معذرت خواهی والدین از کودکان
سبک زندگی › فرزندان
- 97/11/12
همیشه گفته می‌شود بچه‌ها به حرف‌های پدرومادر گوش نمی‌دهند، اینکه شما چه چیزهایی را از آنها می‌خواهید و چه انتظاراتی دارید، برایشان مهم نیست بلکه آنها به اعمال شما نگاه می‌کنند و دقیقا همان الگوها را در رفتارهای‌شان به کار می‌گیرند. هر پدر و مادری از فرزندش انتظار دارد که وقتی کار خطایی از او سر زد بابت رفتار اشتباهش معذرت خواهی کند و تعهد دهد که دیگر رفتارش را تکرار نکند. حال اگر یک بار هم رفتار یا قضاوت نادرست از سوی والدین اتفاق بیفتد و آنها حاضر نباشند اشتباه‌شان را بپذیرند چه پیغامی را به فرزندشان مخابره کرده‌اند؟پدر و مادر با رفتار خود می‌توانند الگوی عملی موثری برای فرزندان خود باشد. وقتی پدر و مادر اشتباهی می‌کنند و در پی آن عذرخواهی می‌کنند نشان می‌دهند که قرار نیست آنها همیشه شنونده عذرخواهی باشند بلکه به کودکشان آموزش می‌دهند که وقتی رفتار نادرست یا قضاوت ناعادلانه‌ای داشت بتواند غرورش را کنار بگذارد و عذرخواهی کند. البته عذرخواهی والدین از رفتار یا حرف نابجایی از کودکشان اگر به مقدار متعادل و در زمان مناسب باشد، بسیار مثبت و راهگشاست اما این کار آنها نباید به یک امر روال تبدیل شود و والدین کاری بکنند که همیشه گناهکار شناخته شوند و بچه فکر کند که همیشه حق با اوست.
مساله‌ای که خیلی از بچه‌ها از آن گلایه دارند، عدم پذیرش اشتباه از سوی پدرومادرهاست. آنها در مورد می‌گویند که پدرومادرها فکر می‌کنند پادشاه هستند، هیچ وقت مقصر نیستند و هیچ کار اشتباهی انجام نمی‌دهند! در این شرایط وقتی پدرومادری از کودکشان معذرت خواهی کنند خیلی خوب است و انعطاف پذیری آنها را نشان می‌دهد. عدم پذیرش اشتباه از سوی والدین حاکی از خودستایی‌شان است یا نگران این هستند که وجهه‌شان را نزد کودکشان از دست بدهند. والدین می‌ترسند که اگر خودشان را یک فرد خطاکار نشان بدهند که بابت اشتباهاتش مغذرت خواهی می‌کند، جایگاه سابق را نزد بچه‌شان نداشته باشند و او دیگر به حرف‌های‌شان اهمیت سابق را ندهد. اما اگر پدرومادر در حرف و عمل‌شان به فرزندشان بیاموزند که هر انسانی کاستی‌هایی دارد و طبیعی است که در اثر این کاستی‌ها گاهی خطاهایی از او سر بزند، دیگر این موضوع به این شکل تابو برای خودشان و فرزندشان نمود نخواهد داشت. بلکه کودک به راحتی می‌پذیرد که آنها نیز ممکن است دچار خطا شوند و این امری کاملا طبیعی است زیرا پدرومادرش نیز انسان‌هایی هستند که در حال تغییر و تکامل خود هستند.
والدین نیز ممکن است در زندگی خانوادگی دچار اشتباه شوند،حتی در مقابل فرزندان خود ممکن است اشتباهی مرتکب گردند. آیا شما از آن دسته والدینی هستید که معتقدید شأن پدر و مادری‌تان با عذرخواهی کردن از فرزند زیر سؤال می‌رود یا از آنها که می‌گویند اگر اشتباهت را جلوی بچه به روی خودت بیاوری،دیگر روی حرفت حساب نمی‌کند؟ شايد هم جزو والديني باشيد كه به‌نظرشان معذرت خواستن، وظيفه ابدي و ازلي فرزند است و پدر و مادر در ارتباط با فرزندشان، از آن معافند.البته دسته ديگري هم وجود دارند كه پذيرفته‌اند معذرت‌خواهي، كوچك و بزرگ و بچه و والد نمي‌شناسد و هركسي اشتباهي از او سر مي‌زند.
«بگو ببخشيد»، «بگو عذر‌مي‌خوام»، «بگو اشتباه كردم»! از اين دست جملات امري در باب معذرت‌خواستن، در ادبيات تربيتي والدين، زياد است. مدام از كودك مي‌خواهيم بابت اشتباهش از ما، خواهر و برادر، همسايه و دوست و آشنا عذرخواهي كند. البته كه اين بد نيست.اما آيا خود ما تا به حال از او عذرخواهي كرده‌ايم؟ الگوي مناسبي برايش بوده‌ايم؟ قبل از هر‌چيز بايد بدانيد كه هر انساني ممكن است دچار خطا و اشتباه شود و والدين هم از آن مستثناء نيستند.در گام دوم بايد پذيرفت كه كودك و نوجوان با چشم و عقل تيز، رفتار والدين خود را كنترل مي‌كند و متوجه اشتباهات او مي‌شود.و اگر به روي خودتان نياوريد كه اشتباهي رخ داده، يك نمره منفي ديگر هم در تربيت كودك، نصيب‌‌تان مي‌شود. پس بهتر است بعد از هر اشتباه احتمالي، بپذيريد كه خطايي رخ داده و كودك متوجه آن شده، بعد هم خيلي آرام مسئوليت اشتباه خودتان را قبول كنيد.
