علائم سندروم پای بیقرار و درمان آن
پزشکی و سلامت › پزشکی
- 97/09/20
سندرم پای بیقرار که به آن بیماری ویلیس اکبوم هم می‌گویند، بیماری است که موجب احساس ناراحتی، به ویژه در پاها می‌شود. این احساس به صورت مورمور شدن، درد و سوزش توضیح داده شده و تمایل آشفته کننده‌ای برای حرکت دادن عضو تحت تاثیر ایجاد می‌کند.سندرم پای بیقرار معمولا زمانی روی می‌دهد که فرد نشسته، در حال استراحت و یا خوابیده است و اغلب هم شب‌ها بوجود می‌آید. حرکاتی که توسط سندرم پای بیقرار ایجاد می‌شوند، اختلال حرکتی تناوبی اندام (PLMS) نامیده می‌شوند که باعث می‌شود این بیماری، مشکلات جدی برای خواب ایجاد کند. برخی از افراد دچار سندرم پای بیقرار اولیه هستند که هیچ علت شناخته شده‌ای ندارد. عده‌ای نیز دچار سندرم پای بیقرار ثانویه هستند که به طور خاص با مشکلات عصبی، بارداری، کمبود آهن و یا نارسایی مزمن کلیوی در ارتباط است.
برای بیشتر افراد دچار سندرم پای بیقرار، علائم این بیماری خفیف هستند. اما اگر علائم شما متوسط تا شدید هستند، این بیماری می‌تواند تاثیر بزرگی بر زندگی شما بگذارد؛ می‌تواند مانع خواب کافی شما بشود و در نتیجه مشکلاتی برای تمرکز و تفکر و فعالیت‌های اجتماعی در طول روز ایجاد کند.
سندرم پای بیقرار می‌تواند منجر به افسردگی و اضطراب نیز بشود و هر چه طولانی مدت‌تر مبتلا به این بیماری باشید ممکن است بدتر هم بشود. حتی می‌تواند سایر قسمت‌های بدن‌تان را هم دچار کند، مثلا دست‌ها. به دلیل تاثیراتی که سندرم پای بیقرار بر زندگی دارد، درمان اهمیت زیادی پیدا می‌کند. متدهای درمانی، متنوع هستند چون ریشه‌ی اصلی این بیماری دقیقا شناخته شده نیست. مثلا به گفته‌ی بعضی از محققان، سندرم پای بیقرار به دلیل مشکلاتی در دوپامین مغز ایجاد می‌شود، در حالیکه عده‌ای دیگر معتقدند به جریان خون ضعیف مرتبط است.
علائم سندرم پای بیقرار
علائم سندروم پای بیقرار معمولا زمانی بروز می‌کند که فرد در فضای محدودی مانند صندلی هواپیما یا سینما در حالت استراحت قرار دارد یا برای خواب به رختخواب رفته است. علائم این بیماری معمولا هنگام شب ظاهر می‌شود.
سندروم پای بیقرار موجب می‌شود که فرد به سختی به خواب برود یا بارها از خواب بیدار شود، درنتیجه در طول روز احساس خستگی می‌کند. این احساس خستگی روی یادگیری، کار، تمرکز و انجام وظایف و فعالیت‌های معمول اثر می‌گذارد. گاهی کم خوابی درنهایت منجربه نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، افسردگی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و سایر مشکلات جسمی و روانی می‌شود.
سندرم پای بیقرار چه حسی را در فرد ایجاد می کند؟
فردی که به سندرم پای بیقرار مبتلاست احساس عجیب و ناخوشایندی را در پاها و گاهی در بازوهای خود حس می‌کند و تمایل شدیدی به حرکت دادن آنها دارد. افراد مبتلا به این بیماری معمولا این احساسات را به‌صورت زیر توصیف می‌کنند:
تیر کشیدن، سوزش،دمر خوابیدن، خزیدن، حالتی شبیه شوک‌های الکتریکی،خارش پوست، تقلا کردن، مورمور شدن.
تنها راه رهایی از این حس ناراحتی، حرکت دادن پاهاست. این احساسات معمولا زمانی بروز می‌کنند که فرد در حال استراحت یا غیرفعال است و فقط درطول شب رخ نمی‌دهند. این علائم معمولا در هنگام غروب یا شب بدتر می‌شوند و ممکن است که برای مدت کوتاهی در صبح آرام شوند.
