صنایع دستی و سوغات لرستان را بهتر بشناسید
گردشگری › صنایع و سوغات
- 97/08/21
کشور پهناورمان ایران، در غرب خود خطه ای را در آغوش کشیده که طبیعت بکر و دست نخورده و مناظر بی بدیلش زبانزد خاص و عام است. به جرعت میتوان گفت که عروس آبشارهای ایران شایسته ترین لقبی باشد که بتوان به منطقه ای به نام لرستان نسبت داد؛ دیاری که خاستگاه جاذبه های طبیعی شگفت انگیزی است که با دیدنشان، زبان از توصیف قاصر می ماند. پیش از این با هم راهی این دیار شدیم تا به تماشای دیدنی های کم نظیر آن بنشینیم. و هر آنچه که تجربه کردیم با شما به اشتراک بزاریم.جاذبه های دیدنی لرستان
قصد داریم راهی بازار شویم و به شما بگوییم که در سفر به لرستان، در کنار لذت بردن از طبیعت و دیدنی های بی مثال، چه رَه آوردی را برای دوستان و خانواده تان تهیه کنید تا به آنها بگویید که همواره به یادشان هستید. در این استان می توانید به سراغ خوراکی های خوشمزه بروید و کامتان را با آنها شیرین کنید و یا از میان دنیای رنگارنگ صنایع دستی ها یکی را انتخاب کنید و یادگاری به دیگران هدیه دهید.
سوغاتی های خوشمزه
در سفر به لرستان می توانید سوغاتی های خوشمزه ای را تهیه کنید و برای عزیزانتان بیاورید که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم
۱- عسل
در کنار طعم خوب عسل، یکی از دلایلی که شما را به مصرف این ماده خوراکی ترغیب می کند، خواص دارویی و درمانی آن است. طبیعت کم نظیر و بکر، به استان لرستان این امکان را می دهد که بهترين مناطق را براي پروش زنبور و توليد عسل داشته باشد تا این ماده را در کیفیتی بالا به بازار عرضه کند و بتواند رتبه‌ي هفتم کشور را در توليد عسل و رتبه‌ي نخست کشور را در مرغوبيت آن به خود اختصاص دهد. در سفر به دیار لرستان از تهیه ی این سوغات پرخاصیت غافل نشوید.
2- کلوچه بروجردی
کلوچه بروجردی که با عنوان کلوچه قندی نیز از آن نام برده می شود يکی از شیرینی های لذیذ لرستان است که در مرکز این استان و با ترکیبات آرد گندم، رنگ‌هاي طبيعي، روغن حيواني و مغز بادام طبخ می گردد. این کلوچه جایگاه خاصی در میان خانواده های ساکن لرستان دارد و در ایام عید با استفاده از همین شیرینی از مهمانان پذیرایی می کنند.
3- روغن حیوانی
از قدیم شهرستان دلفان در استان لرستان، به سبب داشتن روغن حيواني مرغوب و معطر زبان زد خاص و عام بوده است. دام های عشایر و دامداران این شهرستان از مراتع، چمنزارها، کوه‌هاي انباشته از پوشش جنگلي و گونه‌هاي گياهي معطر تغذیه می کنند و فرآورده های به دست آمده از آنها نیز از کیفیت بالایی برخوردار می باشد.
زنان عشاير از شیر دام، ماست تهیه می کنند و آن را درون مشک مي ريزند. سپس با افزودن مقداري آب و نمک از آن دوغ و کره تهیه می کنند و با آب کردن و جوشاندن اين کره، روغني خالص و معطر به دست می آورند که با عنوان روغن حیوانی در بازارها عرضه می شود. این روغن در رنگ‌هاي زرد و سفيد وجود دارد و در زبان محلی به آن، روغن دان می گویند.
4- سمنوی بروجرد
جوانه‌ي گندم یکی از مواد مغذی است که در تهیه ی سمنو از آن استفاده می شود و ارزش بالای غذایی این خوراکی خوش طعم را تضمین می کند. سمنو یکی از عناصر اصلی سفره ی هفت سین می باشد و ساکنان بروجرد در طبخ آن تبحر خاصی دارند و تهیه و فروش سمنو یکی از مشاغل رایج در بروجرد به حساب می آید.
