گلابتون دوزی هنر مردم هرمزگان
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/14
زردوزی که در نقاط مختلف ایران به کم دوزی ، گلدوزی ، برودری دوزی و کمان دوزی شهرت دارد، در گذشته تولید آن در بیشتر نقاط ایران رواج داشت ولی هم اینک استان هرمزگان و بویژه شهرهای بندر لنگه بندر عباس و میناب از مراکز عمده ی تولید آن به حساب می آیند. شعبه یی از هنر ظریف رودوزی EMB ROTDERY: است گلابتون دوزی هنری است که از دسته رودوزی های سنتی است .در قدیم الایام از نخ طلا برای بافت آن استفاده می کردند ولی امروزه از نخی با رنگ زرد استفاده می شود .باید بدانید که تهیه نخ برای انجام این هنر از کشور پاکستان است و انجام این هنر زیبا توسط زنان و دختران هرمزگانی است
زردوزی های ایرانی کلا قابل تقسیم به سه دسته است
گونه یی که زمینه ی اساسی پارچه را سراسر بخیه می پوشاند تا زمینه ی تازه ای از رنگ و نقش پدید آید, مانند سوزن دوزی های بلوچ و قلاب دوزی رشت و پته دوزی کرمان.
گونه یی که بر روی پارچه نقش چندانی دوخته نمی شود، بلکه با عبور نخ های رنگین از لابلای تار و پود پارچه , و دوختن این الیاف به یکدیگر پارچه ی ساده حالتی مشبک و رنگین بخود می گیرد
مانند سکه دوزی و قلاب دوزی اصفهان. گونه یی که در آن زمینه ی پارچه به رنگ اصلی باقیمانده و به کمک الیاف, دارای روکش های فلزی، نقوش متنوعی بر روی پارچه دوخته می شود مانند ده یک دوزی (که در حال حاضر , منوسخ شده) نقده دوزی ، تافته دوزی ، خوس دوزی و زردوزی که گلابتون دوزی نیز نامیده میشود
گلابتون طلائی است که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان های باریک ساخته باشند و گلابتوندوزی نوعی دوزندگی, است که جنبه ی تزئینی دارد و در آن نخ گلابتون بکار میرود
در حال حاضر گلابتون دوزی با الیاف طلا بهیچ وجه در ایران رایج نیست و گلابتون دوزان به جای استفاده از نخ طلا، از نخ هائی که دارای روکش فلزی زرد یا سفید است و عمدتا در کشور پاکستان تولید می شود. استفاده می کنند.و به کمک قلاب نقوش متنوعی را که اکثرا نیز ملهم از بینش ها و برداشت های شخصی شان است, بر روی پارچه می دوزند.تولید کنندگان اصلی مصنوعات گلابتون دوزی شده در استان هرمزگان، بیشتر زنان و دختران , خانه دار هستندو بطور کلی در شهرهای بندر لنگه، بندر عباس، میناب و اکثر نقاط روستایی شهرستان های, یاد شده کمتر خانواده یی را می توان یافت که زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند
جنس پارچه مورد استفاده برای گلابتون دوزی
شکل و نوع محصول بستگی به سلیقه و نظر مشتری دارد و مرسوم این است که تولید کنندگان بعد از, اخذ سفارش ، ابتدا پارچه را که معمولا از جنس کرپ ناز و دارای رنگ سبز، مشکی، زرشکی، زرد، فیروزه یی ، نارنجی و… است
بر مبنای الگوی مورد درخواست مشتری بریده و ابتدا با کمک کاربن های رنگی نقش درخواستی سفارش دهنده را, (که گاهی نیز از سوی خود وی ارائه میشود، ولی در بیشتر اوقات از میان طرحهای موجود در نزد هنرمندان انتخاب میگردد) بر روی آن کپی میکنند
در مرحله بعد، پارچه را بر روی لبه ی دایره یی چوبی که کم یا کمان نام دارد قرار داده و اطراف آن را به وسیله ی, یک تسمه ی چرمی ، یا زهواری چوبی که حالت دایره داشته و قطرش به وسیله ی یک پیچ کم و زیاد میشود , محکم میکنند و پارچه را از اطراف میکشند تا همانند پوسته یی بر روی مساحت دایره ی چوبی قرار گیرد
سپس هنرمند به کمک سوزن های خاصی که دارای نوک برجسته است و اصطلاحا قلاب نامیده میشود, کار گلابتون دوزی را آغاز نموده و به کمک قلاب و نخ هایی که دارای روکش فلزی به رنگ نقره یی , یا طلایی است عمل دوخت را انجام میدهد
نقوشی که در گلابتون دوزی بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد عبارت است از پیچک ترنج، گل ساعتی، نقش محرابی، گل‌های اسلیمی، گل‌های ختائی، نقش بازوبندی، بته روحی، محرماتی یا ستونی، بته جقه ای، سروچه , و انواع گل‌ها؛ گاهی از تصویر افراد هم در گلابتون دوزی استفاده میشود
