ریشه ضرب المثل بزنم به تخته و جایگاه آن در ادبیات ملل
خواندنی › شعر و ادبیات
- 97/09/07
ریشه ضرب المثل بزنم به تخنه از کجا می آید؟
بسیاری از مردم طبق رسم قدیمی، وقتی که از ویژگی های خوب و یا خوش شانسی حرف می زنند فورا به تخته ویا چوب چند ضربه می زنند تا به قول قدیمی ها از چشم بد و چشم زخم به دور باشند. این سنت در بسیاری از فرهنگ ها وجود دارد و فقط مختص ما شرقی ها نیست غربی ها هم اصطلاح بزن به تخته یا بزن به چوب را به اندازه ما حتی بیشتر از ما استفاده می کنند. در واقع در این بخش می خواهیم توضیح دهیم ریشه این سنت و رسم که در همه دین ها و فرهنگ ها هست از کجا می آید؟ قبل از ادیان توحیدی و یکتاپرستی اسلام و مسیحیت و یهودی ادیان باستانی در همه جای جهان، از اقوام اروپایی تا هند و ایران باستان همگی درخت برایشان مقدس بود. برخی ادیان درخت را به عنوان یک پیام آور از جانب خدایان می دانستند و برخی درختان را منزلگاه فرشتگان و ارواح مقدس می پنداشتند. اولین احتمال درباره ریشه این سنت این است که در میان آشوب و هیاهو اجداد ما می خواستند ارواح پلید و شیطانی را از درخت‌ها و خانه هایشان دور کنند. زیرا طبق اعتقاد آن ها حضور ارواح پلید مساوی با بدشانسی و بدبختی بوده در واقع اقبال از آن خانواده بر‌می گشت. برخی دیگر از متخصصین بر این باورند که ریشه این کار برمی‌گردد به پرستش درختان. پرستش کنندگان هنوز هم اعتقاد دارند که با کشیدن دست روی جسم مقدس برای خود برکت و خوشبختی می آورند. آن ها دست خود را روی تنه درخت می کشیدند تا خوش اقبالی از نیروهای خیر و مقدس درون درخت بگیرند. به مرور زمان این سنت به نگه داشتن خوش شانسی تبدیل شد که با لمس چوب خوشبختی را ماندگار کنیم. بعضی ها هم می گویند بعد از اینکه از خوش شانسی حرف می زنیم با لمس و ضربه زدن به چوب قدرشناسی خود را از نیروهای خیر و مقدس نشان‌می دهیم با این کار از آن ها سپاسگذاری می کنیم که مبادا فکر کنند به یاد آن ها نیستیم و شکرگذاری اقبال و شانسی که به ما داده اند را به جا نمی آوریم. در میان این سه نظر، تئوری اولی که با زدن روی چوب قصد دور کردن ارواح پلید در اطرافمان را داریم تا مبادا خوشبختی و شانسی را که تعریف کردیم از ما بگیرند که با جمله گوش شیطان کر و چشم نخوری همراه می شود .
ریشه ضرب المثل بزنم به تخته در سایر کشورها
- در برخی کشورها همچون اسپانیا، مرسوم است که پس از اتفاق افتاد امری که ممکن است سبب بروز بدبیاری و بدشانسی گردد، همچون عدد ۱۳ یا برخورد با یک گربه سیاه در خیابان، قطعه چوبی را لمس کرده یا بر روی آن می زنند.
- در فرهنگ انگلیسی باستان، زمانی که افراد می خواستند در رابطه با یک راز یا یک مطلب محرمانه با یکدیگر صحبت کنند، به جنگل می رفتند و برای آنکه شیاطین صدای آن ها را نشنوند، با دست به درختان می زدند. افسانه ای دیگر در این رابطه این می باشد که این کار عملی بوده برای احضار روح تا کاری را که فرد احضارکننده می خواهد برایش انجام دهد. نسخه دیگر آن نیز از این قرار است که عده ای از راهبانی که صلیب چوبی به گردن می انداخته اند، بدان ضربه می زدند تا شر را از خود دور کنند.
- در بلغارستان لمس کردن تخته فقط برای محافظت در برابر اخبار بد و ناگوار است و نه الزاما افزایش شانس یا چیز دیگر. مردم زمانی این کار را می کنند که خبر بدی بشنوند یا اتفاق بدی برای کسی بیفتد. مرسوم این است که ابتدا گفته شود خدا رحم کند و بعد به نزدیک ترین چوب در دسترس البته به غیر از میز چوبی، ضربه زده شود و آن گاه با همان دستی که ضربه زدید گوش ها را به پایین کشیده شود. اگر چوبی در دسترس نبود، مجاز هستند به سر ضربه زده شود.
