نکاتی که قبل از انجام حجامت باید بدانید
پزشکی و سلامت › طب سنتی
- 98/04/15
حجامت یکی از روش های درمانی است که ۱۰۰۰ سال پیش در چین و شرق آسیا مرسوم بوده است، برخی از نشانه‌ها حاکی از آن است که پیشینه حجامت به سال‌های بسیار دورتر شاید به ۳۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد. حجامت دارای فواید زیادی برای سلامتی است. حتی خواص حجامت گاهی موثرتر از درمان‌های مدرن است. یکی از بزرگترین مزایای درمان‌های سنتی مانند حجامت، طب سوزنی یا ماساژ درمانی این است که عوارض جانبی مانند داروهای شیمیایی و جراحی را ندارند.حجامت اصطلاحا به روشی از خونگیری اطلاق می‌شود که جهت درمان بعضی از بیماری‌ها بکار می‌رود و دارای سابقه تاریخی هفت هزار ساله و مورد تایید و تاکید اسلام می‌باشد. حجامت به عنوان یک سنت الهی در روایات و سیره پیامبران و ائمه اطهار (ع) مطرح گردیده و جزء احکام امضائی اسلام است و در طب سنتی به عنوان رکن درمان به حساب می‌آید به زبان علمی از حجامت به تعبیر می‌شود. شروع سن حجامت در کودکان از چهار ماهگی می باشد و در دوره‌ی هر شش ماه یکبار می‌تواند انجام داد. در نتیجه دلیلی برای امتحان نکردن این روش‌های درمانی وجود ندارد. روش‌های سنتی نظیر حجامت می‌تواند باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی و سلامتی بدن شوند.
کار حجامت چیست؟
در چین حجامت به عنوان یکی از روش های درمانی موثر مورد استفاده قرار می‌گیرد بطوری که این روش درمانی سالهاست که از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود. پزشکانی که از این روش درمانی برای درمان بیماری ها استفاده می کردند در طول زمان متوجه شدند این روش درمانی برای بسیاری از بیماری ها از جمله سل، سرماخوردگی، اسپاسم های عضلانی، کم خونی، بیماری های روماتیسمی، آرتروز، مشکلات باروری و بیماری های روانی مفید است. حامیان بادکش درمانی معتقدند این روش درمانی به حذف مواد مضر و سموم بدن کمک می کند و این کار باعث بهبود ایمنی بدن می شود.
حجامت خشک خود بر دو قسم است:
1_سرد و خشک.
2_گرم و خشک
حجامت گرم و خشک در فرهنگ عامه اصطلاحاً به کوزه یا لیوان گذاری معروف می‌باشد.
حجامت خشک در نقاط مختلفی از بدن انجام می‌شود و در درمان بسیاری از دردها و بیماری‌ها نقش موثری دارد. اینگونه از انجام حجامت موجب انبساط عروق و رفع انسداد آن‌ها و تحریک دیواره مویرگ‌ها می‌شود و در افزایش توان سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد.
انجام حجامت موضعی:
بر اساس تشخیص پزشک و نوعی بیماری در موضع خاصی انجام می‌شود. از جمله انجام حجامت روی کفلها، اطراف مقعد، روی رانها، حجامت کلیه، قاعده ریه و حجامت کبد. این نوع حجامت انواع مختلف دارد که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها همان خون گیری از میان دو کتف است. ولی حدود شصت نوع حجامت دیگر نیز وجود دارد که فقط باید به تجویز اطباء انجام شود.
مثلاً برای نوزادان بعد از چهار ماهگی حجامت نقره در گودی پشت گردن تجویز می‌گردد که طبق روایات اسلامی برای بر طرف کردن رطوبت سر و رشد مطلوب آن‌ها بسیار مفید است.
همچنین برای درمان زردی نوزادان حجامت ساده‌ای از پشت گوش آن‌ها انجام می‌شود که با ریزش دو سه قطره خون، زردی آن‌ها فوراً کاهش می‌یابد.
حجامت‌های دیگری نیز در سایر اعضای بدن صورت می‌گیرد که اثرات خاص درمانی دارد. مانند حجامت زیر چانه (برای درمان جوش‌های صورت)،
حجامت ساعد (برای گرفتگی رگ دست که یک بیماری خاص بانوان است)، حجامت سر (برای رشد مو)،
حجامت زانو، حجامت کبد، حجامت کلیه ها، حجامت ساقین، حجامت پشت کمر، زیرناف، قوزکپا وغیره.