درمان سندرم پای بیقرار
1. پیدا کردن علل بالقوه پای بیقرار
اولین قدم برای درمان، پیدا کردن علت بروز آن است. هر چند سندرم پای بیقرار می تواند به چیز هایی مربوط باشد که تحت کنترل شما نیست، مانند ژنتیک یا بارداری، اما سایر علت‌های ممکن را می‌توانید کنترل کنید. این عوامل می‌توانند عادت‌های روزمره، داروهایی که مصرف می‌کنید، بیماری خاصی که دارید و یا سایر محرک ها باشند.
عادت ها
مصرف کافئین، الکل و تنباکو می‌تواند علائم سندرم پای بیقرار را تشدید کند. بنابراین محدود کردن مصرف این مواد می‌تواند هم می‌تواند این علائم را تخفیف بدهد.
دارو ها
یک سری از داروهای خاص می‌توانند علائم سندرم پای بیقرار را تشدید کنند، مثلا: آنتی هیستامین‌های قدیمی‌تر مانند دیفن هیدارمین، داروهای ضد تهوع مانند متوکلوپرامید یا پروکلرپرازین، داروهای ضد روانپریشی مانندهالوپریدول یا اولانزاپین، لیتیوم، بازدارنده‌‌های بازجذب سروتونین مانند فلوکستین، سرترالین یا اس سيتالوپرام، ترامادول و لووتیروکسین.
حتما پزشک خود را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید، چه تجویزی و چه داروی روی پیشخوان داروخانه‌ها. از پزشک‌تان سوال کنید آیا ممکن است این داروها علائم سندرم پای بیقرار را بدتر کنند، مخصوصا اگر داروهای ذکر شده در لیست بالا را مصرف می‌کنید.
بیماری ها
یک سری از بیماری‌ها می‌توانند با سندرم پای بیقرار ارتباط داشته باشند. بیماری مرحلهی نهایی کلیه یا ESRD و آسیب عصبی ناشی از دیابت نمونه‌های متداولی از این ارتباط هستند. کمبود آهن نیز ارتباط قوی با سندرم پای بیقرار دارد. شما باید در مورد سوابق بیماری‌تان با پزشک صحبت کنید، مخصوصا اگر هر کدام از بیماری‌های گفته شده را دارید.
سایر علت ها
برخی از افراد اینطور اعلام می‌کنند که خوردن شیرینی‌های زیاد یا پوشیدن لباس‌های تنگ باعث بروز علائم‌شان می‌شود. هر چند تحقیقات زیادی در مورد این عوامل صورت نگرفته، اما شما می‌توانید با روش آزمون و خطا، تاثیرات این عوامل را روی علائم بیماری خود بسنجید.
2. عادات خواب درستی در پیش بگیرید
داشتن عادات خوب مربوط به خواب توصیه‌ای است که به همه‌ی افراد می‌شود، اما مخصوصا برای آنهایی که مشکلات خواب چون سندرم پای بیقرار دارند، مفیدتر است. ممکن است بهتر خوابیدن، علائم این بیماری را برطرف نکند اما مطمئنا به شما کمک می‌کند تا کمبود خواب ناشی از این بیماری را خنثی کنید. نکات زیر را دنبال کنید تا خوابی راحت‌تر و با کیفیت‌تر داشته باشید.
هر روز سر ساعت مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید.
محیط خواب خود را خنک، ساکت و تاریک نگه دارید.
حواس پرت‌کن‌هایی چون تلویزیون و تلفن را در زمان خواب به حداقل برسانید.
دو تا سه ساعت قبل از خواب از اسکرین‌های الکترونیک اجتناب کنید. نور آبی تابیده شده از این اسکرین‌ها می‌تواند ریتم ساعت درونی‌تان را بهم بزند.
3. کمبود آهن علت سندروم پای بیقرار
کمبود آهن می‌تواند یکی از علت‌های اصلی سندرم پای بیقرار باشد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که مصرف مکمل آهن می‌تواند به تسکین علائم این بیماری کمک کند. یک آزمایش خون ساده می‌تواند کمبود آهن را نشان دهد، بنابراین اگر فکر می‌کنید این می‌تواند مشکل شما باشد با پزشک‌تان صحبت کنید. اگر جواب آزمایش شما برای کمبود آهن، مثبت بود پزشک‌تان ممکن است توصیه کند مکمل آهن بخورید.
در برخی موارد ممکن است به داروی تزریقی نیاز باشد. ضمنا کمبود ویتامین D نیز می‌تواند منجر به سندرم پای بیقرار بشود. تحقیقی در سال 2009 نشان داد مکمل ویتامین D توانسته بود علائم این بیماری را در افرادی که کمبود ویتامین D داشتند تخفیف بدهد. افرادی که تحت همودیالیز هستند می‌توانند با مصرف مکمل‌های ویتامین C و E علائم سندرم پای بیقرار را کاهش بدهند.
