی کنونی از این تمدن و این شهر بوده است.
شَعربافی یا شربافی کاشان:
شَعربافی یا شربافی یکی از صنایع دستی کاشان است .شعر بافي همان پارچه بافي است كه جولائي نيز گفته مي شود . در فرهنگ فارسي شعر به معناي موي باريك و موي انسان يا حيوان مي باشد و به بافنده اين كار موباف میگويند . تاريخ دقيق اولين دستگاه بافندگي معلوم نيست . شايد بتوان گفت ، هنر پارچه بافی در ايران قدمت چندين ساله دارد . پارچه هاي شعر بافي كه در كاشان توليد مي شود بيشتر به مناطق غرب و كرد نشين كشور فرستاده می شود و دارای ابعاد مختلفي است . به دليل بافت ساده آن می توان قدمت آن را بسيار دورتر از ديگر بافته ها دانست .نقشهٔ خاصی برای بافت شَعربافی وجود ندارد و به دو شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) بافته می‌شود. شعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشکی، مشکی، زرد، بادنجانی، سبز، گلی برای لباس زنان و شعر میله‌ای را به شکل سیاه و سفید به عرض ۲ متر و طول ۱٫۵ متر برای لباس مردان می‌بافند. رسم است که نام بافنده با نشان طلایی در سر و ته پارچه درج شود. گفتنی است که در گذشته، (تا حدود ۵۰ سال پیش) بافندگی با دستگاه شعربافی، بسیار دشوار بوده و تنها از عهده جوانان بر می‌آمده‌است. اما یکی از شَعربافان قهار آن دوره به نام حاج حبیب الله خادم قطعه‌ای را به این دستگاه اضافه می‌کند که کار با آن را بسیار ساده تر می‌نماید.
فرش کاشان :
شهر کاشان سابقه ای طولانی در بافت فرش دارد و حدود یک سوم از ساکنان آن در صنعت فرش بافی مشغولند. نقوش گل، برگ، شاخه های درختان، حیوانات، یا وقایع و شخصیت های تاریخی نقوش فرش کاشان را شکل می دهند و برای رنگ نخ ها از ریشه روناس، پوست گردو، پوست انار و برگ درخت مو استفاده می کنند. مهارت های سنتی فرش بافی از مادران و مادربزگ ها به دختران منتقل می شود و مردان نیز آن را فرا می گیرند. بد نیست بدانید که مهارت فرش بافی کاشان در فهرست میراث معنوی یونسکو قرار دارد و دارای ارزش جهانی است. سازمان یونسکو، مهارت های سنتی فرش بافی کاشان را منعکس کننده خلاقیت انسانی و تنوع فرهنگی جامعه ایرانی می داند.
مخمل بافی کاشان :
مخمل پارچه ای است پرزدار و ابریشمی كه در انواع مختلف تولید می شود كه شامل مخمل ساده، مخمل موجدار و مخمل نقش برجسته كه زیباترین نوع آن با طرح و نقش برجسته است كه از آن برای دوخت لباس، جلد قرآن، سجاده و جانماز استفاده می شود.
پارچه های زربافی :
زری بافی نیز همانند شعربافی یکی از هنرهای بسیار قدیمی در کاشان می‌باشد. البته آثاری که از این هنر بدست می‌آید معمولا دارای قیمت زیادی بوده و بسیار ارزشمند محسوب می‌شوند. بطورکلی زربافت به پارچه‌ای گفته می‌شود که تارهای آن از جنس ابریشم خالص بوده و پودها نیز از نخ گلابتون هستند. این نوع نخ رنگی طلایی دارد و به همین علت اگر نگاهی به این آثار داشته باشید حتما مجذوب زیبایی آنها خواهید شد. البته اگر علاقمندید تا اطلاعات بیشتری در خصوص این هنر بدست آورید و یا بازدیدی از آثار منحصربفرد زری بافی داشته باشید، می‌توانید به مرکز هنرهای سنتی کاشان که در خیابان غیاث الدین جمشید واقع شده است سری بزنید.
سفال کاشان :
از هنر های باستانی در دیار کاشان است که قدمت 7 هزار ساله دارد. در واقع سفال گری از کهن ترین هنر های بشر است، شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه هنر سفال گری از کاشان پا بر عرصه وجود نهاده است. سفال های کاشان در طرح و نقش های مختلفی عرضه می شوند.
گلیم و جاجیم کاشان
گلیم دست‌بافته‌ای پشمی است که بردار بافته می شود و از آن به عنوان فرش استفاده می کنند. جاجیم یک زیرانداز است که کرک ندارد و می توان دو روی آن را مورد استفاده قرار داد.
معرق چوب کاشان:
هنری است كه نسبت به دیگر صنایع دستی از سابقه كمتری برخوردار بوده، انواع معرق چوب با شیشه و چرم است؛ یك كارگاه معرق چوب در مركز هنرهای سنتی كاشان مشغول به فعالیت است، از بریدن و در كنار هم قرار دادن چوب های رنگی تابلوهای بسیار نفیسی ساخته می شود.
کاشی کاشان :
کاشی سازی هم از صنایع قدیمی کاشان است. این کاشی ها علاوه بر اینکه در بناهای مختلف برای پوشش دیوارها و تزیینات به کار می روند، می توانند زینت بخش خانه شما نیز باشند. قطعات کوچک کاشی های رنگی و منقوش می توانند جای تابلو روی دیوارتان را بگیرند.
گیوه نَشَلجی کاشان :
«گیوه نَشَلجی» یکی از معروف‌ترین صنایع دستی منطقه کاشان است. روستای نَشَلج در ۴۵ کیلومتری کاشان و در مسیر جاده کاشان به مشهد اردهال قرار گرفته است. در تهیه گیوه نَشَلجی مردان تخت گیوه را می‌کِشند و زنان رویه گیوه را می‌بافند. پارچه، کتیرا و پوست و اندام گاو از مهمترین ابزار تهیه تخت گیوه هستند. اندازه گیوه با کم و زیاد کردن فتیله‌های پارچه‌ای تعیین می‌شود. پس از تهیه تخت گیوه، تَخت‌کِش‌ها آن‌را به زنان گیوه چین می‌سپارد تا زنان رویه گیوه را ببافند.
