قراردادی بین ایران و بریتانیا به نام قرارداد مجمل در زمان فتحعلی شاه قاجار
خواندنی › تاریخ
- 97/08/23
پس از این که ایران از اتحاد با فرانسه در مقابل روسیه ناکام شد، به ناچار سیاست تمایل مجدد به انگلستان را در پیش گرفت و امضاى معاهده صلح بین فرانسه و روسیه ـ تیلسیت ـ باعث تسریع در روند این سیاست شد.دولت انگلستان که منتظر چنین فرصتى بود، دو هیات سیاسى و دیپلماتیک از هندوستان و انگلستان عازم ایران کرد تا زمینه‌هاى همکارى روابط خارجى دو کشور را مورد بررسی قرار دهد گروه اول که در سال 1805 براى بار دوم به ریاست (سر جان مالکوم) از هند اعزام شده بود و شرایط و درخواست‌هاى سنگینى را مبنى بر واگذارى چند جزیره در جنوب و تسهیلاتى را در دریاى مازندران خواستار بود با شکست روبرو شد پس از هشت ماه اقامت در شیراز ایران را ترک کرد و به هندوستان بازگشت.
امّا هیأت سیاسى دوم که به ریاست (سر هارد فورد جونز بریجز) که با هدایاى فراوان از انگلستان عازم دربار فتحعلی شاه شده بود، مورد توجه درباریان ایران قرار گرفته، با (میرزا شفیع خان مازندرانى) صدر اعظم وقت ایران وارد مذاکره و گفتگو شد.
سرانجام مذاکرات نماینده سیاسى انگلیس و مقامات ایرانى منجر به انعقاد عهدنامه مودّت و اتحاد بین دو کشور در تاریخ 1188 ه ش / 1809م گردید که به نام عهدنامه (مجمل) معروف است.
برابر قرارداد یا عهدنامه مجمل، بریتانیاحاکمیت ایران را بر کل خلیج فارس به رسمیت شناخت و متعهد شد کشتی‌های انگلیس فقط از نقاطی که دولت ایران اجازه می‌دهد، حق عبور داشته باشند
به موجب عهدنامه مجمل، اتحاد همیشگى بین دو دولت اعلام گردید ودولت ایران تعهد داد که کلیه قرادادهایى را که با سایر دولت‌هاى اروپایى منعقد کرده و به آنها اجازه عبور از خاک ایران براى حمله به هندوستان داده، باطل کند. در مقابل دولت انگلستان تعهد داد که اگر یکى از کشورهاى اروپایى به ایران حمله کند، آن کشور اسلحه و مهمّات ویا کمک مالى در اختیار ایران قرار دهد.
پس از انعقاد عهدنامه مجمل، (فتحعلى شاه)، (میرزا ابوالحسن خان شیرازى) را به عنوان وزیر مختار فوق العاده عازم لندن کرد. از سوى دولت انگلستان هم، (سرگور اوزلى) به جاى (سرهارد فورد جونز) به عنوان وزیر مختار جدید به ایران آمد. وى مأموریت داشت که قرارداد جدیدى را که در عهدنامه مُجمل پیش بینى شده بود، با ایران منعقد سازد که در نهایت در تاریخ با نام قراداد (مفَصَّل) بین (اوزلى) و دولت ایران به امضا رسید. این قراداد شرح مفصل تر عهدنامه مجمل بود با کمی تفاوت
