خیابان سپه قزوین اولین خیابان ساخته شده در ایران
خواندنی › تاریخ
- 97/08/20
شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین خیابان ساخته شده در ایران کجاست؟و یا تاریخچه ای از اولین خیابان طراحی شده در ایران را بدانید،با ما همراه باشید تا با نخستین خیابان ساخته شده در ایران آشنا شوید.بدون شک وجود آثار تاریخی در یک شهر نشان دهنده ی اهمیت آن در دوره های مختلف است که قزوین از این نظر رتبه اول را در ایران دارد،چراکه میراث فرهنگی فراوانی می توان در این شهر مشاهده کرد به ویژه خیابان سپه (به اسم امروزی شهدا) که نخستین خیابان ساخته شده در ایران است،این خیابان که امروزه نام شهدا را بر آن گذاشته اند، نخستین خیابان طراحی شده ایران است که در دوره صفوی در زمان پایتختی قزوین احداث شد.
خیابان سپه قزوین نخستین خیابان طراحی شده ایران است که در دوره صفوی در زمان پایتختی قزوین احداث شد. در سال 1387 رسما به عنوان اولین خیابان ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسید . این خیابان را شاه طهماسب صفوی در شمال محله شهرستان قدیم یا حصار شاپور، همزمان با ایجاد جعفرآباد یعنی عمارت و خانه های دو طرف این خیابان و باغ سعادت آباد و عمارت دولتخانه و حرمسرا و باغ های شرقی و غربی عمارات مذکور احداث کرده است.
ظاهرا نام خیابان هم از نام محله ای به نام خیابان در هرات گرفته شده است که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی در آن شهر ساکن بوده است. در زمان شاه صفی خیابان را از سوی جنوب امتداد داده و به گورستان جنوب شهر قزوین گورستان کُهَن رسانده اند. بعدها نام این خیابان بر قسمتی از محله شهرستان قدیم اطلاق گردید و این بخش از شهر قزوین را محله خیابان نامیدند.
در زمان ناصرالدین شاه به مباشرت صعدالسلطنه که بعدها حاکم قزوین گردید در قسمت جنوبی خیابان یعنی ازمقابل مسجد جامع قزوین تا چهارراه سپه کنونی، مهمانخانه بزرگ قزوین و چاپارخانه و تلگرافخانه هند و اروپا احداث گردید و خیابان سپه را از شرق مهمان خانه در معبر باریکی به خیابان طهران (تهران قدیم کنونی) متصل ساختند که هم اکنون محل بارفروشان است.
این مهمانخانه و چاپارخانه در سال 1310 خورشیدی خراب شد و سبزه میدانی بر جال آن احداث گردید که به سبب بی آبی مخروبه ماند و بعداً با رسیدن خط آهن به قزوین و بنا شدن ایستگاهی در جنوب شهر، خیابان سپه را تا ایستگاه ادامه دادند و سبزه میدان مذکور و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه، که در ضلع جنوبی خیابانی که از دروازه طهران تا سلامگاه شاهزاده حسین امتداد داشت از میان رفت.
خیابان سپه قزوین به عنوان نخستین فضای شهری که ماهیتی متفاوت از میدان ها و میدانچه ها و یا گذرهای ارگانیک فاقد طراحی داشته و بیشتر به عنوان مسیری مستقیم و طراحی شده برای رفت و آمد شباهت داشت، شناخته می شود. این محور در دوره صفوی و در دوره پایتختی شهر قزوین از محل سردر عالی قاپو تا موضع تقریبی مقابل مسجد جامع احداث شده است. پس از آن و با انتقال پایتخت به اصفهان نمونه تکامل یافته تر آن در این شهر و با عنوان چهارباغ احداث شد. بنابراین اطلاق عنوان "نخستین خیابان ایران" برای این محور منطقی به نظر میرسد.