روش انجام حجامت:
پس از معاینه و اخذ شرح حال از بیمار موضعی که برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی گشته سپس با لیوان حجامت که بصورت یکبار مصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادکش می‌شود بعد از ایجاد انبساط چنددخراش سطحی ایجاد می‌گردد آنگاه به تناسب وضعیت جسمی بالینی و عروقی بیمار در سه الی پنج مرحله از وی خون گرفته می‌شود.
این عملیات مجموعا در مدت حدود ۲۰ دقیقه انجام می‌شود که خون گرفنه شده حداکثر به ۵۰ تا ۷۰ سی سی بالغ می‌گردد. در انجام حجامت خشک مرحله خونگیری انجام نمی‌شود.
حجامت مشابه ماساژ است.با این تفاوت که در ماساژ به عضلات فشار وارد می کنیم اما در این روش درمانی فشار به سمت بیرون ایجاد می شود.
بنابراین در بیمارانی که دچار کمردرد های مزمن هستند و امکان فشار بر روی پشت انها مقدور نیست از روش حجامت استفاده می شود.
ایجاد خلا در فنجان با روش های گوناگونی انجام می شود که متداول ترین انها استفاده از دستگاه های بادکش مکانیکی یا پمپ های خلا می باشد.
حجامت تا چه حد ارزش درمانی دارد؟
در منابع طب اسلام و طب سنتی انجام حجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمان ذکر گردیده است و بیماری‌های گوناگون را درمان می‌کند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه درمان همه بیماری‌ها شمرده شده است و در مورد بیماری‌های خاص درمان تمامی بیماری‌های ناشی از غلبه خون گفته شده است.
بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز از طریق حجامت قابل دفع است.
خواص حجامت :
حجامت با گسترش مویرگ‌ها سبب افزایش حجم خون وارد شده به بافت‌ها می‌شود. برای برخی از افراد منجر به کاهش استرس نیز می‌شود. از حجامت می‌توان به عنوان یک درمان موثر نام برد.
همچنین می توان آن را با روش های درمانی دیگری نیز ترکیب کرد.
حجامت کمک به کاهش درد:
این روش درمانی به صورت فوق العاده‌ای در کاهش و بهبود کمر درد موثر است. تاثیرات مثبت زیادی در درمان دردهای ناشی از سرطان در مقایسه با داروهای ضد سرطان و ضد درد داراست.
بادکش و حجامت با استفاده از فشار، ماهیچه‌های نقاط درد و نواحی متورم را هدف قرار می‌گیرند.
با افزایش جریان خون در داخل رگ‌ها و مویرگ‌ها، بافت‌ها اکسیژن و مواد مغذی بیشتری دریافت می‌کنند.
معمولا همراه با این روش درمانی از گرما، فشار، ساکشن و طب سوزنی هم استفاده می‌شود که به انرژی اجازه می‌دهد تا از طریق کانال‌ها در بدن گردش پیدا کند.
برای کاهش درد حجامت و بادکش، کاپ‌های آن رو این نواحی گذاشته می‌شود: روی تیغه شانه‌ها و کتف، روی کشاله ران و کمر، روی گردن (برای کاهش سردرد، میگرن و دندان درد)، روی پشت.
بیشتر ورزشکاران از این روش برای افزایش کارایی و کاهش گرفتگی و جراحت ماهیچه‌ها استفاده می‌کنند.
حجامت باعث افزایش آرامش:
در نگاه اول این روش درمانی بسیار درناک و آسیب زننده به نظر می‌رسد اما در حقیقت باعث کاهش شکایات جسمی و ریلکس شدن و کاهش فشار بر سیستم عصبی مرکزی می‌شود.
درست مانند طب سوزنی که به نظر آزاردهنده می‌رسد اما در کاهش استرس بیمار نقش چشمگیری دارد.
حجامت و بادکش چطور باعث آرامش می‌شود؟ همینکه آرام روی شکم دراز می‌کشید و در طول جلسات فرصت استراحت دارید اولین تاثیر روانی مثبت را بر شما می‌گذارد. هر جلسه ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد و شما طی این زمان فرصت دور بودن و از سر و صدا و مشغله را خواهید داشت.
طبق تحقیقات انجام شده کاپ های بادکش باعث برداشته شدن فشار از روی عضلات شده و این احساسی مشابه با ماساژ را در افراد بوجود اورده و باعث آرامش و راحتی آن‌ها می‌شود.
