اختلال یادگارپرستی یا شی پرستی جنسی چیست
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 99/03/30
اختلال فتیشیسم نوعی انحراف جنسی است که در آن فرد با لمس کردن، بوییدن و مالش اشیاء غیرزنده و یا بخش‌های معمولاً غیرجنسی از اندام شریک خود به لذت جنسی می‌رسد. این اختلال تقریباً به طور انحصاری در مردان رخ می‌دهد و سرکوب آن با اضطراب، احساس سرخوردگی و ضعف عملکرد فرد همراه خواهد بود. به این افراد به چشم مجرم نگاه نکنید! آن‌ها به کمک نیاز دارند و این اختلال قابل درمان است. با ما همراه باشید تا با جزئیات اختلال فتیشیسم آشنا شویم.اختلال فتیشیسم چیست؟
اختلال فتیشیسم یک میل شدید جنسی نسبت به اجسام بی‌جان مانند لباس زیر یا بخش‌های بدن (معمولاً اندام‌های غیرجنسی) است. این ناهنجاری نوعی اختلال پارافیلیا بوده و در اکثر مواقع با پریشانی و ناسازگاری فرد همراه خواهد بود لذت بردن از ویژگی‌های بدن و جذاب پنداشتن آن‌ها برای همه‌ی ما یک مسئله طبیعی است؛ اما زمانی که این علاقه با عملکرد جنسی طبیعی یا فعالیت اجتماعی فرد درآمیزد و لذت جنسی بدون شئ مذکور ممکن نباشد، زنگ خطر اختلال فتیشیسم به صدا درمی‌آید. این اختلال در مردان به مراتب شایع‌تر از زنان است؛ به طوری که می‌توان ادعا کرد این اختلال کاملاً منحصر به آقایان است.
اختلال فتیشیسم و دسته بندی تمایلات
تمایلات فرد مبتلا به فتیشیسم از این دو حالت خارج نیست:
1. جذابیت شدید جنسی به اشیا (فتیش بی جان)
افراد مبتلا به این اختلال معمولا به اجسامی مانند لباس زیر، کفش پاشنه بلند، دستکش و لباس‌های چرمی علاقه دارند.
فتیش بی جان را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- فتیشیسم شکلی: در فتیشیسم شکلی، ظاهر شئ و شکل آن حائز اهمیت است، مانند کفش پاشنه بلند
- فتیشیسم واسطه‌ای: در فتیشیسم واسطه‌ای، جنس و مواد تشکیل‌دهنده شئ اهمیت دارد، مانند چرم یا ابریشم
2. میل شدید به اعضای غیرجنسی بدن
بخش های جذاب بدن برای این افراد عبارت است از پاها، انگشتان و موی سر
تمایلات فرد مبتلا به اختلال فتیشیسم
- گاهی مشاهده می‌شود که هم جسم بی‌جان و هم بخشی از بدن مانند پا و جوراب برای یک فرد جذاب است.
- برخی حتی با مشاهده تصویر شئ مورد نظر به لذت جنسی می‌رسند؛ برخی دیگر حضور واقعی شئ را ترجیح می‌دهند.
- فرد مبتلا به فتیشیسم برای رسیدن به لذت جنسی شئ مورد نظر را در دست می‌گیرد، مالش می‌دهد، می‌بوید، مزه می‌کند یا از شریک خود می‌خواهد که حین رابطه جنسی آن را به تن کند.
- فتیش اجسام غیرزنده، معمولا اشیاء محبوب خود را جمع‌آوری می‌کند و کلکسیون می‌سازد. گاهی این جاذبه آن‌قدر شدید است که فرد مبتلا اشیاء محبوب خود را می‌دزدد.
علائم اختلال فتیشیسم
معیارهای تشخیصی این اختلال شامل موارد زیر است:
- فرد حداقل به مدت حداقل ۶ ماه با خیالات، نیازها یا رفتارهای جنسی شدید و مداوم دست و پنجه نرم می‌کند؛ خیالاتی که به اشیاء غیرزنده مانند لباس زیر زنانه و کفش معطوف بوده یا درگیر یک بخش غیرجنسی از بدن شریک او است.