4. ورزش تسکین سندروم پای بیقرار
ورزش کردن هم می‌تواند علائم سندرم پای بیقرار را تسکین بدهد. موسسه‌ی ملی سلامت می‌گوید، ورزش معتدل می‌تواند برای سندرم پای بیقرار که در شرایط خفیف است مفید باشد. مطالعه‌ای که در سال 2006 روی 23 فرد مبتلا به این بیماری انجام شد دریافت ورزش هوازی و تمرینات مقاومتی پایین تنه که به مدت 12 هفته و سه بار در هفته انجام شده بودند، به میزان قابل توجهی علائم این بیماری را تخفیف دادند. سایر مطالعات نیز نشان داده ورزش کردن برای سندرم پای بیقرار بسیار مفید است. توصیه‌ای که موسسه‌ی سندرم پای بیقرار به این بیماران می‌کند این است که، در حد اعتدال ورزش کنند و به مرحلهی درد و ناراحتی نرسند چون ورزش شدید می‌تواند علائم این بیماری را تشدید کند.
5.یوگا و حرکات کششی مفید برای مبتلایان به سندرم پای بیقرار
یوگا و حرکات کششی مانند سایر ورزش‌ها برای مبتلایان به سندرم پای بیقرار مفید است. مطالعه‌ای 8 هفته‌ای که در سال 2013 روی ده زن انجام شد دریافت یوگا به کاهش علائم این بیماری کمک می‌کند. ضمنا یوگا به این بیماران کمک کرده بود روحیه‌ی بهتری پیدا کرده و از استرس‌شان کم شود که در نتیجه برای افزایش کیفیت خواب‌شان سودمند است. مطالعه‌ای در سال 2012 نیز نشان داد یوگا موجب بهبود خواب در 20 زن مبتلا به این بیماری شده بود.
مطالعه‌ی دیگری نیز نشان داد انجام حرکات کششی، فواید چشمگیری برای تسکین علائم این بیماری در میان افراد تحت همودیالیز داشته است. هنوز برای پژوهشگران کاملا مشخص نیست که چرا یوگا و حرکات کششی تا این حد برای این بیماران مفید است و نیاز به تحقیقات بیشتری است. اما با توجه به نتایجی که تا کنون به دست آمده، بهتر است به روتین ورزشی روزانه‌تان، مقداری تمرینات ساق پا و کشش بالای پا را اضافه کنید.
6. ماساژ کاهش علائم سندروم پای بیقرار
ماساژ دادن عضلات پا می‌تواند علائم سندرم پای بیقرار را کاهش بدهد. بسیاری از سازمان‌های سلامت و مراقبت مانند موسسه‌ی ملی سلامت و موسسه‌ی ملی خواب توصیه کرده‌اند ماساژ می‌تواند درمانی خانگی برای این بیماری باشد.در تحقیقی در سال 2007، یک زن 35 ساله که دو بار در هفته و به مدت 3 هفته، 45 دقیقه ماساژ دریافت می‌کرد، طی این دوره علائم بیماری‌اش تخفیف پیدا کرده بود.
ماساژی که او گرفته بود شامل طیفی از تکنیک‌ها مانند ماساژ سوئدی و فشار مستقیم به عضلات پا بود. علائم او بعد از دو دوره ماساژ تسکین یافته و تا دو هفته بعد از پایان دوره‌ی ماساژ برنگشته بود. سرپرست این تحقیق توضیح می‌دهد که افزایش ترشح دوپامین ناشی از ماساژ می‌تواند دلیل این نتیجه باشد. همچنین معلوم شده که ماساژ باعث بهبود جریان خون می‌شود، پس این هم می‌تواند دلیلی برای تاثیر ماساژ بر این بیماری باشد.
7. جوراب پای بیقرار (restiffic)
جوراب پای بیقرار جوراب‌هایی ضخیم و ساق بلند هستند که می‌توانند به کاهش علائم این بیماری کمک کنند. این جوراب‌ها که restiffic نامیده می‌شوندِ به نقاط خاصی از پایین پاهای‌تان فشار وارد کرده و این فشار، پیام‌هایی به مغز ارسال می‌کند که جواب‌شان، فرمان آرام شدن به عضلات تحت تاثیر است. مطالعه‌ای در سال 2013 نشان داد آنهایی که به مدت 8هفته از این جوراب‌ها استفاده کرده بودند، بهبودهای چشمگیری در علائم خود داشتند و کیفیت خواب‌شان بهتر شده بود. این نوع جوراب‌ها فقط با تجویز پزشک فروخته می‌شوند.
