آشنایی با پیت ماس و نحوه استفاده از آن در خاک گیاهان
سبک زندگی › باغچه
- 97/09/11
پیت ماس چیست و چگونه به وجود می آید
پیت ماس در واقع بقایای نوعی خزه و جلبک می‌باشد که بیشتر در کشورهایی مانند استونی و لیتونی تولید میشود. ابتدا این خزه‌ها جمع آوری شده و در طی فرایندی آماده سازی و بسته بندی میشود. پیت ماس تا بیست برابر وزن خود آب جذب میکند و برای حفظ رطوبت خاک بسیار عالی می‌باشد. پیت ماس دارای PH خنثی می‌باشد. در تشکیل این خاک ، تضاد شدید دما در فصول تابستان و زمستان بسیار موثر است . بدین صورت که در زمستان در اثر سرما خاک یخ زده و در بهار و با آب شدن یخها ، خاک مملو از آب می شود . در تابستان این آب تا عمق زیادی از خاک خشک می شود و همین امر باعث تجزیه نشدن مواد آلي موجود در خاک میشود .
پیت ماس مواد فیبری مرده هستند و زمانی تشکیل میشوند که خزه یا ماس ( moss ) و موجودات زنده دیگر مرده و در باتلاقهای توربی طی چند هزار سال تجزیه میشوند. در واقع معنی لغوی عبارت پیت ماس، خزه تورب است. عمده ترین ترکیبات موجود در پیت ماس به ترتیب پتاسیم ، فسفر و ازت می باشد . عموما پیت ماس در مصارف عمومی نظیر باغبانی، گلخانه‌ای، پرورش گل و گیاه کاربرد دارد. یکی از عواملی مهم در استفاده از پیت ماس وجود بیماری‌های قارچی به علت رطوبت بالا همچنین وجود بذر علف‌های هرز در داخل آن می‌باشد و یا وجود تخم انواع حشرات از این رو برای استفاده از پیت ماس برای مصارف حساس مانند کاشت بذر کاکتوس و ساکولنت حتماً در ابتدای کار با سم حشره کش و قارچ‌کشی کاملاً ضدعفونی شود.
تفاوت پیت ماس و کمپوست خانگی
تفاوت بین پیت ماس و کمپوست خانگی که باغداران و کشاورزان خودشان درست میکنند این است که پیت موس عمدتا از خزه تشکیل شده است و تجزیه آن در شرایط عدم وجود هوا اتفاق می افتد که فرایند تجزیه را بسیار کُند میکند به همین علت است که در واقع چند هزار سال طول میکشد تا خزه تورب تشکیل شود. در هر سال کمتر از یک میلی متر به عمق باتلاق تورب افزوده میشود. از آنجایی که این فرایند بسیار کند است، پیت ماس منبع تجدید ناپذیر محسوب میشود. از آنجا که این لایه کلا از لاشه گیاهی و جانوری تشکیل می شود برای همین سرشار از عناصری است که در بافت گیاهان به کار میرود مانند فسفر پتاسیم و نیتروژن. لذا به عنوان یک مکمل کود گیاهی (در واقع از نظر ترکیبات قابل مقایسه با کود حیوانی) به کار برده میشود و به دلیل تجزیه‌های طولانی مدت آلودگی‌های محیطی بسیار کمتری دارد و با اعمال مختلفی میتوان آن را ضدعفونی کرد.
آشنایی با انواع پیت ماس
پیت ماس در رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای و سفید در بازار وجود دارد که تفاوت آنها در میزان مواد آلی و بافت پیت ماس می‌باشد. همچنین انواع پیت ماس بر اساس سایز بافت وجود دارد که کاربرد آنها برای مصارف مختلف متفاوت می‌باشد. برای کاشت بذر کاکتوس بیشتر از نوع دانه ریز و متوسط استفاده میشود. پیتماس ها در رنگها و جنس‌ها و بافتهای مختلفی رده‌بندی میشوند. اغلب پیت‌ماس‌ها دارای وزن کمی هستند و تا 20 برابر وزن خود آب جذب میکنند ولی سرعت از دست دادن آب نیز در پیتماس ها زیاد است. ولی پیت ماس ها ظرفیت نگهداشت آب و مواد غذایی قابل قبولی دارند. در اصطلاح دو نوع پیت ماس معروف هستند. پیت ماس سفید (که واقع رنگ آن قهوه‌ای روشن است) و پیت ماس سیاه . باغبانها در نوع و روش مصرف آنها معتقدند که هرکدام ممکن است برای یکسری از گیاهان مناسب و برای دیگری مناسب نباشند.
فواید کاربرد پیت ماس
پیت ماس افزایش ماده آلی خاک: درصد ماده آلی در پیت ماس بالاست و باعث بهبود ساختمان خاک میگردد.
