بررسی دلایل بی خوابی و راه های تشخیص و درمان آن
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 97/08/02
تعریف بی خوابی
این عارضه نوعی اختلال خواب است که سبب بروز مشکلاتی در افراد مبتلا به این عارضه می شود، مانند مشکل به خواب رفتن، مشکل خوابیدن و یا گاهی هر دو مورد. غالبا افراد مبتلا به این اختلال خواب، زمانی که از خواب بیدار می شوند، شاداب و سرحال نیستند که منجر به خستگی و سایر علائم در فرد می شود.
بر طبق گزارش انجمن روانپزشکی آمریکا (APA)، این عارضه یکی از شایع ترین اختلالات خواب است. در حقیقت، آمار ارائه شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا، نشان می دهند که در حدود یک سوم تمام بزرگسالان علائم این عارضه دارند. اما بین 6 تا 10 درصد از تمام بزرگسالان، به اندازه کافی علائم شدیدی از این عارضه دارند که می تواند به تشخیص این اختلال در آنها، کمک کند.
تعریف انجمن روانپزشکی آمریکا از این عارضه، بروز اختلال در به خواب رفتن و خوابیدن افراد است. پزشکان، با در نظر گرفتن این دو معیار، به تشخیص بالینی این عارضه، می پردازند:
-مشکلات خوابیدن حداقل سه شب در هفته و دست کم به مدت 3 ماه
- مشکلات خوابیدن باعث ایجاد دردسرهای بزرگ و یا بروز مشکلات عملکردی در زندگی فرد می شود.
علت بی خوابی
علل این عارضه در شما، به نوع این عارضه که با آن مواجه هستید، بستگی خواهد داشت. وجود استرس، بروز اتفاقات ناراحت کننده یا آسیب های روحی و روانی و یا تغییراتی در عادات خواب فرد، باعث بی خوابی کوتاه مدت می شوند.
نوع مزمن این اختلال خواب، حداقل سه ماه به طول می انجامد و معمولا به دلیل بروز مشکلات ثانویه دیگر و یا ترکیبی از مشکلات است، مانند:
-وضعیت پزشکی فرد که خوابیدن را سخت تر می کند مانند آرتریت یا درد پشت
-مسائل روانشناختی مانند اضطراب یا افسردگی
-استفاده از مواد مخدر
علائم بی خوابی
معمولا افرادی که دچار این عارضه می شوند، حداقل یکی از این علائم را در رابطه با این اختلال خواب خود، گزارش می دهند:
-صبح خیلی زود از خواب بیدار شدن
-نداشتن خواب دائم و پایدار
-مشکل در به خواب رفتن یا خوابیدن
این گونه علائم این عارضه، می تواند منجر به بروز علائم دیگری شوند، از جمله:
-خستگی
-تغییرات خلق و خو
-تحریک پذیری
علاوه بر این مشکلات، ممکن است با عدم تمرکز بر روی کارهای روزانه خود نیز روبرو شوید.
عوامل خطر این عارضه
این اختلال خواب، در هر سنی می تواند رخ دهد و احتمال بروز آن، در زنان نسبت به مردان بیشتر است. طبق نظریه موسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، در افرادی با بعضی از عوامل خطرزا، بیشتر احتمال بروز این اختلال وجود دارد. این عوامل خطرزا عبارتند از:
-سطح بالای استرس
-اختلالات عاطفی نظیر افسردگی و یا ناراحتی بر اثر بروز یک اتفاق در زندگی
-سطح پائین درآمد
-عقب ماندن از زمان
-سبک زندگی کم تحرک
-تغییر ساعات کاری و یا کار کردن در شیفت شب
-برخی شرایط پزشکی مانند چاقی و بیماری قلبی عروقی می توانند باعث این عارضه شوند. یائسگی نیز منجر به بروز این عارضه می شود.
درمان این عارضه
برای درمان این عارضه، هم درمان های دارویی و هم درمان های غیر دارویی وجود دارد. پزشک شما درباره اینکه چه نوع درمانی مناسب می باشد، با شما صحبت می کند. شاید لازم باشد تا درمان های مختلفی را امتحان کنید تا سرانجام بتوانید موثرترین درمان را پیدا کنید.
توصیه کالج آمریکایی پزشکان (ACP) ، درمان رفتاری شناختی (CBT) است و این درمان را به عنوان اولین مسیر درمان در مداوای نوع مزمن این اختلال خواب در بزرگسالان، معرفی می کند. آموزش در زمینه بهداشت خواب نیز توصیه می شود. گاهی اوقات، برخی رفتارهایی که در خواب دخالت می کنند، باعث این عارضه می شوند. آموزش بهداشت خواب در تغییر بعضی از این رفتارهای مخرب به شما کمک می کند.
تغییراتی که میتوان پیشنهاد کرد، شامل موارد زیر می باشند:
-از نوشیدن، نوشیدنی های کافئین دار در نزدیک شدن به زمان خوابیدن، پرهیز کنید
-با نزدیک شدن به زمان خواب، ورزش نکنید
-زمانی که قصد خوابیدن ندارید، مدتی زمانی را که درون تخت خواب خود می گذرانید، به حداقل برسانید مانند تماشای تلویزیون و یا وب گردی با گوشی همراه
-اگر بروز یک اختلال روانشناختی یا پزشکی، باعث این عارضه می شود، درمان مناسب به منظور کاهش یافتن مشکلات خواب، میتواند موثر باشد.