حجامت تقویت سلامت پوست:
حجامت برای کاهش سلولیت، اکنه و التهابات پوستی استفاده می‌شود.
در واقع با بهبود جریان خون در پوست به سلامت و ثبات ساختار پوست کمک می‌کنند. این روش درمانی به تازگی بین بازیگران و سلبریتی های دنیای مد نیز رایج شده است.
برای نتیجه گیری بهتر می‌توان پیش از استفاده از کاپ‌های بادکش از روغن‌های گیاهی مناسب پوست مانند روغن آرگان استفاده کرد. بادکش در این حالت به صورت حرکتی انجام می‌شود و کاپ تنها روی یک قسمت از پوست قرار نمی‌گیرد بلکه روی پوست حرکت داده می‌شود تا تمامی نقاط پوست گرم شده و خون در آن‌ها به جریان در بیایید.
چون بادکش موجب بهبود جریان خون در پوست می‌شود به کاهش التهابات کمک زیادی می‌کند. مطالعه‌ای نشان داد که درمان اکنه از این طریق نسبت به استفاده از آنتی بیوتیک‌ها موثرتر بوده و درمان اکنه در مقایسه با استفاده از داروهایی مانند کورتیزول و تتراسایکیلین بهبود بیشتری داشته است.
حجامت باعث درمان بیماری های تنفسی و سرماخوردگی:
این روش درمانی به طور معمول برای کمک به تغذیه ریه‌ها و پاکسازی ریه‌ها و درمان احتقان استفاده می‌شود.
همچنین می‌تواند برای سرعت بخشیدن به زمان بهبودی بیماری‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا موثر باشد.
بادکش به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده، حرکت خون در سراسر بدن به کاهش بیماری‌های ریوی، آلرژی، عفونت و آسم منجر می‌شود.
سل ریوی یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌هایی است که با این روش درمان می‌شده حتی پیش از اینکه الکساندر فلمینگ آنتی بیوتیک را کشف کند.
حجامت باعث بهبود گوارش:
طب سوزنی و حجامت دو راه محبوب در بهبود مشکلات گوارشی و کاهش علائم بیماری‌های گوارشی مثل سندرم روده تحریک پذیر است.
دلیل اصلی آن کاهش استرس است که نقش بسیار زیادی در ایجاد مشکلات معده و مسائل گوارشی دارد.
برای اختلالات گوارشی حجامت به صورت معمول در مناطق اطراف ناف، در پشت مثانه، اطراف کلیه ها و در پشت شکم انجام می شود.
انجام حجامت در درمان مو های زائد چانه:
انجام حجامت زیر چانه برای درمان مو های زائد چندان تاثیری ندارد، اما، چون بیماران از روند درمان طب مدرن جواب نمی‌گیرند به حجامت در این ناحیه تمایل نشان می‌دهند.
این در حالی است که حجامت تنها تا حدودی موی زائد در این ناحیه را کم می‌کند.
بیمارانی بوده اند که حجامت به همراه درمان دارویی انجام می‌دهند که در این صورت بهتر نتیجه گرفته اند، اما به صورت کلی قدم اول درمان موی زائد در ناحیه چانه حجامت نیست.
حجامت درمان موقت بوده و اصلی نیست. حجامت به تمیزی پوست کمک می‌کند و در صورتی که پزشک متخصص پوست نتواند با دارو بیماری را درمان کند،
در کنار تجویز دارو به او حجامت را هم پیشنهاد می‌کند.
عوارض جانبی حجامت:
_انتقال بیماری های عفونی مثل ایدز و هپاتیت
_خونریزی و عوارض ناشی از آن (بیماری های قلبی عروقی در افراد مستعد و …) و ایجاد یا تشدید کم خونی در صورت ایجاد خراش های پوستی بیش از حد مجاز
_اسکار یا اثر زخم در روی بدن در صورت ایجاد شکاف های خطی توسط تیغ (در حجامت سوزنی (ایجاد زخم با نوک تیغ حجامت) جای زخم کوچک بوده و پس از مدتی اثر آن ناپدید می شود.)
_افزایش ریسک بروز لخته های خونی، (سکته مغزی در پی حجامت در گردن) به همین دلیل متخصصان حجامت توصیه می کند به هنگام انجام حجامت شخص دراز نکشد و حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی همچون دویدن انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد.
(در منابع طب سنتی هم انجام حجامت در گودی پشت گردن به شدت منع شده و خطر دیوانگی برای آن ذکر شده است.)