پیت ماس و نگهداری رطوبت: پیت ماس قادر است تا20 برابر وزن خشک خودش آب نگه دارد، و بتدریج آن را در اختیار گیاه قرار دهد
تهویه خاکهای سنگین: استفاده از پیت ماس، در خاکهای سنگین و رسی به نرم و سست شدن خاک و رشد بهتر ریشه کمک میکند
پیت ماس باعث بهم پیوستن خاکهای سبک و شنی می شود
پیت ماس باعث نگهداری کود و جلوگیری از آبشویی آن می شود
پیت ماس از خاک در برابر فرسایش حفاظت می کند
این خاک بستر مناسبی برای کشت هر نوع بذری می باشد
پیت ماس بستری مناسب برای کاشت بذر کاکتوس و انواع بذرهای سایر گیاهان و گل های آپارتمانی است
پیت ماس در ترکیب خاک گل های آپارتمانی استفاده می شود بخصوص انواع کاکتوس ها و ساکولنت ها بن سای بنفشه آفریقایی کاج مطبق و سایر گل ها است
پیت ماس بستر مناسب برای گلخانه های خیار ، گوجه و سایر محصولات گلخانه ای است
موارد مصرف پیت ماس
کود این خزه که پیت ماس(peat moss) هم نامیده شده به ماده‌ای جامد شبیه خاک اطلاق میگردد که در مصارف عمومی باغبانی، گلخانه‌ای، پرورش گل و… کاربرد دارد. در حال حاضر اکثر تولیدکنندگان این ماده(پیت ماس)، درکنار مواد تشکیل دهنده پایه و اصلی خزه تورب ازمقادیری نیترات (ازت)، پتاسیم و کلسیم به منظور غنای بیشتر و تبدیل آن به نوعی کود بهره می‌گیرند. از نشانه‌های کیفت این ماده (پیت ماس) یکی کیفیت و کمیت عناصر تشکیل دهنده آن و مقادیر نسبی آنها و دیگری ریزتر بودن دانه‌های آن می‌باشد. در ایران رنگ سیاه و تیره این ماده بیشتر مقبولیت دارد.
در مرحله‌ای از چرخه عمر خزه تورب که بصورت پوسیده وگیاه خاک در آمده بعد از فشرده شدن به عنوان بهبود دهنده خاک و بسترهای کشت مورد استفاده قرار می‌گیرد ؛ که ظرفیت آبگیری و همچنین ظرفیت جذب مواد مغذی را بالا می‌برد . همچنین هنگام استفاده از خاکهای شنی و ماسه‌ای و به عنوان بستر کشت برای گیاهانی که برای رشد و نمو به رطوبت بالایی احتیاج دارند مانند بنفشه آفریقائی ، همچنین برای رشد قارچها که میسلیوم – بافت مولد قارچ – در کمپوست با لایه‌ای از پیت ماس روی سطح آن رشد و نمو پیدا میکنند. همچنین به عنوان ترکیب خاک برای گلدانها به خصوص برای گلدانهای آپارتمانی و کاشت نشاء گلیخانه ای و … مورد استفاده قرار می گیرد .
موارد و میزان استفاده از پیت ماس
در هنگام کاشت درختان ، ترکیبی از یک قسمت پیت ماس و دو قسمت خاک بسیار مناسب می باشد . لازم است پس از حفر چاله ای به عمق دو برابر ریشه درخت ، درخت را در چاله قرار داده و سپس آن را با ترکیب پیت ماس و خاک به همان میزان که قبلا ذکر شد ، پر کرده و سپس ابیاری نمایید . ترکیب پیت ماس و خاک به میزان ذکر شده ، به منظور جابجایی درخت نیز مورد استفاده قرار می گیرد . در نشاء کاری نیز به عنوان بستر کشت در سینی نشاء از پیت ماس استفاده می گردد . ترکیب پیت ماس و خاک مناسب کشاورزی همچنین در مورد کشت سبزیجات نتیجه مطلوبی در بر خواهد داشت .
استفاده از پیت ماس برای درختان
جهت کاشت درختان یک قسمت پیت ماس، با دو قسمت خاک را مخلوط کرده و پس از حفر چاله (دو برابر طول ریشه) و سست کردن خاک در ته چاله ، درخت را در آن قرار داده و حفره را با مخلوط پیت ماس و خاک پر کرده و آبیاری می نمائید . جهت جابجایی درختان نیز یک قسمت پیت و دو قسمت خاک را در اطراف ریشه قرار دهید .
استفاده از پیت ماس برای سبزیجات، صیفی جات و گلها
کافیست دو اینچ پیت ماس را روی بستر بریزید و آنرا با شش اینچ عمق خاک مخلوط کنید وسپس دانه ها را بکارید. برای کاشت پیازچه بطور مساوی شن و خاک و پیت ماس را مخلوط نمائید.
استفاده از پیت ماس برای چمن
برای کاشت چمن دو اینچ پیت را با شش اینچ خاک مخلوط کرده و دانه و کود را اضافه نمائید و بعد از آن سطح را با یک چهارم اینچ پیت ماس بپوشانید.
استفاده از پیت ماس برای قارچ
در تولید قارچ از پیت ماس جهت پوشش سطح Compost استفاده می شود. در تولید قارچ نیز از این خاک به منظور پوشش سطح کمپوست استفاده می گردد . از انجا که پیت ماس نوعی ماده آلی بوده و به مرور تجزیه شده و به خاک بر میگردد ، به منظور بهبود عملکرد آن ، معمولا یک قسمت از پیت ماس و چهار قسمت کمپوست را مخلوط کرده و مورد استفاده قرار می دهند . یکی دیگر از عمده ترین مصارف این خاک ، استفاده از آن به عنوان بستر کشت گیاهان حساس به شوری می باشد .
استفاده از پیت ماس برای نشاء
در تولید نشاء گلخانه ای پیت و کوکوپیت را به تناسب با هم مخلوط کرده ، در سینی نشاء و… ریخته و بذر را در آن می کارند. در جنوب کشور به منظور تولید نشاء گلخانه ای گوجه فرنگی در فصل تابستان مورد استفاده قرار می گیرد .
