آشنایی با روش نگهداری درخت انگور
سبک زندگی › باغچه
- 97/11/07
درخت انگور گیاهی بسیار قدیمی است که مصری‌ها پنج هزار سال قبل از میلاد آنرا می‌شناختند. موطن اصلی انگور آسیای صغیر و ایران بوده و هم اکنون نیز به صورت وحشی و نیمه وحشی در این مناطق دیده می‌شود. انگور درختچه‌ای است بالا رونده که به کمک پیچک‌های خود به سهولت از موانع و درختان مجاور بالا می‌رود و درازای آن به 10 الی 15 متر می‌رسد.انگور یک درخت خزان‌دار است که در مناطقی با آب و هوای نیمه‌گرمسیری تا معتدل مورد کشت قرار می‌گیرد. از میوه درخت انگور, محصولات متنوعی تولید می‌شود که برخی مورد استفاده عموم مردم بوده و برخی نیز طرفداران خاص خود را دارد. از جمله این محصولات علاوه بر میوه شیرین و خوشمزه انگور می‌توان به آبغوره, شیره انگور یا دوشاب, کشمش و مویز اشاره کرد. نور مناسب درخت انگور
برای گیاه این مهم است که بهار و تابستان گرم و آفتاب داشته باشد باد‌های شدید به انگور بیش از سرما می‌توانند صدمه بزنند در بهار به محض اینکه هوا از 10 درجه سانتیگراد بالا صفر بیشترشد گیاه رشد را شروع می‌کند.
دمای مناسب درخت انگور
درخت انگور جهت تولید محصول بهینه به فصل رشد طولانی، گرم و عاری از رطوبت و زمستان معتدل نیاز دارد. برخی از ارقام انگور قادرند دمای 15- تا 20- درجه را نیز در زمستان تحمل کنند و زنده بمانند ولی با این وجود برای تولید محصول بهینه نیاز به زمستان‌های معتدل دارند. چنانچه دمای هوا در بهار کاهش یابد (صفر و پایین‌تر) اندام‌های سبز و خوشه‌های گل درخت، صدمه می‌بینند که این امر کاهش شدید محصول را در پی دارد.مو یا همان درخت انگور به‌طور کلی جهت تولید محصول نیاز سرمایی کمی دارد (50-400ساعت دمای 0-7.2 درجه در زمستان). حتی برخی از ارقام انگور فاقد نیاز سرمایی هستند و در مورد آنها جهت تولید مناسب محصول، نیاز گرمایی مطرح است. در حالت کلی آب و هوای خنک تابستان سبب افزایش ترشی و کاهش قند میوه و درجه حرارت بالا در تابستان سبب افزایش قند و کاهش ترشی میوه انگور می‌گردد.
آبیاری مناسب درخت انگور
آبیاری در مناطق دیم : درخت انگور از جمله درختان مقاوم به خشکی است به‌گونه‌ای که در مناطقی به صورت دیم نیز مورد کشت و کار قرار می‌گیرد و تنها در سال اول بعد از کشت در تابستان نیاز به 2 الی 3 مرتبه آبیاری دارد. در دیم‌کاری میزان بارندگی در فصول پاییز و زمستان بر کیفیت میوه تاثیر بسزایی دارد. بنابراین در این مناطق جهت استفاده بهینه از آب، توصیه می‌شود با مالچ‌پاشی و ایجاد آبخورهای مناسب در اطراف درخت از هدر روی آب جلوگیری گردد. همچنین در دیم‌کاری استفاده از ارقام مقاوم به خشکی توصیه می‌گردد.
آبیاری در باغات با کشت آبی : در مناطقی که انگورهای آبی کشت می‌شود بسته به نوع و رقم انگور، شرایط اقلیمی و خاک منطقه، مقدار آب مورد نیاز درخت متفاوت است و از 5-7هزار متر مکعب متغیر است. بهترین روش آبیاری درخت انگور، آبیاری قطره‌ای است که میزان آب مصرفی را به 4-5 هزار متر مکعب کاهش می‌دهد. دور آبیاری در بافت‌های خاکی مختلف متفاوت است. آبیاری در خاک‌های رسی هر 8 روز یک‌بار کفایت می‌کند اما در خاک‌های شنی دور آبیاری باید کوتاه‌تر شود. چنانچه خاک میزان رس بسیار بالایی داشته باشد و از عمق خوبی نیز برخوردار نباشد، آب زود تبخیر می‌شود و به دور آبیاری کوتاه‌تر نیاز می‌باشد. به‌طور کلی باغدارها بر اساس جنس خاک، سن درخت و گرمای منطقه دور آبیاری مناسب را انتخاب می‌کنند.در خاک‌های با بافت مطلوب 4-6 هفته و در خاک‌های شنی 2-4 هفته قبل از برداشت میوه انگور، آبیاری قطع می‌گردد. پس از برداشت محصول انگور خصوصا در نواحی گرم، آبیاری درخت ضروری است. در این مرحله مقدار آبیاری به میزان کمتری صورت می‌گیرد.
خاک مناسب درخت انگور
درخت انگور در محدوده وسیعی از خاک‌ها قابلیت رشد دارد اما تولید مناسب محصول نیازمند خاک‌های عمیق و حاصل خیز، با زهکش خوب و بافت سبک می‌باشد.خاک‌های اسیدی یا دارای نمک زیاد، برای کاشت انگور نامناسب می‌باشند. مناسب‌ترین خاک، خاک‌هایی سبک و عمیق شنی رسی که کمی هم آهک داشته و آب را به راحتی از خود عبور دهد، می‌باشد. مقدار محصول درخت انگور در درجه اول به کودشیمیایی، هوموس، شخم، آبیاری، زهکشی و تکان دادن زمین از عمق زیاد (مثلاً 50 سانتی متر یا عمیق تر) به کمک Soussoleuse قبل از کاشت نهال و پس از به بار نشستن آن با سمپاشی و هرس‌های صحیح و به موقع و کوددان‌ها بستگی دارد. عوامل دیگری که در درجه دوم اهمیت روی مقدار محصول اثر می‌گذارند عبارتند از: رنگ خاک (هر چه تیره‌تر جذب نور خورشید بیشتر) عمق خاک، مقدار آهک و همچنین pH آن.
