چه عواملی بر رشد کودک موثر است
پزشکی و سلامت › بارداری و کودک
- 97/09/19
بزرگتر شدن جثه و اندازه هاي بدن کودک را رشد مي گويند. ميزان رشد و افزايش وزن بدن نشان دهنده نحوه تغذيه کودک است.عوامل موثر بر رشد
1. عامل وراثت ( ژنتيک ) _ عامل ژنتيک مهم ترین عامل موثر در رشد است زيرا علاوه بر سرعت رشد ، حد نهايي رشد را نيز تعيين مي کند بنابراين براي قضاوت در مورد اندازه هاي بدن يک کودک بايد جثه والدين و ساير افراد فامیل را در نظر گرفت .
2. وزن هنگام تولد
3. تغذيه : کيفيت و کميت تغذيه به ويژه در ماه هاي اول زندگي تأثير زيادي در رشد و تکامل کودک دارد .
4. بيماري هاي مزمن : در برخي به دليل افزايش سوخت و ساز بدن ، حتي اگر مواد غذايي به مقدار کافي در اختيار کودک قرار داده شود باز هم رشد کافي و مناسبي پيدا نخواهد کرد.
5.هورمون ها : هورمون تيروئيد از زمان زندگي داخل رحمي در رشد جنين تأثير دارند که اين اثر تا سال هاي بعد هم پايدار هستند . بعد از حدود یک و نیم سالگي هورمون رشد بر رشد کودک موثر است و در سن بلوغ و زمان " جهش رشد " هورمون هاي جنسي بيشترين اثر را بر رشد مي گذارند.
6.عوامل محيطی
7. مسايل عاطفي ، رواني
8. عوامل بهداشتي ( از جمله واکسيناسيون ) و عوامل اجتماعي
رشد قد :
قد نوزاد رسيده هنگام تولد حدود 50سانتي متر است که در سال اول زندگي معمولاً 25 سانتي متر به قد او اضافه مي شود و در سال هاي بعد اين ميزان به ترتيب نصف مي شود به طوري که در سال دوم تقريباً 5/12 سانتي متر و سال سوم 5/6 سانتي متر و از سال چهارم به بعد هر سال 5/3 سانتي متر به قد کودک اضافه مي شود تا به حد بلوغ برسد.
برعکس وزن که به سرعت تحت تأثير تغذيه و عوامل محيطي قرار مي گيرد ، ماه ها طول مي کشد تا تأثير اين عوامل بر قد ظاهر شود لذا براي پالايش رشد در سال اول زندگي ، اندازه گيري وزن براي سن بسيار مهم است در حالي که در سال دوم زندگي علاوه بر شاخص وزن براي سن ، استفاده از شاخص وزن به قد از نيز اهميت ويژه اي بر خوردار است.
رشد وزن :
معمولاً نوزادان در روز هاي اول زندگي ، مقداري از وزن خود را از دست مي دهند . مقدار وزن از دست رفته ممکن است حتي تا 10% وزن نوزاد هم برسد ولي اگر نوزاد بلافاصله پس از تولد بر روي پستان مادر قرار گيرد و پيوسته در کنار وي بماند و بتواند در تمام ساعات شبانه روز و هر زمان که مايل است از شير مادر خود تغذيه کند معمولاً وزن کمتري از دست مي دهد.
توصيه مي شود که مادران ، وزن هنگام تولد و وزن زمان ترخيص نوزاد از بيمارستان را به خاطر بسپارند و يا يادداشت کنند تا بتوانند با وزن هاي بعدي وي ، مقايسه کنند.
اگر نوزادي بيش از 10% وزن زمان تولد را از دست بدهد و يا پس از 5-7روز که از تولدش مي گذرد هنوز در حال از دست دادن وزن باشد و يا تا 15 روز بعد از تولد به وزن زمان تولد خود بر نگشته باشد نياز به مراقبت ويژه براي کشف و رفع علت دارد. به همين جهت بايد نوزادان را عموماً 48ساعت بعد از ترخيص از زايشگاه ( 3 تا 5 روز بعد از تولد ) براي انجام تست غربالگري به مراکز ذيربط و براي توزين و ارزيابي وضع تغذيه و سلامت آنان نزد پزشک يا به يکي از مراکز بهداشتي درماني ببرند.
شيرخواران رشد سريعي دارند به طوري که در 3 تا 4 ماه اول زندگي به طور متوسط روزانه 20 تا 30 گرم و از اين زمان تا پايان 12 ماهگي روزانه 15 تا 20 گرم بر وزنشان اضافه مي شود. به عبارت ديگر به طور متوسط وزن کودک 5 ماهه دو برابر وزن زمان تولد ، يک ساله سه برابر ، 5/2 ساله چهار برابر و پنج ساله شش برابر وزن زمان تولد خواهد شد ولي براي بررسي دقيق روند رشد بايد از منحني رشد استفاده نمود.