5- شيرينی آردی
شیرینی آردی از جمله شیرینی های سنتی خوشمزه ای است که در مرکز استان لرستان تهیه می شود. اين شيريني ماندگاری بالایی دارد به همین دلیل می توانید در سفر به استان لرستان، آن را به عنوان یک سوغاتی مناسب از بازارها تهیه کنید. شکر، آرد و روغن مواد اولیه ی شیرینی آردی هستند که با افزودن طعم دهنده‌هاي مختلف، انواع گوناگونی همچون شيريني آردي گردوئي، شيريني آردي نخودي و شيريني آردي نارگيلي، طبخ می شود.
6- نان ساجی
در لرستان نوعی نان پهن و نازک بر روي يک صفحه‌ي فلزي دايره ای شکل به نام ساج درست می شود که به نان ساجی شهرت دارد. انواع مختلف این نان با نام های نان تيري، ته‌کِلِه‌ايي، نان تپ تپي و فه‌تيره شناخته می شود و علاوه بر لرستان، در استان‌هاي دیگری همچون کردستان، کرمانشاه، خوزستان و فارس نيز طبخ می گردد.
7- کاک
کاک از جمله شیرینی های سنتی ایران است که در استان ها و مناطق مختلفی تولید می شود. در لرستان، این شیرینی خوشمزه را با ترکیب آرد، روغن حيواني و زعفران تهيه و به بازار عرضه می کنند. کيفيت بالا و طعم دلپذير و عدم استفاده از مواد افزودني و نگهدارنده، این شیرینی را به عنوان یکی از سوغات های بسیار مرغوب لرستان مطرح می کند.
البته جالب است بدانید که کاک در میان نان و شیرینی های سنتی کرمانشاه هم دیده می شود.
۸- انواع حلوا و ارده
در لرستان حلواهای متفاوتی وجود دارند که در تهيه‌ي آنها از مواد مختلفی همچون شيره‌ي انگور استفاده می گردد. از جمله محصولاتی که می توانید از بازار های لرستان تهیه کنید می توان به ارده شيره، حلوا شکري، حلوا ارده و حلوا مغزي اشاره نمود.
9- برساق
برساق نوعی شیرینی خشک در لرستان است که طرفداران خاص خود را دارد. برای تهیه این شیرینی خمیری از آرد، شکر، رازیانه، تخم مرغ، شیر و روغن آماده می کنند و پس از قرار دادن ترکیب گردو، دارچین، شکر، گلاب و هل درون خمیر، آن را در روغن سرخ می کنند تا آماده ی مصرف شود.
10- ترخینه
ترخینه ماده ای است که از ترکیب بلغور گندم و جو در دوغ به دست می آید. برای تهیه ی آن، به مدت چند ساعت بلغور را در دوغ می جوشانند تا بپزد و ترکیبی خمیری به دست آید. این ترکیب را به صورت گلوله در می آورند و پس از خشک شدن در زیر آفتاب آماده ی عرضه به بازار می نمایند.
از ترکیب تکه های خشک ترخینه با حبوبات و سبزی های معطر ، آش بسیار لذیذی تهیه می شود.
صنایع دستی
هنرمندان ساکن لرستان با استفاده از مواد اولیه ی گوناگونی که در دسترس دارند به تولید صنایع دستی مشغولند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:
1- ورشوسازی
ورشو سازی صنعتی است که با بيش از دو قرن قدمت به عنوان شاخص ترین صنایع دستی لرستان در در داخل و خارج کشور شهرت دارد.
ورشو نوعی فلز سفید است که همچون نقره به نظر می رسد و از ترکیب ۲۰ درصد نيکل، ۳۵ درصد روي و ۴۵ درصد مس تشکیل شده است. این فلز به راحتی ذوب می شود و قالب گیری آن بسیار آسان است. ورق‌هاي ورشو با استفاده از فن چکش‌کاري و خم‌کاري با دستگاه‌هاي ساده و نيروي بازوي هنرمند به آثاری همچون سيني، ديس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور ذغالي، قوري، زير سماوري، چاي‌دان، قندان، استکان، گلاب‌پاش، آفتابه لگن، سرمه‌دان و ... تبدیل می شوند و عرضه می گردند. امروزه بارز ترین اثر این هنر، سماورهایی هستند که در مغازه های لرستان به چشم می خورند.
