بیوگرافی غلامرضا رشید یاسمی مورخ نویسنده و مترجم کرمانشاهی
خواندنی › زندگی نامه
- 98/02/16
غلامرضا رشید یاسمی، در 29آبان 1275 خورشیدی در شهرگهواره در شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه زاده شد. پدر او محمدولی‌خان گورانی شاعر، نقاش و خوشنویس بود. محمد ولی خان پدر «رشید» فردی با سواد، خوش خط و در لباس جنگ و سواری، ادب دوست و شاعر پیشه بود که خوب هم نقاشی می‌کرد و غزل نیکو می‌گفته و تخلص نصرت داشته. مادر «غلام رضا خان» نورتاج خانم دختر شاهزاده محمد باقر میرزای خسروی و نوه شاهزاده محمد علی میرزای دولتشاه بود، محمد باقر میرزا شاعر و صاحب اولین کتاب رمان تاریخی سه جلدی شمس و طغرا است. پدر «رشید» در وبای سال 1322 هجری قمری و در هشت سالگی رشید و در سن سی سالگی دارفانی را وداع کرده و تنها قریحه ذاتی، نبوغ ارثی و تربیت اکتسابی مادر است که «رشید» را می‌پرورد و در گوشش زمزمه کنان گفته است: «تو در کودکی بیش از مقتضای سن خود فریفتهٔ آثار طبیعی بودی و چهره متفکر از خود نشان می‌دادی. جد مادری او محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی، نویسنده داستان شمس و طغرا بود که دیوان اشعارش به همت رشید به چاپ رسید.تحصیلات غلامرضا رشید یاسمی
رشید یاسمی تحصیلات مقدماتی را در کرمانشاه به پایان برد. سپس به تهران رفت و دوره متوسطه را در دبیرستان سن لویی گذراند. از همان هنگام به تشویق نظام وفا که معلم ادبیات او بود به سرودن شعر پرداخت. یاسمی در فلسفه و رموز عرفان را نزد الهی قمشه‌ای و حاج عباسعلی کیوان قزوینی فرا می‌گیرد. پس از پایان تحصیلات مدتی به کار در وزارت معارف، مالیه و دربار پرداخت. در همین زمان جرگه دانشوری را تأسیس کرد که بعدها به همت ملک‌الشعرا بهار به انجمن دانشکده تبدیل شد. رشید ضمن همکاری با مجله دانشکده، با نویسندگان و شعرای آن دوره همچون محمد تقی بهار، سعید نفیسی، عباس اقبال، ابراهیم الفت و دیگران همکاری می‌کرد. در همین دوران عضو " انجمن ادبی ایران " شد و نخستین تألیف خود را در احوال "ابن یمین فریومدی" شاعر سلسله سربداران، انتشار داد.
یکی از دلبستگی‌های یاسمی سرودن شعر بود. او دگرگونی‌های اجتماعی فکری و فرهنگی را در شعرهایش بازتاب می‌داد و در حالی که نوجوان بود، می‌کوشید به چارچوب‌ها و معیارهای شعر کهن فارسی پایبند بماند. در کنار سرودن شعر، تصحیح و ویرایش دیوان‌های مسعود سعد سلمان، هاتف اصفهانی و محمدباقر خسروی و منظومهٔ «سلامان و ابسال»جامی را منتشر کرد. رشید یاسِمی از نخستین شاعرانی بود که لزوم تجدد در شعر فارسی را پذیرفت و کوشید که رنگ تازه‌ای به سخن خود بدهد.
مقام ها و شغل غلامرضا رشید یاسمی
رشید یاسمی از سال 1300 به انتشار مقالات خود در روزنامه شفق سرخ به سردبیری علی دشتی پرداخت و همین مقالات موجب شهرت ادبی او گردید. در این بین به یادگیری زبان‌های عربی و انگلیسی و تکمیل زبان فرانسوی خود پرداخت. زبان پهلوی را نزد هرتسفلد آموخت. از سال 1312با سمت استادی به تدریس در دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. بعدها عضویت فرهنگستان ایران را یافت. در سال 1322 جزو هیئتی از استادان ایرانی همراه با علی‌اصغر حکمت و ابراهیم پورداود به هند سفر کرد. در سال 1324 به منظور مطالعه به فرانسه رفت و دو سال در آن کشور اقامت داشت. رشید یاسمی تا پایان عمر به‌عنوان استاد در دانشگاه تهران تدریس کرد.
