تاثیر دوستان و همسالان در زندگی کودکان
سبک زندگی › فرزندان
- 97/09/18
دوست چه تاثیری در آینده فرزند دارد
همسالان و دوستان از مهمترین عوامل اجتماعی شدن كودكان و نوجوانان به شمار می آیند. آنها از طرق مختلف بر یكدیگر تأثیر می گذارند و از یكدیگر تأثیر می پذیرند. بسیاری از محققان بر این عامل تأكید دارند و از آن به عنوان ارتباط افقی یاد كرده اند، یعنی ارتباطی كه در بین افرادی نسبتاً هم سطح از لحاظ سنی، طبقه اجتماعی، تحصیلی، اقتصادی و ... برقرار است. داشتن دوست خوب باعث رشد روابط اجتماعی مناسب می‌شود، در دوره دبستان و نوجوانی نیاز به داشتن دوست بسیار شدید است، دوستان هم محرم رازند و هم امنیت خاطر ایجاد می‌کنند. دقت در انتخاب دوست و راهنمایی در این زمینه یکی از اصولی است که والدین باید آن را در نظر داشته باشند؛ میل شدید کودکان دبستانی به تقلید از بزرگ‌ترها موجب می‌شود که رفتار آنها را پذیرفته و تقلید کنند، بنابراین رفتارهای خوب و بد والدین و اعتنا و بی‌اعتنایی به اصول اخلاقی خیلی زود در رفتار کودکان مشخص شود.
نقش دوستان و همسالان در اجتماعی شدن كودك
تا قبل از یك سالگی به ندرت ارتباطی معنی دار بین كودكان برقرار می شود. كودكان ده ماهه به گونه ای با یكدیگر برخورد می كنند كه انگار عروسك اند، برای هم صدا در می آورند، موهای همدیگر را می كشند یا اعتنایی به یكدیگر نمی كنند. از حدود دو سالگی به بعد اولین ارتباط های معنی دار میان كودكان ایجاد می شود. البته دوام این ارتباط ها بسیار اندك است و در حد چند دقیقه بازی با یكدیگر باقی می ماند. در دوران نوجوانی، همسالان مهم ترین نقش را در فرایند اجتماعی شدن فرد بازی می كنند. نوجوانان برای این كه بتوانند هویتی مستقل از والدین پیدا كنند باید ارتباطی صمیمی و متقابل با همسالان خود برقرار نمایند. ارتباط و دوستی دوران نوجوانی دارای این مشخصه ها است:
دوستان ، یكدیگر را درك می كنند
افكار و احساسات عمیق و درونی خود را با یكدیگر در میان می گذارند
برای حل مسائل و مشكلات روانی خود به یكدیگر كمك می كنند
سعی دارند باعث دردسر و مشكل برای دوستانشان نشوند
سازگاری علائم و شخصیت دو نفر، ملاك انتخاب دوست است
پایان دوستی منوط به عهد شكنی و عدم وفای به عهد یكی از دوستان است
كودكان و نوجوانان برای رسیدن به رشد اجتماعی مطلوب باید با همسالانشان ارتباط مناسب برقرار كنند. همسالان می توانند از طریق الگو سازی و تعادل هم سطح با یكدیگر، ارزش های اجتماعی را به همدیگر انتقال دهند و نقطه اتكایی برای یافتن استقلال و از بین بردن خودمداری ایجاد كنند. در این بین، والدین باید تسهیل كننده روابط بین همسالان باشند و موقعیت و شرایط ارتباط درست و صحیح فرزندانشان با همسالان خود را فراهم سازند.
مزایای دوستی با همسالان برای فرزندان
آنان برای همدیگر احساس امنیت عاطفی و حمایت فراهم می كنند.
همسالان با حمایت خود می توانند از شدت وابستگی دوستانشان به خانواده بكاهند.
آنان به اشكال رسمی و غیر رسمی مهارت های اجتماعی بسیاری را به هم می آموزند.
در بازی و بحث، آنان به یكدیگر فرصت تمرین ابراز وجود داده، نقش ها و رفتارهای گوناگون را برای هم تشریح می كنند.
