قرار داد 1933 قراردادی نفتی در زمان رضاشاه
خواندنی › تاریخ
- 97/08/08
قرارداد 1933 قراردادی بین دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بود که در دوره رضاشاه پس از الغای قرارداد دارسی و خوانین بختیاری منعقد شد.شخص رضاشاه پس از مذاکره با سر جان کدمن رئیس شرکت نفت ایران و انگلیس، و رجینالد هوار سفیر بریتانیا درایران این قرارداد را قبول کرد و مقامات دولت را وادار به تصویب آن کرد. مجلس شورای ملی نیز به اتفاق آرا آن را تصویب کرد.
در این قرارداد شرکت نفت ایران و انگلیس همچنان به اکتشاف و استخراج و فروش منابع نفتی ایران، بدون هیچ الزامی به ارائه صورت عملکرد به دولت ایران، ادامه می‌داد. مدت قرارداد 60 سال تعیین شد.
قانون ملی شدن نفت که در سال 1329 تصویب شد این قرارداد را باطل کرد ولی پس از کودتای 28 مرداد در سال 1332 قرارداد کنسرسیوم جانشین آن شد.
قرارداد جدید برای اولین بار در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی از طرف دکتر مصدق مورد بررسی و انتقاد شدید قرار گرفت. محمد مصدق در زمینه این قرارداد در مجلس چهاردهم می‌گوید
اگر امتیاز دارسی تمدید نشده بود، در سال 1961 م (1340 خ) به بعد دولت نه تنها به صدی 16 عایدات حق داشت، بلکه صدی صد عایدات حق دولت بود؛ بنابراین صدی 84 از عایدات که در 1961 م حق دولت می‌شود، بر طبق قرارداد جدید کمپانی آن را تا 32 سال دیگر می‌برد. صدو بیست و شش میلیون لیره انگلیس از قرار 128 ریال، 160128000000 ریال می‌شود و تاریخ عالم نشان نمی‌دهد که یکی از افراد مملکت به وطن خود در یک معامله 16بیلیون و 128 هزار ریال ضرر زده باشد و شاید مادر روزگار دیگر نزاید کسی را که به بیگانه چنین خدمتی کند.
