عوامل ایجاد سنگ کلیه در کودکان
پزشکی و سلامت › پزشکی
- 97/09/30
عوامل سنگ ساز در ایجاد سنگ کلیه
در‌خصوص عامل ایجاد سنگ در این کودکان می‌توان عوامل مختلفی را نام برد. هرچند که میزان ابتلای کودکان به سنگ کلیه از بزرگ‌سالان کمتر است؛ اما عواملی مانند ارث، مشکلات متابولیکی و مصرف کم مایعات ازجمله عواملی است که فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد. در برخی از موارد عفونت دستگاه ادراری سبب ایجاد سنگ‌ها مختص ادرار عفونی هستند و در ادرار عفونی رشدمی‌کنند.
نوزادان نارس در معرض سنگ کلیه
همچنین تحقیقات نشان داده است که نوزادان و کودکانی که با سن جنین کمتر از ٣٢هفته به دنیا آمده‌اند، کودکانی هستند که نارسایی ریوی دارند. نوزادانی که دچار اختلالات رشد هستند، کودکانی که به هر دلیلی مصرف دارو یا بستری در بیمارستان داشته‌اند نیز بیشتر در معرض تشکیل سنگ‌های کلیه هستند. به همین دلیل این گروه از کودکان و نوزادان باید بعد از مرخص‌شدن از بیمارستان و طی شدن دوره نقاهت زیر نظر پزشک باشند و آزمایش و سونوگرافی‌های لازم را انجام بدهند تا در‌صورت بروز کوچک‌ترین علائم درمان برای آن‌هاشروع شود.
علائم بیماری سنگ کلیه در کودکان
باتوجه به اینکه شیرخواران نمی‌تواند درد خود را بیان کنند؛ اما علامت‌هایی مانند بی‌قراری‌های شدید که با قولنج اشتباه می‌شود، دل‌درد، استفراغ، مشاهده بلور یا شن در ادرار کودک، ادرار قرمز یا نارنجی و درصورتیکه کودک قادر به صحبت‌کردن باشد از درد شکم و پهلو شکایت می‌کند.
تشخیص سنگ کلیه در کودکان
نوع سنگ‌ها در کودکان تنوع بیشتری دارد به همین دلیل باید با آزمایش نوع آن را تشخیص داد؛ اما بهطورکلی تشکیل سنگ‌های درشت در کودکان بالای دو سال و ایجاد شن‌های یا سنگ‌های ریز در شیرخواران شیوع بیشتری دارد. در‌حال‌حاضر بهترین راه تشخیص آن، انجام سونوگرافی و آزمایش برای تشخیص نوع سنگ و علت ایجاد آن است. خوشبختانه دستگاه‌های تشخیصی سونوگرافی از درجه تشخیص خوبی برخوردار بوده و می‌تواند درست تشخیص بدهد. شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که سبب شده است آمار مبتلایان در نوزادان و کودکان بیشتر از گذشته شود، وجود دقت خوب دستگاه سونوگرافی است که کوچک‌ترین سنگ‌ها را هم تشخیص می‌دهد. البته گاهی نیز به‌دلیل همین قدرت زیاد دستگاه‌ها وجود چربی‌هایی که در کلیه تجمع می‌کنند سنگ تشخیص داده می‌شود که با بررسی‌ها بیشتر این ابهامبرطرف می‌شود.
در تحقیقاتی که به‌منظور چگونگی تشخیص و اطلاع والدین از سنگ کلیه نوزادان و کودکشان انجام شده، دریافتیم که بیشتر تشخیص آنها به‌صورت اتفاقی بوده است. به‌عبارت‌دیگر والدین کودک را به‌دلیل دیگری مانند بی‌قراری یا کولیت نزد پزشک برده‌اند؛ اما در سونوگرافی‌های انجام‌شده مشخص شده است که علت، سنگ در مجاری ادراری یا کلیه است.
سنگ ها در کودکان گاه خود به خود دفع می شوند
قبل از درمان باید اشاره کنیم که در مواردی این سنگ‌ها بدون درمان خاصی قبل از ٢تا٣ سالگی حل و دفع می‌شوند. بهطورکلی ٩٥درصد از سنگ‌هایی که کودکان به آن مبتلا می‌شوند از طریق درمان‌های متداول برطرف می‌شوند، ٤درصد از طریق سنگ‌شکن و آندوسکوپی جراحی درمان می‌شوند و فقط یک‌درصد به جراحی نیاز دارند. درصورتیکه سنگ‌ها در کلیه بزرگ یا تعداد آنها زیاد باشد ابتدا سنگ‌ها به‌وسیله مداخلات پزشکی به قطعه‌های کوچک‌تر تبدیل می‌شوند که کودک بتواند بهتر دفع کند.