فعالیت های غلامرضا رشید یاسمی
پس از بنیانگذاری دانشگاه تهران در سال 1312 خورشیدی سمت استادی کرسی تاریخ را بر عهده گرفت و در دانشسرای عالی کشاورزی نیز به تدریس تاریخ اسلام پرداخت. در انجمن دانشکده با ملک‌الشعرای بهار همکار بود. در همان سال‌ها زبان پهلوی را نزد پروفسور «هرتسفلد» فرا گرفت و پس از چندی آن‌قدر در آموختن این زبان تبحر یافت که رساله‌های «اندرز اوشنر داناک»، «ارداویراف‌نامه» و «اندرز آذر مهر اسپندان» را به فارسی ترجمه کرد. دلبستگی دیگر رشید یاسمی سرودن شعر بود. او دگرگونی‌های اجتماعی فکری و فرهنگی را در شعرهایش بازتاب می‌داد و با آن که نوجوان بود، می‌کوشید به چارچوب‌ها و معیارهای شعر کهن فارسی پایبند بماند. در کنار سرودن شعر، تصحیح و ویرایش دیوان‌های مسعود سعد سلمان، هاتف اصفهانی و محمدباقر خسروی و منظومه «سلامان و آبسال» جامی را منتشر کرد. رشید یاسمی، عضو پیوسته فرهنگستان ایران بود، شعر را به سبک کهن می‌سرود و در ترجمه و نگارش کتاب‌های تاریخی کوشا و پی‌گیر بود. رشید یاسمی سالیانی چند در وزارت معارف و مالیه سرگرم کارهای اداری بود و زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و عربی را به خوبی فرا گرفته بود. تأسیس دانشگاه تهران درسال ۱۳۱۲، یاسمی را به دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی کشاورزی و تدریس تاریخ اسلام را به عهده گرفت. جرگه دانشوری را تأسیس کرد که بعدها با همت ملک الشعرا ی بهار به انجمن دانشکده تبدیل شد. رشید یاسمی ضمن همکاری با مجله (دانشکده)، با نویسندگان و شعرای آن دوره آشنا شد و با انجمن ادبی ایران همکاری کرد. یک سال پس از کودتا، رشید یاسمی مقالات خودرا در روزنامه (شفق سرخ) به سر دبیری علی دشتی منتشر ساخت که همین مقالات موجب شهرت ادبی او گردید. در سال ۱۳۲۲ ش به همراه هیئتی از استادان ایرانی به هند رفت و در سال 1324 ش به منظور مطالعه به فرانسه رفت و پس از دو سال به ایران بازگشت.
فهرست آثار (تألیف و تصحیح) غلامرضا رشید یاسمی
احوال ابن یمین/اندرزنامه اسدی طوسی (تصحیح) /سلامان و آبسال جامی (تصحیح) /نصایح فردوسی/قانون اخلاق/دیوان هاتف اصفهانی (تصحیح) /تاریخ ملل و نحل/آیین نگارش/کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او/ادبیات معاصر /دیوان مسعود سعد سلمان /تاریخ مختصر ایران /دیوان اشعار
ایرج افشار درباره ی رشید یاسِمی می نویسد
رشید یاسمی را بارها دیده بودم. مردی خوش‌سخن و سخندان بود. با مصاحب خویش سخن به مهر و لطف می‌گفت. چهره‌ای سرخگون و خوشایند داشت. برای زندگی رنج بسیار برد. ناچار تن خویش را فرسود. کارهایی را که در زمینه‌های مختلف ادب و تاریخ به انجام رسانید برای زمان خود گرانقدر بود و تازگی داشت. پاره‌ای از آثار او نیز تا سالیان دراز با ارزش خواهد بود. ساده‌تر آن که در بسیاری از کارهای ادبی راهبر آیندگان و چراغی فرا راه اخلاف خویش بود. عمری رنج برد و جان فرسود و البته نامش در تاریخ ادب ایران ثبت خواهد ماند.
درگذشت غلامرضا رشید یاسمی
روز یازدهم اسفند 1327هنگام سخنرانی در دانشکدهٔ ادبیات دچار سکته مغزی شد، و پس از معالجه سفری دیگر به اروپا رفت. پس از بازگشت به ایران در 18 اردیبهشت 1330در تهران درگذشت و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد
