تاثیر بازی در رشد شخصیت فرزندان
سبک زندگی › فرزندان
- 97/09/26
روانشناسان بر این باورند بازی تفکر کودک شناخته می‌شود به عبارت دیگر استفاده از فرآیند بازی و بازی کردن منجر به افزایش هوش شناختی و البته مهارتهای اجتماعی کودک خواهد شد و کودکانی که از فرآیند بازی به درستی استفاده نکنند در دوران بزرگسالی با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد . ثانیه، ثانیه‌های زندگی کودک و گذر زمان که کودک به فراغت و بازی می‌پردازد تاثیر بسزایی در تکامل شخصیت کودک دارد و حال اینکه بسیاری از والدین از میزان اثرگذاری بازی در رشد شخصیت کودک خود بی‌خبر هستند.ارجحیت بازیهای گروهی و تیمی نسبت به بازیهای انفرادی ، کودک در هنگام بازی در گروه یا تیم از جمع گریزی به جمع‌گرایی تمایل پیدا می‌کند از سوی دیگر کودک در حین بازی گروهی فرآیند برقراری ارتباطات اجتماعی درست، ملاحظه‌های رفتاری و از همه مهمتر قانونمندی را یاد می‌گیرد به عبارت دیگر کودکی که انفرادی با خود بازی می‌کند به هر نوعی که دوست داشته باشد برای خود قانون می‌گذارد اما بازیهای تیمی قانونمندی را یاد می‌دهد و این کودک در آینده که وارد اجتماع واقعی می‌شود از قوانین و قواعد حاکم بر جامعه بهتر تعقیب خواهد کرد و بالاخره اینکه فرد در بازیهای گروهی با چشیدن طعم شکست یاد می‌گیرد کمتر متوقع باشد و بیشتر واقع‌بین بوده و برای برطرف کردن و نقاط ضعف خود تلاش بیشتری کنند بنابراین کودک تلاش می‌کند در ذهن دوستان خود جایگاه داشته باشد و مهارتهای خود را افزایش دهد و همین فرمول را در بزرگسالی به عنوان رقابت سالم انتخاب خواهد کرد.
از دیگر ویژگی بازی خوب مکان بازی است، بررسی‌ها نشان می‌هد در صورتی که کودک در فضای باز با همنوعان خود بازی کنند نسبت به کودکی که در فضای بسته باشد تعاملات اجتماعی بیشتری برقرار می‌کند به نظر می‌رسد که طبیعت می‌تواند به انسان درسهای بزرگی بدهد به عنوان مثال بچه‌هایی که بیشتر به کوهنوردی برده می‌شود از نیروی اراده، قدرت، اعتماد به نفس بیشتری برخوردار می‌شوند، بچه‌هایی که در محیط‌های مملو از گل، سبزه، پارکها، بوستان بازی می‌کنند از سخاوت و لطافت بیشتری برخوردار هستند.
کودک دختر رفتارهای زنانه و کودک پسر رفتارهای مردانه را تمرین می‌کند تا در آینده به هویت جنسی واضح‌تری دست پیدا کنند و رفتار خود را در اجتماع به نحو مطلوب‌تری ایفا کنند. دختر بچه‌ای که در بازی‌هایش کفش پاشنه بلند مادر را می‌پوشد یا پسر بچه‌ای که با گرفتن کیف پدر اصرار دارد نقش پدر را بازی کند هر دو تلاش می‌کنند به روش خودشان ویژگی‌های شخصیتی مادر و پدر را درونی کنند. در حقیقت بازی‌هایی از این دست همان مامان‌بازی و خاله‌بازی‌های خودمان هستند نه تنها نگران کننده نیستند بلکه بچه‌ها را برای پذیرفتن نقش‌های‌شان در زندگی آماده می‌کنند.
بازی‌هایی مثل مامان‌بازی، خاله بازی و... در گروه بازیهای تقلیدی و نمایشی قرار می‌گیرند. بازی‌هایی که گرایش کودکان به آن‌ها برخلاف تصور خیلی از پدر و مادر‌ها نه تنها ایردای ندارد بلکه نقشی مهم و کاربردی در تکوین ساختار شخصیت کودکان نیز بازی می‌کند. دختر بچه ای که کفش پاشنه بلند مادر را می‌پوشد، سراغ لوازم آرایش او می‌رود یا پسر بچه‌ای که سراغ ابزار کار پدر می‌رود، تلاش می‌کند ویژگی‌های شخصیتی پدر و مادر را به روش خودش درونی کند. دختربچه‌ای که در بازی‌هایش رفتار مادر را تقلید می‌کند در حقیقت به تمرین نقش جنسیتی خودش با استفاده از نمادهای مادرانه مشغول است و این دقیقا همان اتفاقی است که در مورد پسربچه‌ای که در بازی‌هایش پدر را تکرار می‌کند، رخ می‌دهد.
