نقره کاری هنر مردم شیراز
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/27
نقره کاری شیراز، از روزگاران گذشته در این دیار رواج داشته و ظروف و وسایل بسیار ارزشمندی به وسیله هنرمندان نقره‌کار این شهر ساخته می‌شوند. در واقع، قدمت این صنعت در ایران به 7000 هزار سال پیش بازگشته و هنوز هم در شهرهای هنرپروری مانند شیراز طرفدارانی داردنقره کاری
نقره کاری شیراز، از روزگاران گذشته در این دیار رواج داشته و ظروف و وسایل بسیار ارزشمندی به وسیله هنرمندان , نقره‌کار این شهر ساخته می‌شوند. در واقع، قدمت این صنعت در ایران به ۷۰۰۰ هزار سال پیش بازگشته, و هنوز هم در شهرهای هنرپروری مانند شیراز طرفدارانی دارد.
راجع‌به نحوه ساخت این ظروف زیبا، باید بگوییم که ابتدا شخصی به نام دوات‌گر نقره را شکل داده و سپس، قلم‌زن نقش‌های زیبایی را بر روی این ظروف و وسایل می‌آفریند. در مرحله بعد، نقره را قیر می‌گیرند اگر گلدان باشد داخل آن و در صورتی که بر روی ظرف یا سینی کار کنند پشتش را قیر می‌زنند. بعد، طرح مورد نظر را , بر روی نقره نقاشی کرده و با قلم نیم‌بر روی خطوط نقاشی زده می‌روند. سپس، قیر را از نقره جدا کرده , و روی کنده‌کاری‌ها زغال می‌ریزند. در انتها، به وسیله روغن جلا آن را به بهترین شکل برق می‌اندازند.
طرح‌های نقره‌کاری شیراز را در هیچ گوشه‌ای از ایران و حتی در هیچ کتابی نمی‌توان یافت. نقوشی مانند گل نرگس، زنبق، پنج پر، عنبر بو و گل سرخ معمولاٌ زینت‌بخش ظروف و لوازم نقره‌کاری شده در این خطه هستند.
طرح‌های افسانه‌ای و انسانی همچون نقش فروهر، اساطیر شاهنامه، پادشاهان و سربازان دوران هخامنشی, و لیلی و مجنون نیز رواج بسیاری در میان نقره‌کاران دارند.
گفتنی است که کارهای نقره‌کاری شده شیراز، به علت عیار بالای 90 قیمت بالاتری نسبت به مشابهشان , در استان‌هایی همچون اصفهان دارند. از بهترین و معروف‌ترین فروشگاه‌های شهر شیراز برای خرید , این آثار زیبا و چشم‌نواز، می‌توان به مغازه‌های موجود در سرای بشیر، بازار وکیل و آرامگاه حافظ شیراز اشاره کرد.البته نقره فروشی به نام زرین در خیابان ملاصدرای این شهر نیز از مطمئن‌ترین‌ها برای خرید ظروف و وسایل نقره , در شیراز است.
نحوه نگهداری ظروف نقره
نکاتی جهت نگهداری ظروف نقره‌ای در منزل:
_هیچ‌گاه این ظرف‌ها را برای زمان زیادی در آب نگذارید. . هرگز مواد غذایی اسیدی همچون سرکه، گوجه‌فرنگی، آب‌میوه، نمک و انواع سس را به مدت طولانی در این ظرف‌ها, نگهداری نکنید.
_به هیچ عنوان این ظروف نقره‌ای را داخل نمد جیر، روزنامه یا پشم نپیچید. زیرا گوگرد موجود در این مواد ظرف‌ها را , سیاه می‌کند.
_به خاطر داشته باشید که حتماٌ این ظرف‌ها را بعد از شست‌و‌شو به وسیله پارچه‌ای نرم خشک کنید. . از قرار دادن ظروف نقره‌ای در برابر نور مستقیم خورشید جداٌ خودداری بفرمایید.
درباره نقره کاری و نقره سازی بیشتر بدانید:
هنر نقره کاری در عصر ساسانیان رونق بسیار داشت.از مقایسه اشیاء مکشوفه ساسانی با کارهای مشابه هم عصر خود , در بیزانس و روم،استنباط میشود که این دو هنر در تکنیک کار و اسلوب ساخت،
نباید تفاوت چندانی با یکدیگر داشته باشند.
نقره کاران ساسانی سه روش زیرین را در ساخت ظروف به کار می برده اند:
1-ساخت اشیاء نقره به وسیله چکش کاری
2-هنر فلزکاری ریختگی در اشیاء سیمین
3-ساخت ظروف آستردار
روش ساخت برای ساخت ظروف نقره،پس از عیار کردن نقره با مس،نقره را ذوب کرده, و داخل قالبیکه نام آن ریچه(ریجه)است می ریزند. ریچه به شکل دو صفحه آهنی که یکی از آنها دارای دو زه در اطراف آن است،می باشد.این دو صفحه را در هم , چفت کرده و از شکاف بالای آن نقره مذاب را درون آن می ریزند تا به صورت شمش درآید.
نحوه نازک کردن شمش
شمش را توسط دستگاه نورد که شامل دو غلتک سنگین است،به ضخامتهای موردنیاز،نازک می کنند.روشهای , نقره سازی که در حال حاضرمورد استفاده قرار میگیرد عبارتند از:
1-چکش کاری:
در این روش برای ساخت ظرف تنها از چکش استفاده می شود.
به طور مثال برای ساخت کاسه ای با دهانه۳۰سانتیمتر،اندازه ورق نقره را 6-5 سانتیمتر اضافه تر می گیرند, و به وسیله چکش آنرا گود می کنند(فُرو می گیرند)تا به شکل دلخواه درآید.
2-خمکاری با استفاده از قالب:
در این روش ورق نقره روی قالبهای مخصوص کشیده و به وسیله میله ای که , دستگیره چوبی دارد،آنقدر ورق را روی قالب می کشند تا شکل قالب را به خود بگیرد و سپس آن را از قالب جدا می کنند.
3-ریخته گری:
ساخت ظروف به وسیله قالبهایی از جنس نقره،برنج و به خصوص آلومینیوم است.
