کاروانسرای سعدالسطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران
گردشگری › آثار تاریخی
- 97/11/01
سرای سعادت قزوین
قزوین یکی از شهرهای تاریخی و توسعه یافته ایران است. ریشه شهر قزوین متعلق به دوران ساسانی است که به دستور شاپور رونق یافت. قزوین در زمان حکومت صفوی 57 سال پایتخت ایران بوده است و به همین دلیل اماکن و موزه‌های تاریخی بسیاری دارد.
کاروانسرای سعدالسطنه که به سرای سعدالسلطنه، سرای سعدیه، سرای سعادت و بازارچه سعدالسلطنه نیز معروف است، در مرکز شهر قزوین در خیابان امام خمینی (رشت سابق و پهلوی سابق تر) قرار دارد. ورودی اصلی کاروانسرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی است که ۴ طاق نما در طرفین داشته و سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد. این کاروانسرا دارای محوطه تاریخی بسیار زیبا است که در حال حاضر بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی شهری قزوین محسوب می شود که در عهد قاجار و در زمان ناصر الدین شاه توسط سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین بنا شده است. کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و یکی از معدود کاروانسرا های ایران است که دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … می باشد. نقش این کاروانسرا در گذشته به عنوان یک سرای بازرگانی بوده است.
این اثر تاریخی ابتدا در تاریخ 1316/9/17 با شماره ثبت 1021 در زیر مجموعه بازار قزوین ثبت شد، سپس در مورخ 1377/5/11 با شماره 2089 به صورت مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه ثبت و بعدها گرمابه سعدیه با شماره 12598 در تاریخ 1384/5/11 از کاروانسرا منفک گردید.
معماری کاروانسرای سعدالسطنه
ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد. سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد. چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگتر نشان می‌دهند. هشتى بنا که پس از درِ ورودى قرار دارد، با آجر و کاشى تزئین شده و سقف یزدى‌بندى شده دارد.
کاروانسرای سعدالسطلنه مشتمل بر تعدادی سرای تو در تو و پیوسته که شامل 6 حیاط به نام‌های: سعدیه، سعدالسلطنه، نگارالسلطنه، قهرمانی، بهشتی و راسته وزیر است. سرای سعدالسلطنه در حال حاضر با وسعت 6/2 هکتار دارای 7 حیاط است که عبارتند از: حیاط بزرگی به نام حیاط سعدالسلطنه با وسعت 3073 مترمربع که 1593 مترمربع آن فضای باز و باقی، فضای بسته و نیمه باز است و در چهار جانب آن حجرات قرار گرفته است.
حیاط دیگری در سمت غربی این حیاط با نام نگارالسلطنه واقع شده و دارای دو حجره و دو انبار بسیار بزرگ است و در آن از سمت غرب به راسته وزیر باز می‌شود. حیاط دیگر با نام سعدیه از شرق به حیاط سعدالسلطنه متصل و دارای 10 باب حجره و یک گرمابه است.
