آشنایی با هنر سنگ نگاره
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/09/30
سنگ‌نگاره نگاره‌ای نمادین است که بر روی سنگ تراشیده شده و بر روی سطح بیرونی آن نمایش‌پذیر است. سنگ‌نگاره نه انواعی از تصویرنگاشت، که رویدادها را بر پایهٔ ترتیب زمانیشان به نمایش می‌گذارند، هستند و نه غارنگاره، که یک نوع نقاشی بر روی دیوارهای یک غار است. آنها بخشی از هنر سنگی هستند.تعداد آنها فقط در یک منطقه محدود در ایران به بیش از 21 هزار مورد می رسد که عمر بعضی از آنها به چهل هزار, سال می رسد و بشر تا کنون موفق به کشف هیچ پدیده تاریخی و هنری بدین قدمت نشده است.
به زبان ساده؛ به هر تصویر و نگارشی بر روی سنگ، سنگ نگاره یا هنر صخره ای می گویند. اگر این نوشته ها , یا نقاشی ها، بر روی سنگ با رنگ یا امثال آن باشد به آنها Pictographs و اگر نقوش یا نوشته ها از طریق, کنده کاری ها (حک یا حجاری مثبت یا منفی*) بر روی سنگ ها انجام شده باشد به آنها Petroglyphs.petrographs می گویند.
اغلب در درون غارهای قدیمی از نقاشی یا نوشته های با رنگ استفاده شده (Pictographs) که عموماً عمر آنها , در برابر عوامل طبیعی بسیار کوتاه است و علت ماندگاری آنها از هزاران سال قبل تا کنون در دسترس نبودن, و محفوظ بودن آنها در برابر عوامل طبیعی بوده است.
اما سنگ نگاره های کنده کاری شده (Petroglyphs) علاوه بر اینکه در غارها کشف شده اند، در محوطه های باز , و بیرون غارها نیز وجود دارند.قسمت اعظم سنگ نگاره های محیط های باز در برابر عوامل طبیعی مثل سرما، گرما، باد، باران و یخ زدگی, از بین رفته اند و می روند.از طرف دیگر متاسفانه به علت عدم آگاهی مردم نیز تعداد بسیار زیادی از آنها تخریب و نابود شده است.
قدمت سنگ نگاره های ایران
سال یابی سنگ نگاره های ایران از دیدگاه صاحب نظران متفاوت است. به نظر تعدادی از آنان قدمت بعضی از, سنگ نگاره های ایران به پنج تا چهل هزارسال هم می‌رسد، این سال یابی ها اکثراً از طریق کارکردهای, مقایسه ای بوده واز رویکردهای علمی نوین (ریزفرسایش و رادیوکربن) کمتر بهره گیری شده است.
هنر صخره ای، نمونه ای مشخص از یک هنر جهانی است، که بیشترین سابقه را بین هنرهای شناخته شده دیگر, دنیا داراست.
این هنر از جمله مهم ترین شاخه های هنرهای تجسمی است. زیرا نه تنها نخستین جلوه های شناخته شده, از حساسیت هنری و زیبا شناختی اجداد دور انسان را در بسیاری از نقاط جهان به نمایش می گذارد، بلکه یکی از رایج ترین شیوه های بیان پیام ها و فرهنگ انسان است.
قدمت و تنوع سنگ نگاره ها در ایران متنوع و بسیار زیاد است. هرجا که زیستگاهی بوده بی تردید آثاری از, حیات پر احساس و هنرمندانه آنها قابل کشف و رویت است.
سفال های برجا مانده، نقوش سنگ نگاره ها؛ این نشانه ها خود نمادی از سیر زندگی و احساسات قوی آن, ملت نسبت به پدیده های فرهنگی بوده است.
برای حکاکی روی این سنگ از جسمی سرتیز استفاده شده‌است و نقوش آن احتمالاً بر‌گرفته از تجربیات, عینی و باورها و اعتقادات و نگرش پیشینیان به محیط زیست است .
بیشترین نقوش این سنگ نگاره مربوط به طرح حیوانی از جمله بز کوهی، شتر دو کوهانه،گاو کوهان‌دار و احتمالا, یوز‌پلنگ است که در میان آنها نقش درخت یا گیاه به صورتی خاص مشاهده می‌شود و آنچه اهمیت دارد, وجود نقوش گاو کوهان‌دار و شتر دو‌کوهانه است که به اعتقاد باستان‌شناسان مملو از رمز و راز‌های فراوان است.
سنگ نگاره شتر سنگ مشهد
یک کارشناس باستان‌شناسی می‌گوید: در محل این سنگ نگاره، از دور سنگ‌های گرد غول‌پیکری دیده می‌شود , که شباهت زیادی به شترهایی دارد که با اندازه‌های مختلف بر سینه این کوه کم ارتفاع خوابیده‌اند، شاید اصطلاح شتر‌سنگ هم با این برداشت اولیه بی‌ارتباط نباشد.
اکثر نقوش حکاکی شده بر این سنگ‌ها دارای جهتی رو به جنوب و شرق است که حکایت از هوش و درایت هنرمندان, حکاک آن را دارد. این هنرمندان آثار خود را رو به بهترین جهت و مناسب‌ترین شیب خلق کرده‌اند تا از, حدود یازده هزار سال قبل تا کنون این آثار هنری حفظ شوند.