آنان در بسیاری موارد، برای همدیگر حكم معیارهای بهنجاری پیدا می كنند كه موفقیت و شكست را می توان نسبت به آنها سنجید.
آنان می توانند از فشار اجتماعی كه بزرگ ترها به آنها تحمیل می كنند بكاهند و در برخی موارد ، یكدیگر را در مقابل تهدید و اجبار بزرگ ترها حمایت كنند.
آنها می توانند الگوی همدیگر قرار گیرند. برای الگو قرار گرفتن و تقویت رفتارهای یكدیگر، امكان دارد همسالان اعمالی را تقویت كنند كه با ارزش های بزرگ ترها هماهنگ باشد یا برعكس.
وظیفه والدین نسبت به دوستی های فرزندان
اعمال نظارت و کنترل از سوی والدین نسبت به فرزندان باید به گونه ای باشد که اثرات منفی به دنبال نداشته باشد و آنها احساس نکنند که والدینشان نسبت به آنها بی اعتمادند. در عین حال، پدر و مادر باید به نحوی فرزندان خود را متقاعد سازند که از مراقبت والدین خود بی نیاز نیستند و این مراقبت ناشی از علاقه و مسؤولیتی است که خانواده در برابر فرزندان دارد. بعضی خانواده ها کار سخت گیری را به جایی می رسانند که فرزندان خود را از داشتن هر نوع دوست، بازمی دارند؛ چنین روشی درست نمی باشد؛ زیرا آنها فرزندانشان را از مزایای دوستی و فواید آن محروم می سازند. داشتن دوستان شایسته این نیاز عاطفی او را برآورده می سازد و او را از تنهایی با تمامی عواقب زیانبارش نجات می دهد و موجبات رشد عاطفی و اجتماعی او را فراهم می سازد. بنابراین کافی نیست که ما فرزندان خود را از معاشرت با دوستان ناشایست منع کنیم؛ بلکه باید آنها را در یافتن دوستان خوب یاری دهیم. پدر و مادر آگاه می کوشند تا با فراهم کردن شرایطی، امکان انتخاب بهترین دوستان را به فرزندان خود بدهند.
والدین باید زمینه و بستر مناسبی را برای دوستان خوب فراهم نمایند، مثلاً روابط دوستانه یا خانوادگی یا شغلی والدین با افراد خاص، محله ای که برای زندگی خود انتخاب می کنند و مدرسه ای که فرزندان را در آن نام نویسی می نمایند و جاهایی که برای گردش و تفریح و ... می روند، همه این موارد هدفدار و جهت دار باشد، چون این گونه مجالس در شکل دادن به دوستیهای کودکان و نوجوانان با افراد معین مؤثر است. والدین ضمن اینکه فرزندان خود را از معاشرت با دوستان ناشایست منع می کنند، آنها را در یافتن دوست خوب کمک کنند، در این زمینه شرایط و امکانات لازم را فراهم آورند. در سنین نوجوانی وظیفه والدین است که به صورت غیر محسوس، عاقلانه و منطقی بر رفت و آمدهای نوجوانان نظارت و کنترل داشته باشند.
والدین و مربیان معیارهایی که اسلام برای انتخاب دوست بیان کرده، به فرزندانشان آموزش دهند.والدین نسبت به وظایف خویش در قبال کودکان و نوجوانان آگاه باشند و با آگاهی و درایت زمینه رشد و بالندگی فرزندانشان را فراهم سازند. والدین به نحوی که فرزندان خود را حساس و بدبین نکنند مراقب نشست و برخاست او باشند و اگر تشخیص دادند که یکی از معاشران او اهلیت تربیتی و اجتماعی ندارد، زمینه قطع ارتباط او را فراهم سازند و در صورت نیاز از همفکری و کمک افرادی که مورد احترام و وثوق فرزند می باشند برای تأثیرگذاری بر تصمیم وی استفاده کنند. والدین به فرزندان خود معیار بدهند و آنان را با خصوصیات و ویژگیهای دوست خوب و بد آشنا سازند و در جلسات خانوادگی و جشنها و مراسم مواظب باشند که فرزندان در دام دوستان ناباب گرفتار نشوند.