کوددهی مناسب درخت انگور
کوددهی مناسب درخت انگور در شرایط دیم : در دیم‌کاری، به دلیل محدودیت آبی، میزان استفاده از کودهای شیمیایی و آلی کمتر است. در کشت دیم، معمولا در موقع کاشت نهال یا قلمه انگور، از مخلوط کود حیوانی پوسیده و کودهای فسفره و پتاسه (150 گرم) استفاده می‌گردد. هر چند در شرایط دیم کوددهی زیادی در سال‌های آتی صورت نمی‌گیرد ولی چنانچه محصول درخت کاهش یابد و بر اساس آزمون خاک و برگ میزان عناصر خاک محدود باشد می‌توان در زمستان و در زمان مناسب (قبل از بارندگی) کوددهی انجام گیرد. همچنین می‌توان در فصل رشد محلول پاشی کودی مناسب انجام شود. توصیه می‌شود از کودهای آلی موجود در بازار جهت محلول پاشی استفاده شده و از کودهای شیمیایی استفاده نگردد.
کوددهی مناسب درخت انگور در کشت آبی : یک توصیه کودی مناسب در باغات آبی انگور نیازمند تجزیه خاک و برگ بوده و این امر کمک موثری در مدیریت تغذیه و صرفه جویی در مصرف کود به باغداران می‌کند. همانند تغذیه در شرایط دیم کودهای حیوانی در پاییز یا زمستان در یک مرحله به گیاه داده می‌شود که بسته به بافت خاک، حاصل خیزی و سن درخت، میزان کود مصرفی متفاوت است. معمولا 30 تن در هکتار کود دامی استفاده می‌گردد.از کودهای سولفات پتاسیم، سوپرفسفات و اوره نیز می‌توان در زمستان استفاده کرد. کود اوره در زمستان به میزان کمتری مصرف می‌گردد زیرا در فصل رشد نیز به درخت داده می‌شود. مقدار مصرف اوره، سوپر فسفات و سولفات پتاسیم برای درختان بارده به ترتیت 500، 500و 250 کیلوگرم در هکتار است. در طی فصل رشد جهت بهبود تولید محصول و افزایش کیفیت انگور از کودهای حاوی عناصر ازت، فسفر و پتاسیم و ریز مغذی‌ها نیز استفاده می‌گردد. همچنین جهت بهبود تشکیل میوه محلول پاشی عناصر ازت، روی و بور پس از هرس زمستانه و قبل از باز شدن جوانه‌ها توصیه می‌شود.
تکثیر درخت انگور
تکثیر با استفاده از قلمه : در این روش از قلمه‌های یک‌ساله به‌منظور تکثیر انگور استفاده می‌شود. معمولا در مناطق دارای زمستان معتدل، تا اواخر زمستان می‌توان قلمه تهیه کرد ولی در مناطقی دارای زمستان‌های سرد که خطر سرمازدگی شاخهها وجود دارد قلمه‌ها باید در پاییز تهیه گردد. طول قلمه‌ها معمولا بین 25 تا 45 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود البته در مناطق دیم از قلمه‌های بسیار بلندتر استفاده می‌گردد. چنانچه قلمه در پاییز تهیه شود در جعبه‌هایی در زیر ماسه یا خاک اره در فضای آزاد نگهداری و در اواخر زمستان آنها را در زمین اصلی می‌کارند. همچنین می‌توان برای اطمینان قلمه‌ها را در خزانه ریشه‌دار کرد و در اوایل بهار به زمین اصلی منتقل کرد.
تکثیر با استفاده از خوابانیدن شاخه : در این روش شاخه‌های بلند یک‌ساله متصل به درخت را در شیارهایی به عمق 10-15 سانتیمیتر قرار داده و روی آن را با خاک می‌پوشانند. پس از ریشه‌دار شدن شاخهها می‌توان جوانه‌های ریشه دار شده را جدا کرد و به صورت گیاه مستقل کشت کرد. زمان مناسب برای خوابانیدن شاخه انگور اواخر زمستان و اوایل بهار است.
تکثیر با استفاده از پیوند انگور : از پیوندهای اسکنه، شکمی و قاشی جهت تکثیر درخت انگور استفاده می‌شود. روش مناسب پیوند انگور بدین صورت است که در اواخر فصل زمستان پیوندک مناسب تهیه و در پارچه مرطوب در یخچال (دمای 4 درجه سانتیگراد) نگهداری می‌شود و در اواسط بهار پیوند انجام می‌گیرد. در انگورکاری معمولا پیوند اسکنه در فصل پاییز انجام می‌شود.
تکثیر با استفاده از کشت بافت : یکی دیگر از روش‌های تکثیر انگور استفاده از فن کشت بافت است. در این روش تعداد زیادی گیاه در شرایط آزمایشگاهی و استریل در سطح کوچک با کشت برگ تولید می‌شود. با کاربرد این روش و استفاده از کشت مریستم می‌توان گیاه عاری از عوامل بیماری‌زا (باکتریایی و ویروسی) تولید کرد.