حتي اگر كودك، طرف اشتباه شما نيست، مي‌توانيد به او بگوييد از اينكه چنين اشتباه رفتاري يا گفتاري از جانب شما رخ داده، احساس پشيماني و ناراحتي مي‌كنيد و متأسفيد؛ «از اينكه موقع حرف زدن با بابا، عصباني شدم و صدام بلند شد، خيلي ناراحت و پشيمونم. اميدوارم از اين به بعد بتونم خودمو كنترل كنم.»همچنين با عذرخواهي كردن از «بابا» به كودك نشان مي‌دهيم كه كدام رفتارها نادرست است و نيازمند عذرخواهي است.در اين حالت كودك مي‌آموزد كه خودش بايد رفتارش را بسنجد، در مورد بهتر و درست‌شدن رفتار و گفتارش، تصميم گرفته و اقدام كند و از عذرخواهي كردن و ابراز پشيماني از كار اشتباه،احساس بدي نداشته باشد. اگر شما يك الگوي خوب برايش باشيد ديگر نيازي نيست مدام در هر شرايط نادرستي از او بخواهيد كه عذرخواهي كند، بلكه او مي‌آموزد كه درصورت بروز اشتباه، عذرخواهي كرده و تصميم بر درست كردن شرايط بگيرد.
عذرخواهي در زماني كه قوانين خانه به ناگاه نقض شده‌اند، به كودك ياد مي‌دهد كه قوانين براي همه يكسان است و باعث مي‌شود كه احترام گذاشتن به حريم خانه و قوانين آن، براي كودك دروني شود. تصور كنيد كه استفاده از تلفن همراه، هنگام صرف غذا، در خانه‌تان ممنوع است، ناگهان تلفن شما زنگ مي‌خورد و شما ناخودآگاه شروع به صحبت مي‌كنيد.كودك در چنين شرايطي تصور مي‌كند كه قوانين فقط براي او است و همه در جهت محدود كردن آزادي و لذات او وضع شده و والدين به آن پايبند نيستند اما اگر شما بعد از آن بگوييد: «معذرت مي‌خوام، قصدم نايده گرفتن قانون نبود و حواسم هست ديگه تكرار نشه» كودك مي‌فهمد كه قانون براي همه است و استثنايي ندارد. اين كار قدرت شما در وضع قوانين را بيشتر مي‌كند.
هرگز گمان نكنيد كه با عذرخواهي كردن شأن والديني‌تان زير سؤال رفته و ديگر بچه روي حرف‌تان حساب نمي‌كند و خودتان را كوچك كرده‌ايد. اينها تصور اشتباهي است و دقيقا عكس اين اتفاق مي‌افتد. شما به كودكتان ياد مي‌دهيد كه توانايي و قدرت پذيرش اشتباهش را داشته باشد؛قدرتي كه اگر به آن مصلح شود، روابط اجتماعي بهتري را تجربه خواهد كرد. بسياري از افراد به‌دليل نداشتن قدرت‌پذيرش اشتباه، در روابط شخصي‌شان دچار مشكلات بزرگ شده و تنها مانده يا طرد مي‌شوند. فقط بايد مراقب باشيد اين اتفاق معذرت خواستن خيلي زياد تكرار نشود كه اثر سوئي خواهد داشت.
پذيرفتن اشتباه و عذرخواهي كردن، راه خوبي براي شكستن گارد عصبي افراد است. نگاهي به مشكلات اجتماعي بيندازيد. و خيابان‌ها و دعواهاي روزانه افراد را ببينيد، عامل اصلي اغلب آنها اين است كه فرد خاطي حاضر به پذيرش اشتباهش نبوده و با «ببخشيد» و «معذرت مي‌خواهم» بيگانه است.پذيرفتن اشتباه و درخواست بخشش، خودبه‌خود فضا را از تشنج و ناآرامي نجات مي‌دهد. ممكن است اشتباهي در ارتباط با نوجوانتان انجام داده باشيد؛ مثلا بي‌هوا و بدون اجازه وارد اتاقش شده‌ايد.او از دست شما عصباني و ناراحت است و اگر شما اشتباه را نپذيريد بيشتر به ناراحتي و پرخاشگري او دامن زده‌ايد و بعيد نيست كه حرمت‌شكني‌اي هم اتفاق بيفتد و لجبازي هم صورت بگيرد. اما اگر عذرخواهي كنيد و بگوييد اشتباه شده و معذرت مي‌خواهيد، راه روي پرخاشگري، عصبانيت و ناراحتي بسته مي‌شود و فضا آرام شده و روابط صميمانه‌تر مي‌شود.
