کدوی منقوش صنایع دستی گیلان
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/22
یکی از صنایع دستی تزئینی کاربردی ایران کدوی منقوش نام دارد که از تولیدات بومی استان گیلان است.در این صنعت، بر روی نوعی کدو به نام « کدو قلیانی » یا « قلیان کویی » با ابزار ساده نقش اندازی میشود. در گذشته از آن به عنوان پایه قلیان استفاده میشده استاین محصول که مایه افتخار گیلانیان است، پیش از این به عنوان ظرف نگهداری حبوبات نیز کاربرد داشت. امروزه به علت رواج ظرف های مصنوعی، بازار کدوی منقوش از رونق افتاده است ولی هنوز به عنوان پایه قلیان در روستاها و پایه چراغ (آباژور) در شهرها خریدار دارد. در این هنر، کدو را حین رشد با استفاده از قالبهای چوبی به شکل و فرم مورد نظر در می‌آورند و پس از برداشت و قبل از خشک شدن نقوش مختلف گیاهی و جانوری و هندسی بر سطح آن ایجاد میشود. گاهی اوقات کدوها با استفاده از مواد طبیعی رنگ آمیزی می شوند. مرکز عمده فعالیت این هنر شهرستان های آستانه اشرفیه، لنگرود و لاهیجان ( روستای لیالستان ) بوده است
کدوی منقوش یکی از صنایع دستی تزئینی و کاربردی ایران و از تولیدات استان گیلان می باشد. در این صنعت بر روی نوعی کدو که کدو قلیانی یا قلیان کویی نامیده می شود با ابزاری ساده نقش و نگارهایی کشیده می شود. این محصول که بین مردم استان گیلان بسیار محبوب است پیش از این به عنوان ظرف نگهداری حبوبات کاربرد داشت
جالب است بدانید که این کدوها زمانی به‌جای پایه‌ی قلیان به کار می‌رفتند و از پایه های شیشه ای قلیان های امروزی بسیار بهتر بودند. از این نظر که مواد طبیعی کدو، نیکوتین را جذب می‌کند و به بدن مصرف کننده انتقال نمی‌دهد. آن زمان، داخل این کدوها را خالی می‌کردند، سرش را 20 تا 30 سانتی‌متر می‌بریدند و در داخل آن آب می‌ریختند. این کدوها گاهی نیز به‌عنوان ظرف آب مورد استفاده‌ی زنان قرار می‌گرفت؛ ولی اکنون کدوهای منقوش فقط جنبه‌ی تزیینی دارند
در این هنر، کدو را حین رشد با استفاده از قالبهای چوبی به شکل و فرم مورد نظر در می‌آورند و پس از برداشت و قبل از خشک شدن نقوش مختلف گیاهی و جانوری و هندسی بر سطح آن ایجاد میشود
کدو قلیانی زردرنگ و درون خالی است و مصرف خوراکی ندارد، پوسته خارجی این کدو به سرعت رشد کرده و هسته های درونش می ریزد. کشاورزانی که به پرورش این نوع کدو مبادرت می‌ورزند تخته‌های نقش و نگارداری دارند، که کدوی کوچک و در حال رشد را بر آن سوار می کنند. وقتی کدو بزرگتر شد، کم کم نقش داخل قالب بر پوست آن ظاهر میشود و با دست هنرمند نقاش روی آن نقاشی می شود و خود کدو شکل هندسی جالبی می‌گیرد. این کدو دو سر پیدا می‌کند؛ یکی بزرگتر و دیگری کوچک‌تر و وسط این دو سر که کمر کدو باشد، باریک است
امروزه به علت رواج ظرف های مصنوعی، بازار کدوی منقوش از رونق افتاده است ولی هنوز به عنوان پایه قلیان در روستاها و پایه چراغ در شهرها و موارد تزئینی دیگر خریدار دارد. علاوه بر کاربردهای تزیینی، کدوی منقوش را برای یادگیری شنا و همچنین در مواردی برای صید ماهی نیز مورد استفاده قرار می‌دهند
گاهی اوقات کدوها با استفاده از مواد طبیعی رنگ آمیزی می شوند. مرکز عمده فعالیت این هنر شهرستان های آستانه اشرفیه، لنگرود و لاهیجان ( روستای لیالستان ) بوده است