با بالا رفتن سن کودک به‌تدریج موها رشد می‌کنند دندان‌ها نمایان می‌شوند، بعد از چند سال می‌افتند و دوباره رشد می‌کنند و نهایتاً فرزند شما به سن بلوغ می‌رسد. تمامی این‌ها بخشی از روند طبیعی رشد کودک هستند.
الگوي فوق در همه کودکان يکسان نيست و دليل اين تفاوت در کودکان سالم عبارت است :
نوع تغذيه ( شير مادر يا شير خشک ) و نحوه تغذيه کودک ( فواصل ، دفعات تغذيه ، تغذيه از هر دو پستان ، تغذيه در ساعات شب و.... )
ويژگي هاي کودک ( خلق و خو و ميزان فعاليت )
جثه افراد خانواده
مسايل عاطفي مانند ابراز عشق و محبت به کودک به ويژه در زمان تغذيه وي
رشد کودک در ماه اول تا سوم
در این ماه‌ها رشد قدی و وزنی کودک بسیار سریع است. روند رشد کودک در این ماه‌ها مشابه رشد سریعی است که طی یک ماه اول داشته است. در این ماه کودک بین 2/5 الی3/8 سانت رشد قدی و در حدود 907گرم رشد وزنی خواهد داشت. این اعداد تنها نشان‌دهنده میانگین مورد انتظار هستند و امکان آن وجود دارد که روند رشد کودک شما آرام‌تر یا سریع‌تر باشد و یا در مقطعی رشد او به طور ناگهانی زیاد شود. اگر در سن ۶ هفتگی کودک شما بیش‌ازحد بی‌قرار است یا بیش‌ازحد معمول غذا می‌خواهد، احتمالاً این موضوع به خاطر رشد ناگهانی او در این مقطع است. اگر بی‌قراری کودک بیش از یک یا دو روز طول کشید، موضوع را با پزشک در میان بگذارید. در هر جلسه مراجعه‌ی شما با پزشک، او قد و وزن و اندازه‌ی دور سر کودک را اندازه‌گیری می‌کند و این اعداد را با نمودار رشد استاندارد کودک مقایسه می‌کند (برای دختران و پسران نمودارهای متفاوتی وجود دارد).
رشد کودک در 4تا 7 ماهگی
کودکان در این سن همچنان به رشد سریع ادامه می‌دهند، رشد در اندازه‌ی بدن، مهارت‌های فیزیکی و توانایی ارتباط با جهان پیرامون خود. بسیاری از مهارت‌های جدیدی که می‌آموزند می‌تواند برای خوردن غذاهای سفت‌تر و جامد به کار آن‌ها بیایید. در واقع در این زمان یا طی چند ماه دیگر، کودک شما برای اولین بار می‌تواند طعم غذایی به جز شیر مادر یا شیر خشک را بچشد. البته همچنان اصلی‌ترین غذای کودک، شیر است اما او کم‌کم می‌تواند بسیاری از مزه‌های جدید را کشف کند. تا زمانی کودک شما همچنان رو به رشد است، عادت‌های غذایی احیاناً عجیبی که دارد نباید شما را نگران کند. طی این سه ماه، وزن اغلب کودکان دو برابر وزن تولدشان می‌شود. در این ماه‌ها کودک ماهیانه در حدود 560گرم وزن اضافه می‌کند و 2سانتی‌متر به قد او اضافه می‌شود.
رشد کودک 8 تا 12 ماهگی
رشد کودک در یک سال اول زندگی او بسیار سریع است و وزن او به دو برابر یا بیشتر از دو برابر وزن اولیه او می‌رسد. بعد از گذشت از مرز یک‌سالگی تین روند رشد کمی آرام می‌شود. طی این یکسال روند رشد قدی وزنی و دور سر کودک شما توسط پزشک ثبت شده و شما می‌توانید در این زمان جدول رشد کودک خود را مرور کنید و هر سؤالی در این رابطه از پزشک خود دارید بپرسید. در هنگام بررسی جدول رشد کودک خود، روند رشد او را با خودش مقایسه کنید و نه با کودکان دیگر. هر کودکی جثه و خصوصیات فیزیکی خاص خود را دارد اما تا زمانی که کودک شما همچنان به رشد کردن ادامه می‌دهد، جایی برای نگرانی وجود ندارد.
