کره دان صنایع دستی ایلام
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/10/30
یکی از مهم ترین فراورده های لبنی در بین مردم عشایر و دامدار به خصوص در فصل بهار، کره حیوانی می باشد. عشایر زحمتکش استان ایلام قبل از ذوب کردن و گرفتن روغن کره آن را در ظرفی محلی که از پوست بره درست شده قرار می دهند که به آن کریان یا کره دان گفته می شود.به منظور درست کردن کریان پوست بره یا بزغاله شیرخوار را هنگام ذبح کنده و پس از نمک سود کردن و عملآوری آن در شیرهی گیاهان معطر كوهی برای دباغی كردن در قیماق یا كاچی آرد جو حرارت میدهند و پس از دباغی آن را به مدت چند روز در آفتاب میگذارند تا قوام نهایی یافته و برای استفاده آماده شود.
زنان ایل و دامداران هر روز مشكزنی كرده و پس از جدا كردن كره از دوغ، آن را فشرده تا دوغ آن خارج شده و در كریان میگذارند. كریان به ستونی چوبی دور از دسترس جانوران موذی و حشرات آویخته میشود تا به تدریج دوغ و رطوبت آن از منافذ كریان خارج شود. كره در این ظرف تا حدود 10 روز سالم و تازه میماند و معمولاً كریان را در خنكترین جای چادر یا آلاچیق نگهداری میكنند.
این نكته را هم یادآوری میكنیم كه كره به خاطر مواد قندی و پروتئینی اگر در معرض هوا باشد فاسد، بدبو و غیرقابل استفاده میشود. كرهی بهار از شنبه تا پنجشنبه در كریان نگهداری میشود و روز پنجشنبه طبق سنتی دیرینه، زن خانه پس از برآمدن آفتاب آتشی مختصر افروخته و دیگ سیاه مسی را روی آتش ملایم گذاشته و با ذكر دعا و صدقه دادن، كریان را از ستون جدا میكند.
این نكته را نیز بگوییم كه روز پنجشنبه هیچ مقداری از كره به بیرون خانه برده نمیشود و هرگز در این روز كره و روغن خرید و فروش نمیشود زیرا معتقداند تمام بركات خانه با آن از منزل خارج میشود. هنگام خالی كردن كره از كریان، اسپند در آتش ریخته تا به قول مردم محلی چشم حسود و بلا از بركت خانه دور شود و پس از ذوب شدن كره، باقیماندهی دوغ و رطوبت آن را كه تهنشین میشود گرفته و روغن را پس از خنك شدن در خیك یا هیز میریزند و به آن گل خوشبوی چویر میافزایند تا عملآوری شده و برای مصرف یا فروش آماده شود. كریان را هرگز خالی خالی نمیكنند و همواره از كرهی آخرین روز مشكزنی مقداری به عنوان چین یا مایه در آن نگه میدارند تا به قولی بركت و روزی اهل خانه تداوم داشته باشد.