داروهای بی خوابی
گاهی برای درمان این عارضه از دارو استفاده می شود. نمونه ای از داروهای بدون نسخه (OTC) که برای خواب استفاده می شود، آنتی هیستامین است مانند دیفین هیدرامین (بنادریل). این گونه داروها، در صورت مصرف طولانی مدت، می توانند باعث بروز عوارض جانبی شوند، بنابراین قبل از شروع مصرف داروهای OTC برای درمان این عارضه، با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای تجویزی که برای درمان بیخوابی ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند عبارتند از:
-اسزوپیکلون (لونستا)
-زولپیدم (آمبین)
قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل به منظور درمان این عارضه، با پزشک خود مشورت کنید. به خاطر داشته باشید که با مصرف اینگونه داروها، امکان بروز عوارض جانبی خطرناک یا تعاملات دارویی وجود دارد. هر دارویی که به خوابیدن کمک می کند، لزوما برای همه مناسب نیست.
درمان های خانگی برای این اختلال خواب
بسیاری از موارد این عارضه را با تغییر سبک زندگی و یا امتحان کردن درمان های خانگی، میتوان مدیریت کرد.
شیر گرم، چای گیاهی و سنبل الطیب، به طور طبیعی به خوابیدن کمک می کنند.
مدیتیشن (مراقبه)
مدیتیشن روشی طبیعی، آسان و بدون دارو برای درمان این اختلال خواب محسوب می شود. بر طبق نظریه بنیاد ملی خواب، مدیتیشن به بهتر شدن کیفیت خواب شما کمک کرده و باعث می شود که راحت تر به خواب رفته و بخوابید. مدیتیشن، در بهبودی شرایط زیر که باعث این اختلال خواب می شوند، موثر است. این شرایط عبارتند از:
-استرس
-اضطراب
-افسردگی
-مشکلات گوارشی
-درد
بی خوابی در دوران بارداری
این عارضه در دوران بارداری، بخصوص در سه ماهه اول و سوم، شایع تر است. برخی تغییرات بدن مانند نوسانات هورمونی، حالت تهوع و تکرر ادرار، ممکن است در اوایل بارداری ، باعث بیدار ماندن شما در شب شوند.
همچنین ممکن است با فشارهای عاطفی مانند اضطراب در مورد افزایش مسئولیت هایتان به عنوان یک مادر مواجه شوید. بروز درد هایی مانند گرفتگی عضلات و درد پشت نیز ممکن است باعث بیدار ماندن شما شوند.
بدن شما دستخوش بسیاری از تغییرات مانند سوخت و ساز فعال و افزایش پروژسترون قرار دارد تا بتوانید به زندگی جدیدی که در درون شما، رشد می کند، کمک کنید. بنابراین، تغییر در الگوهای خواب، امری طبیعی می باشد.
تغییرات سبک زندگی که ممکن است کمک کننده باشند عبارتند از:
-داشتن فعالیت در طول دوران بارداری
-داشتن یک رژیم غذایی سالم
-هیدراته نگه داشتن بدن
-داشتن یک برنامه خواب ثابت
در صورتی که دچار اضطراب هستید، از تکنیک های آرامش و تمدد اعصاب در طول روز یا دوش آب گرم قبل از خوابیدن، استفاده کنید.
درباره برنامه های جدید ورزشی، داروها یا مکمل هایی که دوست دارید استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید و از اینکه این موارد برای زنان باردار خطری ندارد، مطمئن شوید.
خبر خوب اینکه این اختلال خواب که بر اثر بارداری اتفاق می افتد، معمولا موقت است و بر روی رشد کودک تاثیری نمی گذارد.
بی خوابی در کودکان
کودکان نیز به دلایلی مشابه با دلایل این اختلال خواب، در بزرگسالان، دچار این عارضه می شوند. این دلایل عبارتند از:
-استرس
-مصرف داروها
-مصرف بیش از حد کافئین
-اختلالات روانی
اگر کودک شما، مشکل به خواب رفتن یا خوابیدن دارد یا اگر خیلی زود از خواب بیدار می شود، ممکن است دلیل آن، این اختلال خواب باشد.
علائم بی خوابی در کودکان شامل موارد زیر می باشد:
-خواب آلودگی یا بی حوصلگی در طول روز
-زودرنجی و نوسانات خلقی
-گوشزد کردن مکرر مسائل انضباطی
-مشکلات مربوط به یادگیری و عدم دقت و توجه
درمان این عارضه در کودکان نیز اغلب همانند درمان بزرگسالان است.با کاهش استرس و جلوگیری از تماشای تلویزیون در هنگام خواب، کودکان می توانند از یک برنامه ثابت و سالم خواب، بهره مند شوند. راه های بیشتری را برای کمک به بهتر خوابیدن کودکتان، پیدا کنید.
