با علائم IBS یا سندروم روده تحریک پذیر آشنا شویم
پزشکی و سلامت › پزشکی
- 97/08/13
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی روده است که تمام سنین را درگیر می‌کند و با تغییر در احابت مزاج و درد شکمی و در غیاب ناهنجاری‌های قابل شناسایی ساختاری، مشخص می‌شود. هیچ شاخص تشخیصی واضحی برای IBS وجود ندارد، لذا تمام تعاریف بیماری بر اساس تظاهرات بالینی است. معیارهای تشخیصی برای بروز IBS به شرح زیر است:
وجود درد شکمی (عود کننده) به مدت حداقل سه روز در ماه، در سه ماه گذشته که با دو یا تعداد بیشتری از موارد زیر همراه باشد:
با اجابت مزاج بهتر شود
شروع آن همراه با تغییراتی در تعداد دفعات اجابت مزاج باشد
شروع آن همراه با تغییراتی در شکل و قوام ظاهری مدفوع باشد
در سراسر جهان حدود 10 الی 20درصد از بالغین و نوجوانان علائم IBS دارند و اکثر مطالعات نشان می‌دهد، زنان بیشتر از مردان به این عارضه مبتلا می‌شوند.
علائم IBS تمایل دارند در طول زمان در تغییر باشند و اغلب با اختلالات عملکردی دیگر نظیر فیبرومیالژی (فیبرومیالژی بیماری نسبتا شایعی است که طی آن، فرد در مدت زمان نسبتا طولانی دردی را در سراسر بدن خود مانند مفاصل، عضلات و دیگر بافت‌های نرم بدن خود احساس می‌کند.)، سردرد، درد پشت و علائم ادراری تناسلی همپوشانی دارند. شدت علائم تفاوت دارد و به طور واضحی می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند و منجر به هزینه مراقبتی بالا شود.
علائم سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
همانگونه که در ابتدای مطلب نیز به آن اشاره شد، IBS اختلالی است که تمام سنین را درگیر می‌کند ولی در اکثر بیماران اولین علائم آن قبل از 45 سالگی ظهور می‌کنند. این بیماری در بیماران مسن‌تر شیوع کمتری دارد و در زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است. علاوه بر این IBS شدید در زنان حدود 80درصد می‌باشد. درد یا ناراحتی شکمی از علائم کلیدی تشخیص این عارضه می‌باشد. این علائم با اجابت مزاج بهبود می‌یابند و (یا) شروع آن‌ها همراه با تغییر در تعداد یا حالت مدفوع است. اسهال یا یبوست بدون درد، معیارهای تشخیصی برای طبقه‌بندی IBS نیستند. علائم دیگر شامل زور زدن حین دفع، احساس دفع ناگهانی یا احساس حرکات روده‌ای ناکامل، خروج موکوس و دفع است. در ادامه به طور مبسوط به شرح این علائم خواهیم پرداخت.
درد شکمی:
شدت و محل درد شکم در IBS به میزان بالایی متنوع است؛ درد به صورت دوره‌ای تکرار می‌شود و کرامپی است؛ (درد کرامپ یا درد کولیکی در ربع فوقانی چپ شکم شروع می‌شود و سپس به سه ربع دیگر شکم منتشر می‌شود) اما ممکن است بر سابقه یک درد ثابت اضافه شده باشد. ممکن است درد آنقدر خفیف باشد که نادیده گرفته شود یا آنقدر شدید باشد که فعالیت‌های روزانه را مختل نماید. محرومیت از خواب نیز ناشایع است زیرا درد شکمی تقریبا به طور یک شکل فقط در ساعات بیداری وجود دارد. با این حال بیماران مبتلا به IBS شدید غالبا به طور مکرر از خواب بیدار می‌شوند. درد غالبا با غذا خوردن و استرس‌های هیجانی تشدید می‌شود و با دفع گاز یا مدفوع برطرف می‌شود. زنان مبتلا به IBS به طور شایعی بدتر شدن علائم را پیش از قاعدگی و در حین قاعدگی ابراز می‌دارند.