- خیالات، تمایلات و رفتارهای جنسی فرد باعث پریشانی چشمگیر یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا شخصی او می‌شود.
- اکثر افراد فتیش فقط با شئ مورد نظر یا عضو مذکور به لذت جنسی و ارگاسم می‌رسند و از ناتوان بودن در تحریک با محرک‌های معمولی احساس شرم و ناراحتی می‌کنند.
علل اختلال فتیشیسم
- انواع اختلالات پارافیلی از جمله فتیشیسم معمولاً در دوران بلوغ ظهور می‌کنند و تاکنون دلیل قطعی برای پیدایش این اختلال به اثبات نرسیده است.
- برخی از نظریه پردازان معتقدند که فتیشیسم از تجربیات اولیه کودکی شکل می‌گیرد که در آن یک شئ خاص با نوعی برانگیختگی یا رضایت جنسی قدرتمند برای کودک همراه بوده است.
- بررسی الگوهای یادگیری رفتاری نشان می‌دهد که کودکان قربانی یا شاهد رفتارهای جنسی نامناسب این رفتار را آموخته و بعدها به تقلید از آن می‌پردازند.
- برخی افراد از تماس‌‌های جنسی درست محروم می‌شوند (فرضاً شرایط ازدواج ندارند) و لذت جنسی را در ابزارها جستجو می‌کنند.
- برخی از متخصصان معتقدند که اختلال فتیشیسم از شک و تردید در مورد مردانگی، قدرت و یا ترس از رد و تحقیر شدن ناشی می‌شود.
- برخی از انسان‌ها برای رهایی از احساس عدم کفایت به این تمایلات روی می‌آورند.
راه های درمان اختلال فتیشیسم
خیالات و تصورات فتیشیسم متداول و در بسیاری از موارد بی‌ضرر هستند؛ از این رو صرفاً به عنوان یک اختلال که زندگی روزمره فرد و عملکرد او را تحت تأثیر قرار می‌دهند، درمان می‌شوند. از آنجا که این امیال در برهه‌های مختلف زندگی فرد به طور اپیزودی شدت می‌یابند، درمان مؤثر، درمان ماندگار است.
درمان اختلال فتیشیسم با دارو
داروهایی که برای درمان این اختلال تجویز می‌شوند، شامل مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و روش درمانی محروميت از آندروژن میزان فکر و خیال اجباری پیرامون فتیش را کاهش می‌دهند؛ در نتیجه فرد با تمرکز بیشتر به فعالیت‌های خود می‌پردازد.
آنتی آندروژن ها؛ کاهش دهنده سطح تستوسترون
یک کلاس از داروهای موسوم به آنتی آندروژن، سطح تستوسترون را به طور موقت پایین آورده و در کنار درمان شناختی رفتاری برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دارو با کاهش فشار جنسی در مردان، تعداد دفعات تصورات ذهنی و در نتیجه برانگیختگی جنسی را کاهش می‌دهد.
هورمون ها تا چه حد تاثیر گذارند؟
سطح بالای میل جنسی یک فرد لزوماً نشانه اختلال پارافیلی نیست؛ بلکه ناشی از تستوسترون بالای خون او است. هورمون‌هایی مانند مدروکسی پروژسترون استات و سایپروترون استات با کاهش میزان تستوسترون در خون، فشار جنسی و پرخاشگری فرد را تسکین می‌بخشند. در افراد فتیش، کاهش تستوسترون به کاهش دفعات نعوظ، کم شدن خیالات جنسی و شروع رفتارهایی مانند خود ارضایی و مقاربت منجر می‌شود.
الگوهای شناختی رفتاری؛ شرطی سازی آزارنده
بنابر نتایج برخی تحقیقات، الگوهای شناختی رفتاری مانند شرطی سازی آزارنده در معالجه افراد مبتلا به اختلالات پارافیلی مؤثر عمل می‌کنند. به طوری که فرد رفتار مورد نظر را در کنار یک بوی ناخوشایند یا نمایش یک رویداد منفی مشاهده می‌کند؛ بدین ترتیب رفتار مذکور در ذهن او منفی ثبت می‌شود و گرایش فرد به آن کمتر خواهد شد.
