گنبد سلطانیه زنجان نخستین گنبد دو پوسته دنیا
گردشگری › آثار تاریخی
- 98/04/24
گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد آجری جهان
زنجان شهری پر از جاذبه های شگفت انگیز و تاریخی است که متاسفانه آنچنان در بین عموم مردم و گردشگران شناخته شده نمی باشد. این شهر جذاب در شمال غربی ایران قرار دارد و برای کسانی که می خواهند جاذبه های بکر و دیدنی را تماشا کنند بهترین مکان به شمار می رود.
با قدم زدن در جای جای شهر زنجان می‌توانید بناهایی تاریخی را ببینید که نشان از قدمتی تاریخی در روزگاران گذشته دارد. یکی از این بناهای باارزش در بازدید از این دیار، گنبد سلطانیه با معماری بی‌نظیر است که با روکشی کاشی‌کاری به رنگ فیروزه‌ای خودنمایی می‌کند.
گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد آجری جهان است و شهرتش به همین دلیل است؛ اما زیبایی‌اش منحصر به این نیست. اولین گنبد آجری جهان، سومین گنبد بزرگ جهان، بزرگترین گنبد ایران (در میان این‌همه گنبد و این‌همه بنای مذهبی)، نخستین گنبد دو پوستۀ دنیا که نمی‌توان کهن‌تر از آن یافت (با ۶۰ سانتی‌متر فضای خالی بینِ دو دیواره یا دو گنبد، و ۲۵ متر قطر گنبد)، طراحیِ کاملاً بدونِ مشابه و بی‌رقیب... فقط بخشی از جلوه‌های استثنایی این اثر تاریخی است.
داستان ساخت گنبد سلطانیه زنجان
سلطان محمد خدابنده (الجایتو) در اوایل قرن هشتم هجری قمری قصد داشت پیکر امام اول شیعیان را از نجف به زنجان انتقال دهد و به همین منظور، زیباترین و باشکوه‌ترین بنایی را که می‌توانست ساخت. بنایی که در زمان خود مطلقاً همانندی نداشت و هم‌اکنون نیز از جهاتی در تمام دنیا بی‌نظیر است. درست شبی که فردای آن سلطان قصد داشت کاروانی برای انتقال پیکر به نجف بفرستد، حضرت امیر به خواب او آمد و وی را به زبان تُرکی خطاب کرد و از این کار نهی نمود؛ و الجایتو تصمیم گرفت تا این مکان باشکوه را به‌عنوان مزار خودش در نظر بگیرد (نقل مستقیم از استاد دکتر میرمنصور ثروت، استادِ رشتۀ ادبیات فارسی.)
معماری گنبد سلطانیه زنجان
از لحاظ معماری گنبد سلطانیه در زنجان از سه طبقه تشکیل شده است که سبک نمای آن نیز به تقلید از معماری سلجوقی نیز ترتیب داده شده است و پنان بنا در قسمت همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف گنبد نیز شبیه به مستطیل هستند و در طبقه دوم و سوم به صورت هشت ضلعی در می آید. طول هر یک از اضلاع این هشت ضلعی 17 متر است.
در رابطه با عدد 8 هنوز اطلاعات دقیقی وجود ندارد اما به گفته بسیاری از کارشناسان دلیل آن را مربوط به هدف ساعت خورشیدی می دانند و عده ای هم دلیل آن را هشت در بهشت می دانند. گنبد سلطانیه در تعداد پله ها نیز از اصول اسلامی پیروی می کند و تعداد ۱۱۰ پله دارد که در حروف ابجد با نام علی (ع) مترادف می گردد.
مطالحی در ساخت بدنه اصلی گنبد مورد استفاده قرار گرفته آجر است و در قسمت گنبد روکشی از کاشی های فیروزه ای و لاجوردی نیز دیده می شود که به شیوه معرق کاری شده نیز به کار رفته است، ملات مورد استفاد در بنا نیز مخلوطی از گچ و مقدار اندکی آهک می باشد.
