خانه کلاهدوز موزه آب یزد و یکی از بهترین موزه های آب دنیا
گردشگری › آثار تاریخی
- 97/09/07
یزد شهر جهانی ایران
شاید اولین چیزی که در بدو ورود به یزد توجه را به خود جلب می کند، چهره سنتی و قدیمی آن است که از گذشته حفظ شده و هنوز هم می توان در کوچه پس کوچه ها ردپای راه و رسم زندگی گذشتگان را یافت. یزد هیچوقت پایتخت نبوده که بناها یکی پس از دیگری اشغالش کنند و یا شاهان بخواهند آن را به شکلی ویژه بیارایند. ویژگی یزد سادگی و در عین حال شکوه و زیبایی اش است. آرامش را می توان در خیابان های شلوغش هم دید. بادگیرهای برافراشته از عناصر نمادین یزد هستند؛ سازه هایی که هوش معماران ایرانی را به بینندگان گوشزد می کنند.
یزد تنها شهر جهانی ایران است و نامش در فهرست یونسکو خودنمایی می کند؛ اتفاقی که باعث شده تا نام این شهر بیشتر و بیشتر در میان مقاصد گردشگران به ویژه خارجی ها به چشم بخورد.
خانه کلاهدوز
خانه کلاهدوزها در یزد یکی از آثار منحصر به فرد تاریخی و مربوط به دوره قاجار در سال های 1310 هجری خورشیدی است. تاجر نامی یزد؛ آقا سید علی اکبر کلاهدوز، این بنا را در سال 1266 خورشیدی در 3 سطح زیرزمین، پایاب و همکف ساخت که با مسیر قنات و بام منزل به 5 سطح می رسد. دو قنات کهن زارچ 2 هزار ساله و رحیم آباد از زیر این خانه عبور می کرد و هم اکنون نیز با 75 کیلومتر طول آب در آن جریان دارد.
در شمال میدان امیرچخماق و در ابتدای خیابان قیام بر سردر یکی از خانه های قدیمی، عبارت موزه آب به چشم می خورد که با ورود به آن می توانید به مرور تاریخ چندهزارساله آب در این مرز و بوم بپردازید. موزه آب یزد سال هاست که در خانه تاریخی کلاهدوزها برپا شده و توانسته است توجه گردشگران را به خود جلب کند. در سال 1379 و همزمان با برگزاری نخستین همایش بینالمللی کاریز بود که این موزه کار خود را آغاز کرد تا ارزش و اهمیت آب را در منطقه ای کویری به مردم نشان دهد. حالا بسیاری از این موزه با عنوان یکی از بهترین موزه های آب دنیا یاد می کنند؛ جایی که در آن می توان آثار و ابنیه های تاریخی در زمینه های مختلف مربوط به آب را شناخت و کمی بیشتر در مورد تاریخ این سرزمین دانست.
معماری خانه کلاهدوزها
خانه کلاهدوز به واسطه معماری اصیل و بهره بردن از مهارت‌های استادان چیره دست یزدی ساخته شده است. عمارت این بنا با حدود 720 مترمربع مساحت، یکی از ارزشمندترین آثار معماری یزد است. گچ‌بری‌های بسیار زیبایی از نقوش و اشکال مختلف بر روی دیوار و ارسی‌هایی رنگارنگ، خانه را به زیبای تزیین کرده اند. این گچ‌بری ها را در سال های اخیر مرمت کردند. اتاق‌های پنج دری و سه دری در محوطه بنا که رو به سوی حوض مرکزی دارند و تالار و اتاق بادگیر و اتاق ارسی بخشهای مختلف بنا هستند. سید علی اکبر کلاهدوز در هنگام ساخت این بنا از دو رشته قنات برای تامین آب نیز استفاده کرده است. خروجی این دو قنات را پایاب و پاکنه می گویند که از قنات‌های رحیم آباد و زارچ گرقته شده و در چاه‌خانه می‌توان از آب آن بهره برد. بنابراین آب انبار خانه را در طبقه همکف ساختند که در سال 1379 به موزه آب تبدیل شد. هنوز هم از این قنات ها آب جریان دارد.
بر بام این خانه بخشی وجود دارد به نام چاه خانه که آب را از قنات ها به وسیله چرخ چاه به بام پمپاژ کرده و به منبع موجود بر روی بام می ریزد تا فشار کافی برای استفاده در طبقه های پایین داشته باشد. بخشهای مختلف بنا شامل اتاقی است که به عنوان حجله خانه در هنگام مراسمات ازدواج اهل خانه و همین طور مهمانی‌ها استفاده می شده. اتاق پنج دری را برای خیاط خانه و استفاده خدمتکاران در نظر گرفته بودند. اتاق ارسی پنجره هایی بزرگ دارد که برای باز و بسته کردن آن ها باید دو نفر آن را روی دوش خود بگذارند و به طرف بالا بکشند. اتاق دالان نیز كنار پنج دری قرار دارد و محل سكونت خود آقای كلاهدوز و همسرشان بود. قسمت دیگر این خانه با نام اتاق بادگیر کنار اتاق پنج دری و محل زندگی دختر آقای کلاهدوز بود. خنک جای نیز نام بخش مخصوص در معماری کویری و تالاری با سقف بلند است که یزدی ها در تابستان از آن استفاده می کردند.
مسیر دسترسی
استان یزد، شهر یزد، خیابان امام، شمال میدان امیرچخماق، خیابان قیام
برای دسترسی به این جاذبه می توانید از اتوبوس های خط پایانه دروازه قرآن - پایانه شهدای محراب و یا خط چهارراه بعثت - راه آهن استفاده کرده و در چهارراه شهدا پیاده شوید و با کمی پیاده روی به موزه برسید.