تغییر در عادات روده‌ای:
تغییر در عادات روده‌ای یکی دیگر از علائم سندرم روده تحریک پذیر و ثابت‌ترین نمای بالینی در IBS است. شایعترین الگو یبوست است که با اسهال جایگزین می‌شود و معمولا یکی از این نشانه‌ها غالب می‌گردد. ابتدا ممکن است یبوست دوره‌ای باشد اما نهایتا ممتد شده و نسبت به درمان با ملین‌ها به طور فزاینده‌ای مقاوم می‌شود. مدفوع معمولا سفت و کم قطر است که احتمالا منعکس کننده دهیدراسیون شدید (دهیدراسیون وضعیتی است که طی آن مایعات بدن به حدی از دست برود یا کم شود که بدن دیگر به اندازه کافی آب و مایعات نداشته باشد تا وظایف طبیعی خود را انجام دهد.) ناشی از احتباس طول کشیده کولونی و اسپاسم است. همچنین اکثر بیماران دارای یک حس تخلیه ناکامل مدفوع هستند که موجب تلاش‌های پی در پی برای دفع در یک دوره زمانی کوتاه می‌شود. بیمارانی که نشانه‌ی غالب آن‌ها یبوست است، ممکن است برای هفته‌ها یا ماه‌ها یبوست داشته باشند که با دوره‌های کوتاه اسهال قطع شود. در سایر بیماران ممکن است اسهال نشانه غالب باشد. اسهال حاصل از IBS معمولا از حجم‌های کم مدفوع شل تشکیل شده است. اکثر بیماران حجم مدفوعی کمتر از 200 میلی‌لیتر دارند. اسهال شبانه در IBS روی نمی‌دهد. ممکن است اسهال توسط استرس‌های هیجانی یا غذا خوردن تشدید شود. مدفوع ممکن است با دفع مقادیر زیادی از موکوس (موکوس ماده‌ای است که باعث لیز‌شدن مسیر و کمک به حرکت مدفوع می‌شود و در صورت ملتهب شدن روده، تولید آن افزایش می‌یابد.) همراه باشد. خونریزی از نشانه‌های IBS نیست مگر آنکه هموروئید وجود داشته باشد و سوء جذب یا کاهش وزن نیز روی نمی‌دهد.
دفع گاز و نفخ از علائم سندرم روده تحریک پذیر:
بیماران مبتلا به IBS غالبا از اتساع شکمی و افزایش آروغ و نفخ شاکی هستند و تمامی این موراد را ناشی از افزایش گاز شکم می‌دانند. اگرچه بعضی از بیماران با این علائم واقعا مقادیر بیشتری گاز تولید می‌کنند اما اندازه‌گیری‌های کمی مشخص نموده‌اند که اکثر بیماران شاکی از افزایش گاز، مقادیری طبیعی از گاز را تولید می‌کنند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که اکثر بیماران مبتلا به IBS دارای اختلال در عبور دادن و تحمل نسبت به گازهای روده‌ای هستند. علاوه بر این، بیماران مبتلا به این عارضه دارای ریفلاکس گاز از دیستال به پروگزیمال‌تر روده هستند که ممکن است آروغ زدن را در آن‌ها توجیه کند. برخی بیماران دچار نفخ ممکن است اتساع قابل مشاهده و افزایش محیط دور شکم را تجربه نمایند.
نشانه‌های گوارشی فوقانی:
یکی دیگر از علائم سندرم روده تحریک پذیر نشانه‌های گوارشی فوقان است. بین 20 تا 25 درصد از بیماران مبتلا به IBS از سوء هاضمه، سوزش سر دل، تهوع و استفراغ شاکی هستند. این نشانه‌ها مطرح کننده‌ی احتمال درگیری قسمت‌های دیگری از دستگاه گوارش به غیر از کولون هستند. شیوع IBS در میان افراد مبتلا به به سوء هاضمه 31.7 درصد بیشتر از افرادی است که شکایت از سوء هاضمه ندارند.