تغذیه در کودکان مبتلا به سنگ کلیه
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند درصورتیکه با همان شیر سیر می‌شوند و برایشان کافی است آن را ادامه بدهند تا حجم ادرار بیشتر شود. اگر حجم شیر مادر کافی نیست یا سنگ‌سازی کلیه زیاد و ادرار غلیظ است می‌توان در کنار شیر مادر از شیرخشک استفاده کرد و در صورتی که باز هم حجم ادرار تغییر نکرد می‌توان از آب جوشیده سرد شده در فواصل بین شیردهی استفاده کرد.
در کودکانی که بزرگ‌تر هستند می‌توان در صورت سنگ‌سازی کلیه از مداخلات دارویی هم کمک گرفت. کودکانی که از این سنین دچار سنگ کلیه می‌شوند به طبع مصرف داروها می‌تواند سبب بی‌اشتها، فشارخون، کم‌خونی را برای آنها به‌دنبال داشته باشد همچنین این داروها بر رشد کودک و رشد استخوانی‌اش هم تاثیرگذار است. از سوی دیگر در کودکان بزرگ‌تر که تشخیص و درمان به‌موقع و به‌هنگام نبوده است و به کلیه‌ها آسیب فراوانی وارد می‌شود. حتی گاهی شاهد ازکارافتادن کلیه هستیم که به‌دلیل فشار و کاهش کارکرد در مواردی دیالیز برای کودک تجویز می‌شود که دردهای ناشی از آن کودک را آزار می‌دهد و در نهایت سبب ازکارافتادگی کلیه‌ها می‌شود.
برای محافظت از کلیه کودکان باید به چند نکته توجه کرد؛ اولین نکته پیشگیری از عفونت ادراری است که شایع‌ترین مشکل در کودکان است و می‌تواند عوارض سویی بر کلیه به جای بگذارد.
برای پیشگیری از عفونت ادراری باید به کودکان مایعات فراوان خورانده شود همچنین به آنها یاد داد که هر زمان که احساس کردند مثانه‌شان پُر است و نیاز به دستشویی پیدا کرده‌اند چه در داخل منزل چه در خارج منزل - ادرار خود را نگه نداشته، هرچه سریعتر آن را تخلیه کنند.
علاوه بر این به پسر بچه‌ها توصیه می‌کنیم که برای ساعات طولانی از لباس زیر تنگ یا شلوار تنگ استفاده نکنند و دختر بچه ها نیز لباس زیر خود را خشک نگه دارند.همچنین کودکانی که سابقه یا ابتلا به عفونت ادراری دارند در حمام سرپا دوش بگیرند.
خانواده‌ها به محض دیدن تب بدون علامت، سوزش، تکرر و بی اختیاری ادراری، کودک را حتماً نزد پزشک برده تا از نظر عفونت ادراری معاینه و دستورات لازم داده شود. درمان یبوست نیز در پیشگیری از عفونت ادراری موثر است.
کودکانی که فعالیت کم دارند و زیاد پای تلویزیون می نشینند و از فست‌فود و تنقلات پرنمک استفاده می‌کنند کلیه شان در معرض آسیب است. استفاده از نمک زیاد باعث افزایش فشار خون و افزایش عملکرد کلیه ها می‌شود و در نهایت به کلیه‌ها آسیب می‌رساند.
مصرف بعضی از داروها نیز می‌تواند عوارض کلیوی ایجاد کند.مصرف بعضی از داروها مثل پروفن و آنتی بیوتیک‌ها که به عنوان تب‌بر استفاده می‌شود به صورت سرخود و به طور مرتب می‌تواند عوارضی برای کلیه ایجاد کند.
برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی که به کلیه آسیب می‌زنند تشخیص سریع و توجه به علائم مهم و کارساز است.
علاوه بر علائم عفونت ادراری که در بالا به آن اشاره شد، ورم در ناحیه اطراف پلک چشم که بر اثر گسترش می‌تواند همه قسمت‌ها را شامل شود- به علاوه تغییر رنگ یا حجم ادرار، رنگ پریدگی، بی‌حالی، استفراغ و سردرد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کلیوی باشد که باید هرچه سریعتر توسط پزشک بررسی و دستورات لازم داده شود.
در خانواده‌هایی که سابقه بیماری کلیوی دارند، کودکان باید زیر نظر پزشک معالج قرار گیرند تا از نظر بیماری‌های کلیوی ارثی ژنتیکی بررسی شوند.
