پخل بافی هنر مردم خراسان
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/14
در خراسان نوع دیگری از سبدبافی رواج دارد كه به زمان محلی پخل بافی گویند. مواد اولیه آن از ساقه گندم تهیه میشوداستان خراسان جنوبی از جمله مهمترین مراكز پخل بافی در ایران است. اما بطور كلی از قدیم الایام در هر جایی كه گندم كشت می‌شده، مردم آن منطقه با این هنر آشنایی كامل داشته و به كار بافت آن اشتغال داشته اند
بدین گونه که هنگام برداشت گندم، خوشه‌ی گندم را با ساقه آن درو کرده، قسمت بند خوشه را که دارای دانه‌های گندم است جدا می‌کنند . قسمت بدون بند جهت بافت سبد بکار می‌رود. باید پوست رویی ساقه را کنده و ساقه‌ها را به مدت 48 ساعت در آب قرار می‌دهند تا کاملاً نرم، انعطاف پذیر و آماده برای بافت گردد . برای شروع بافت دو ساقه گندم را در دست گرفته که اصطلاحاً « تو » نامند. ساقه‌ی دیگری که «ساقه‌پیچ» گفته میشود، در وسط تو قرار داده و شروع به پیچاندن دور توها می‌نمایند. به اندازه‌ای آن را می‌پیچند , که با تا دادن آن یک دایره کوچک تشکیل شود سپس بافت را خم کرده و توها همه زیر دست قرار می‌گیرند , تا فرم دایره‌ای کوچک مشخص شود
برای بست زدن، ساقه‌پیچ را بعد از 3 دور پیچاندن ، از زیر سوراخ ردیف قبلی عبور داده و به روی کار آورده ، دوباره یک دور، دور« توها » پیچیده و از روی تک قلاب بوجود آمده بست می‌خورد و به زیر کار می‌رود
در این هنگام ساقه پیچ دوباره زیر کار قرار گرفته و برای پیچاندن آماده می‌باشد. بنابراین با 3 دور پیچاندن یک بست زده می شود و بافت به همین صورت ادامه می‌یابد
زمانی که طول ساقه پیچ کوتاه میشود ، در قسمت بست ، ساقه‌پیچ کوتاه را به توها داده و ساقه جدید را در قسمت پشت بست قلاب کرده و شروع به پیچاندن می‌کنیم. به همین ترتیب دسته‌ی توها را حول مرکز دور داده و با پیچاندن بافتنی دور توها و بست زدن، کف محصول به اندازه‌ی دلخواه در می‌آید برای ایجاد دیواره ، پس از کامل شدن کفی ، دسته‌ی تو را روی ردیف کناره‌ی کفی قرار داده و بافت را ادامه می‌دهیم . به طوری که توها به صورت فنری روی هم قرار گیرند و دیواره‌ی محصول به ارتفاع دلخواه برسد. جهت کور کردن انتهای بافت به جای یک بست 2 بست خورده و ساقه پیچ به داخل بافت می‌رود. برای محکم شدن بافت می توان به قسمت کور شده، پارچه دوخت. گاهی اوقات، برای تزیین سبد از کامواهای الوان استفاده می‌کنند , بدین ترتیب که 1 یا 2 سانت از ساقه را بوسیله کاموا می‌پوشانند و از ساقه تزئین شده به عنوان ساقه پیچ استفاده میشود, به نحوی که قسمت کاموایی روی کار قرار گیرد. همچنین در بعضی از سبدها برای تزیین بیشتر ، لبه سبد بصورت زیگزاک بافت میشود . بدین ترتیب که دور دسته‌ای از تو را ساقه پیچ پیچیده و با دست به حالت زیگزاک فرم داده و به لبه‌ی محصول متصل می‌کنند.
