اثر مخرب نوشابه گازدار بر استخوان
پزشکی و سلامت › تغذیه
- 97/10/02
ارتباط نوشابه با پوکی استخوان
اولا، استخوانها معمولاً استحکام خود را متناسب با میزان استرس وارده تنظیم می‌کنند. به همین خاطر استخوان زمان که تحت بارهای سنگین قرار می‌گیرد ضخیم می‌شود.
دوما، به مرور زمان استخوان‌های قدیمی نسبتا شکننده و ضعیف می‌شوند، به همین خاطر همزمان با جذب و از بین رفتن استخوان‌های قدیمی استخوان‌های جدید و محکم جایگزین آن‌ها می‌شوند. به دلیل سرعت بالاتر تشکیل و جذب استخوان در کودکان است که احتمال شکستگی استخوان در آن‌ها کمتر از سالمندان است.
کسانیکه عادت به مصرف نوشابه‌های گازدار دارند، شاید کمتر از دیگر نوشیدنی‌ها مانند شیر که حاوی ویتامین D و کلسیم است استفاده می‌نمایند.
وجود کافئین در نوشابه‌ها ارتباط مستقیم با پوکی استخوانها دارد و به علت وجود اسید فسفریک در نوشابه‌ها، یک عدم تعادل بین اسید فسفریک و کلسیم موجود در بدن به وجود می‌آید. در واقع اسید فسفریک با کلسیم موجود در غذا خنثی می‌گردد و اگر کلسیم دریافتی کاهش داشته باشد بدن برای خنثی کردن اسید فسفریک برداشت کلسیم را از استخوانها آغاز می‌نماید.برای مثال در شیر نیز فسفات وجود دارد ولی کلسیم و ویتامین D موجود در شیر مانع تاثیر بد فسفات‌ها می‌گردد.
نهایتاً کاهش دانسیته استخوانی سبب مستعد شدن افراد برای شکستگی استخوانها می‌گردد و نکته‌ای را که باید همیشه رعایت نمود حفظ تعادل در مصرف نوشابه‌هاست. اگر شما واقعا نوشابه را دوست دارید لازم نیست از برنامه غذایی خود کاملا حذف کنید می‌توانید مصرف آنرا محدود نموده و به یک یا دو بار در هفته کاهش دهید و به اندازه کافی کلسیم و ویتامینD دریافت نمایید.
میزان دریافت ویتامینD بر اساس سنین مختلف، متفاوت است و باید با پزشک خود در خصوص آن مشاوره نمود ولی دریافت کلسیم روزانه به همراه غذا باید حداقل 1000 تا 1200 میلی گرم باشد و اگر از این میزان کمتر باشد باید از مکمل ها (قرصهای کلسیم) استفاده نمود.علاوه بر دریافت کافی کلسیم و مواد معدنی، انجام ورزش‌های روزانه، حداقل نیم ساعت در روز برای بزرگسالان و یک ساعت در روز برای بچه‌ها جهت جلوگیری از پوکی استخوان توصیه می گردد.
یکی از عوامل موثر بر میزان جذب کلسیم، میزان فسفات رژیم غذایی است. میزان نیاز روزانه به این دو ماده معدنی، یعنی کلسیم و فسفات یکسان است. بدن همیشه سعی دارد سطح کلسیم و فسفات خون را در محدوده طبیعی تنظیم کند. اگر سطح این دو ماده از محدوده طبیعی خارج شود، علائم و اختلالاتی ایجاد خواهد شد. برای این منظور هورمون‌های تنظیم‌کننده سطح کلسیم و فسفات را متناسب با هم تنظیم می‌کنند. یکی از این هورمون‌ها پاراتورمون یا PTH است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود.
لازم به یاد اوری است که نوشابه دارای میزان بسیار بالایی فسفر یا همان فسفات است. این به خاطر میزان بالای گاز در نوشابه و البته افزودنی‌های زمان تولید آن است. زمانی که مقادیر بالای فسفر وارد شود، چند اتفاق می‌افتد:
1. هورمون PTH که قبل تر گفتیم در کمبود کلسیم و فسفر ترشح می‌شود، اینجا به دلیل بالا بودن فسفر رژیم غذایی دریافتی دیگر ترشح نمی‌شود.
2. نبودن هورمون PTH باعث می‌شود ویتامین D نتواند به فرم فعال خود تبدیل شده و کلسیم را از دستگاه گوارش جذب کند. بنابراین کلسیم رژیم غذایی همراه مدفوع دفع خواهد شد.
3. یادتان هست که گفتیم هورمون PTH باعث کاهش دفع کلسیم از ادرار و افزایش دفع فسفر از ادرار می‌شود؟ حالا که میزان این هورمون پایین آمده، کلسیم به راحتی از کلیه‌ها دفع می‌شود.
حالا فهمیدیم که نوشابه چگونه باعث پوکی استخوان می‌شود. پس مجرم واقعی فسفر بالای نوشابه است که با دفع کلسیم بدن از طریق ادرار و مدفوع دیگر کلسیمی برای ساخته شدن استخوان بر جای نمی‌گذارد و فرد به پوکی استخوان مبتلا خواهد شد.
در واقع اسید فسفریک موجود در نوشابه باعث کنده شدن کلسیم از استخوان ها می شود؛ از سوی دیگر برای جذب کلسیم موجود در غذاها از طریق دستگاه گوارش نیز نیاز به برقراری نوعی تعادل میان میزان کلسیم و فسفر است. وقتی این تعادل بر اثر نوشیدن نوشابه گازدار حاوی اسیدفسفریک به هم می خورد، جذب کلسیم از دستگاه گوارش نیز دچار اختلال می شود. بنابراین بدن از یک سو از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده می کند و از سوی دیگر به راحتی نمی تواند کلسیم جذب کند، در نتیجه دچار نوعی فقر کلسیم و کاهش تراکم استخوانی و در نهایت پوکی بافت استخوانی خواهد شد. طبق نتایج جدیدترین تحقیقات علمی، افرادی که به میزان زیاد نوشابه مصرف می کنند، احتمال شکستگی استخوان در آن ها 3 تا 4 برابر کسانی است که نوشابه مصرف نمی کنند. به عنوان مثال خانمی که هر روز یک لیوان نوشابه مصرف می کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد و اگر این زن ورزشکار باشد، میزان این خطر5 برابر افزایش می یابد. به گفته ی دکتر صفوی در حال حاضر سن ابتلا به پوکی استخوان در ایران کاهش یافته و به 35 سال رسیده است.
