موش خرما یا خدنگ را بهتر بشناسید
گردشگری › حیات وحش
- 97/09/16
موش خرما یا خَدَنگ
خَدَنگ ها یا Herpestidae از خوانواده ی گوشتخواران کوچک در فروراستهٔ گربه‌سانان می باشند. آنها در اوراسیای جنوبی و آفریقا زندگی می‌کنند و ۳۴ گونهٔ مختلف دارند که در ۱۴ سرده قرار می‌گیرند.
طول این حیوانات بین ۲۴ تا ۵۸ سانتیمتر بدون احتساب دم می باشد. خدنگ کوچک معمولی با با وزنی حدود ۳۲۰ گرم کوچکترین آنها و خدنگ دم‌سفید با ۵ کیلوگرم بزرگترین گونه ی این حیوان به حساب می آید که تقریبا به اندازه یک گربه است. برخی از این حیوانات زندگی فردی و برخی دیگر زندگی گروهی دارند و شکار خود را بین همدیگر و توله‌هایشان تقسیم می‌کنند. از جمله تغذیه ی این حیوانات میتوان به حشرات، خرچنگ‌ها، کرم خاکی، مارمولک، مارها، پرندگان، و جوندگان اشاره کرد. آنها تخم پرندگان و لاشه هم می‌خورند.
خدنگ ها شباهت شگفت‌انگیزی با راسوسانان دارند. به صورتی که هر دو گروه صورت و بدن دراز، گوش‌های گرد و کوچک، پاهای کوتاه، دم مخروطی و بلند دارند. ساختمان دندان آنها هم مشابه است و بیشتر گونه‌های خدنگ مثل راسوسانان از غده‌های ترشح مقعدی برای نشانه‌گذاری قلمرو و علامت‌دهی جنسی برخوردارند. البته هیچ خویشاوندی نزدیکی بین این دو گروه وجود ندارد (راسوها از فروراستهٔ سگ‌سانان هستند) و تکامل همگرا موجب شباهت آنها شده‌است. البته راسوها بیشتر شب‌گرد هستند و به خوبی از درخت بالا میروند اما خدنگ ها روزگرد هستند و برای زندگی زمینی تکامل یافته‌اند.
برخی گونه‌های خدنگ به خوبی رام شده و حقه‌های ساده را هم یاد می‌گیرند و میتوان از آنها برای کنترل موش‌ها و آفات دیگر استفاده کرد. خدنگ ها را برای از بین بردن موش های صحرایی و مارها به جزایر کارائیب و هاوایی آوردند اما آنها بیشتر به سراغ حیوانات آسیب‌پذیر بومی رفته و تاثیر ویرانگری بر محیط زیست این جزایر گذاشتند. خدنگ بزرگ یا به زبان محلی موش خرما، پستانداری گوشتخوار از خانواده خدنگ ها است. خدنگ معمولا در نزدیکی انسان زندگی می کند.این جانور ۳۶ تا ۴۵ سانتیمتر طول دارد و رنگ آن گندمی مایل به حنایی است.
خدنگ به راحتی از دیوار و درخت بالا می رود و شکارچی بسیار سریعی به شمار می رود.
این جانور از گل گریزان است و در مناطق گل آلود راه نمی رود.خدنگ می تواند کاملا در سطح زمین بخوابد تا کمتر دیده شود.
خدنگ روز فعال است و به صورت گروهی زندگی می کند.
این جانور همه چیز خوار است، هیچگونه فصلی برای جفتگیری نمی شناسد و در تمام فصول سال به جفتگیری و زاد و ولد می پردازد.
خدنگ به آرامی و بدون سرو صدا حرکت می کند و می توانند روی پاهای خود بایستند و اطراف را نگاه کنند.این جانوران دشمن اصلی مارها به شمار رفته و در مناطقی که جمعیت مارها رو به افزایش است در طبیعت رهاسازی میشود اما علاوه بر مارها این جانور انواع پرندگان، پستاندارن کوچک، تخم پرنده، حشرات و ریشه های گیاهان را در رژیم غذایی خود دارد. خدنگ از خرچنگ نیز تغذیه می کند. خدنگ بزرگ در ایران تنها در نواحی جنوبی کشور زندگی می‌کند. یکی از زیستگاه‌های اصلی این جانور شهرستان رامهرمز در استان خوزستان است.خدنگ ها به صورت گروهی زندگی می کنند و پیوند خانوادگی بسیار قوی دارند. لانه خدنگ دارای چندین سوراخ با فاصله های متفاوت است و به صورت گروهی و یا تکی به شکار میروند.
مهمترین عامل کم شدن جمعیت خدنگ ها انسان است. به دلیل اینکه خدنگ از مار و عقرب تغذیه می کند کشاورزان از خدنگ ها مواظبت می کنند و به آنها آسیب نمی زنند اما در مناطق پرورش طیور خدنگ آفتی بزرگ تلقی می شود.