به طور کلی گرایش کودکان به تقلید رفتار پدر و مادر‌ها اصلا غیر طبیعی نیست. اینکه پسر بچه‌ای دوست دارد لباسی درست مثل لباس پدرش داشته باشد، در بازی‌هایش سراغ کیف او می‌رود و در بازی با بچه‌های هم سن و سال همیشه نقش پدر را بازی می‌کند، یا دختر بچه‌ای که در میان بازی‌هایش تمایل دارد سراغ کیف آرایش مادر برود یا حتی با کفش‌های او راه برود کار خطایی انجام نمی‌دهد بلکه شناخت درست را از تشابه‌های جنسیتی‌اش به تصویر می‌کشد.
وقتی کودک شما بدون در نظر گرفتن هیچ حد و مرز زمانی و به صورت یکنواخت به تکرار یک بازی گرایش پیدا می‌کند، به گونه‌ای که مثلا بازی کردن با رژ لب مادر و ماندن در نقش پدر برای او حتی نسبت به خوردن و خوابیدن هم در اولویت قرار می‌گیرد، باید نسبت به آن حساس شد.اما در حالت کلی بچه‌ای که کارتونش را می‌بیند، با اسباب‌بازی‌هایش بازی می‌کند و در کنار آن‌ها به این قبیل بازی‌ها هم گرایش دارد جای هیچ نگرانی برای والدین باقی نمی‌گذارد. چرا که این بازی در حقیقت زمینه‌ساز بخشی از روند طبیعی رشد کودک است. بازیهای تقلیدی و نمایشی در حقیقت فرصتی برای نمایش درونیات و برون‌ریزی رفتار بچه‌ها هستند و برخلاف باورهای ما قصد این نیست که از طریق بازی‌کردن با بچه‌ها چیزی را به صورت مستقیم به آن‌ها آموزش بدهیم. در حقیقت بازیهای تقلیدی و نمایشی فرصتی هستند برای ما که نقاط ضعف رفتاری کودکان را بشناسیم و با بررسی علل پیدایش آن‌ها با استفاده از روش‌های غیرمستقیم برای رفع‌شان اقدام کنیم.
یکی از بازیهای تقلیدی که کودکان به خصوص کودکان 3 تا 6 ساله به آن گرایش عجیبی دارند دکتر بازی است. آن‌ها می‌خواهند در جریان این بازی یکدیگر را معاینه کنند و به هم آمپول بزنند بنابراین دور از انتظار نیست که در گیرودار این بازی اعضای بدن یکدیگر را هم ببینند و دقیقا همین بخش ماجراست که واکنش شدید پدر و مارد‌ها را برمی‌انگیزاند. اما والدین همیشه باید به یاد داشته باشند که این رفتار‌ها با قصد و غرض جنسی صورت نمی‌گیرد و اگر درست هدایت شود حتی قرار نیست به روابط جنسی منتهی شود. این بازی‌ها صرفا از یک کنجکاوی کودکانه سرچشمه می‌گیرند. بنابراین راه مناسب مقابله با آن‌ها دعوا و سرزنش شدید نیست.
در عوض باید در فضایی خارج از بازی راجع به فضای خصوصی افراد با آن‌ها صحبت کنید، اینکه برخی از نواحی بدن جزو همین فضای خصوصی قرار می‌گیرند و باید از دید دیگران پوشیده بمانند. همچنین تذکر این موضوع که نباید لباس دوستش را برای آمپول زدن کنار بزند، همین‌طور که نباید اجازه این بازی را به او بدهد. در حقیقت شما با استفاده از این توضیحات و حتی تکرار آن‌ها در زمان‌های مناسب کودک‌تان را از انجام چنین کاری منع می‌کنید و محدوده بازی را برایش مشخص می‌کنید آن هم بدون اینکه کنجکاوی او را بیشتر از قبل تحریک کرده باشید.
همسانی بازی با سن کودک مهارتهای زیادی را به وی آموزش می‌دهد این در حالی است که اهمیت این مسئله از نظر آنان دور مانده و زمان مناسبی را برای بازی با کودک خود اختصاص نمی‌دهند و به طرق مختلف از این امر سر، باز می‌زنند.
