معبد لائودیسه نهاوند استان همدان منسوب به سلوکیان
گردشگری › آثار تاریخی
- 97/09/04
سلکویان در ایران
سلوکی ها در ایران به فرمانروایی سلوکوس از سرداران اسکندر مقدونی تلاش زیادی برای یونانی کردن ایرانی ها داشتند. براساس گزارش های باستان شناسی آنها توانستند خط و زبان یونانی را در میان اشراف و درباریان ایران رواج دهند. حتی سکه هایی که در اوایل دوره اشکانی در ایران ضرب شد به خط و زبان یونانی است و عنوان فیل هلن، یعنی دوستدار یونان نیز در راستای همان یونانی مآبی بر سکه های ایرانی نقش بسته بود. در شهر باستانی لائودیسه نیز که بعدها در دوره ساسانیان به نهاوند تغییر نام یافت، برخی پایه ستون ها، سرستون ها و تزئینات به دست آمده در کاوش های باستان شناسی مشخص کرد که تلاش زیادی برای ترویج معماری یونانی در شهر باستانی لائودیسه در نهاوند انجام شده بود.
از جمله آثار به جا مانده از سلوکیان در نهاوند همدان، آثار معبدی است که منسوب به سلوکیان بوده که به معبد «لائودیسه» معروف است.مکان دقیق این معبد مشخص نیست اما آثاری که نواحی تپه مرکزی شهر و در بافت قدیمی نهاوند به نام تپه دوخواهران به دست آمده این احتمال را قوت می‌بخشد که محل معبد، این مکان بوده است.
در حقیقت به استناد شواهد موجود، امامزاده دوخواهران نهاوند که اهالی نهاوند تاکنون این محل را به‌عنوان زیارتگاه مسلمانان احترام گذاشته و تقدیس می‌کردند، همان معبد لائودیسه است.
کشف معبد لائودیسه
در حفاری‌هایی که در سال 1322 انجام شد کتیبه‌ای به خط یونانی پیدا شده که مربوط به آنتیو خوس سوم پادشاه سلوکیی است. این کتیبه از دو قسمت متمایز تشکیل شده که قسمت اول نامهای است از مندموس که فرمان شاه را به اهالی نهاوند ابلاغ و از آنان درخواست می‌کند تا فرمان وی را روی سنگی نقش کرده و در معبد اصلی شهر نصب کنند.
قسمت دوم کتیبه مانند نامه آنتیو کوس سوم به مندموس بوده که به خاطر ملکه لائودیسه نگاشته و بنیانگذاری یکی از شعائر مذهبی را به ملکه یادآوریی می‌کند که ملکه به سمت کاهنه بزرگ از حقوق مسلم و مزایای ویژه حوزه حکومتی مندموس برخوردار شود.
در این محل چهار مجسمه کوچک مفرغی نیز پیدا شده که یکی از این مجسمه‌ها الهه‌ای را نشان می‌دهد که سرش هلال خورشید بوده و گل زنبقی در میان آن قرار گرفته و در دست‌هایش شاخه‌ای پر از میوه است. احتمال دارد این مجسمه ملکه لاادویسه الهه فراوانی یونان باشد.
علاوه بر کتیبه مذکور دو کتیبه کوچک دیگر هم در این محل پیدا شده که یکی از آنها تقریباً سالم است. این کتیبه که قسمتی از آن بر اثر فرسایش از میان رفته هم‌اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. معبد لائودیسه در تاریخ سال 1327 به‌عنوان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد از این معبد ستون، سرستون، ته ستون و تکه سنگ‌هایی یافت شده که در پاساژ حاجیان، بازار نهاوند و بعضی منازل وجود دارد. قلعه یزدگرد که در مجاورت معبد لائودیسه قرار دارد حدود 6 قرن بعد از معبد ساخته شده و تفاوت آن با معبد سبک معماری آن است که به‌صورت کاملاً ایرانی و سنتی ساخته شده است. همراه کتیبه معبد لائودیسه پیکرهای کوچکی به نامهای زئوس، آپلو، آتنا و دمترو یافت شد که هم‌اکنون در موزه ایران باستان حفاظت می‌شوند.
هنگامی که پروفسور گریشمن بمنظور کاوش در تپه گیان به نهاوند آمده، حین کاوش چند روزی ناپدید می‌شود. گریشمن سپس به محل کاوش‌های تپه باستانی گیان باز می‌گردد و مشخص می‌شود که در مدتغیبت چند روزه‌اش، مشغول حفاری و کاوش در تپه دو خواهران نهاوند(محل معبد لائودیسه) بوده که در این هنگام موفق به کشف پیکر برنزی چهار الهه یونانی می‌شود.
بر اثر حفاری‌های متعددی که برای یافتن آثار معبد سلوکیان در نهاوند انجام شده ستون‌ها، سرستون‌ها و سنگ‌های تراش خورده زیادی یافت شده است. همچنین سنگ‌هایی در حمام‌های شهر، منازل قدیمی و بازار نهاوند یافت شده که برخی معتقدند که این سنگ‌ها از بقایای ستون‌های معبد هستند.
برخی باستان‌شناسان معتقدند این آثار متعلق به دوره قاجار و حمام‌های این دوره هستند و هیچ ارتباطی به معبد ندارند.