۲- جاجيم بافی
جاجیم یک زیرانداز دورویه است که بافت آن در اکثر روستاهای ایران رواج دارد و جاجیم هر منطقه با توجه به ترکیب رنگ و ظرافت نخ و نقوش آن شناخته می شود. با فرا رسیدن فصل بهار و پاییز در لرستان، زنان هنرمند عشاير نخ‌هاي پشمي را با رنگ‌هاي طبيعي، رنگ‌آميزي مي‌کنند تا در بافت جاجیم هایی با نقوش شونه، دنو موشي، شيروز، گلي و هچه از آنها استفاده کنند.
شاید امروزه بر چهره ی این دستبافته ی اصیل گرد و غبار فراموشی نشسته است اما هنوز هم بسیاری برای زینت دادن به خانه هایشان آن را به کار می گیرند.
3- حرمی بافی
حرمي یا ارامی نام يكي از دست بافته هاي استان لرستان است که بافت آن در شهرستان بروجرد رواج دارد. پیش تر این دستبافته را از تار و پود پشمي می بافتند اما امروزه در تار آن، نخ های پنبه ای را به کار می برند.
ابعاد حرمي يك متر در هفتاد سانتيمتر می باشد و برای منقوش ساختن آن از نقوش گل و پروانه، شانه اي و خطوط موازي و رنگ های قرمز لاكي و سورمه اي استفاده می کنند. در گذشته کاربرد حرمی، به عنوان بقچه و زير انداز حمام بوده است.
4- ماشته بافي
ماشته، نام دست بافته اي پشمی و منقوش است که در اکثر مناطق ایران به نام جاجيم شناخته می شود اما در خرم آباد و كرمانشاه نامش را ماشته یا موج گذاشته اند. برای بافت این دست بافته ی بسیار قدیمی از نخ پشمی الوان استفاده می شود و نقوشی همچون گل پتويي، چهارخانه آو و دار (آب و درخت)، راه راه ، هشت خانه، خانه پنجزاري به آن زینت می دهند.
ماشته به عنوان رختخواب پيچ استفاده می شود اما در میان عشاير و روستاييان به عنوان زير انداز، روانداز و روي كرسي نیز کاربرد دارد. در شهرها از این دستبافته برای روفرشي، رومبلي، انواع پشتي،كيف زنانه، ساك، تزئين منزل و... استفاده می گردد.
5- گلیم بافی
گلیم یکی از دست بافته های ایران است که با استفاده از پشم حیوانات اهلی بافته می شود و مانند فرش از آن استفاده می گردد. در لرستان گلیم های مرغوبی با استفاده از رنگ های سیاه، سبز، آبی، سفید با نقوش خاص منطقه بافته می شود که می تواند ره آورد سفر شما به این استان باشد.
۶- خراطی
خراطی هنر ساختن اشیا از چوب است که به وسیله ی دستگاه مخصوصی صورت می گیرد و در طی آن وسایل مختلفی همچون قلیان، گهواره، پایه ی آباژور و ظروف تولید می شوند. بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش در تخت جمشید که در آنها تخت و چهار پایه و عودسوز مزین به هنر خراطی هستند، حکایت از قدمت دیرینه ی این هنر دارند. در لرستان خراطان بسیاری به کار مشغولند و آثار بسیار زیبایی را خلق می کنند که می توانند یادگاری های ارزشمندی برای شما باشند.
7- نمدمالي
از گذشته های دور در اغلب شهرهاي لرستان به ویژه بروجرد و خرم‌آباد کارگاه‌ها و بازارهای نمدمالی دایر بوده اند و به تولید کلاه نمدي، تن‌پوش‌هاي نمدي و انواع زيراندازها در طرح و نقش های مختلف می پرداختند.
برای تهیه ی نمد عمل بافتن انجام نمی شود و تنها با استفاده از مرطوب کردن پشم و ایجاد فشار بر روی آن، تولید آن صورت می گیرد.
8- حصير بافی
حصیربافی از صنایع دستی قدیمی می باشد که از دیرباز در میان بشر در سراسر جهان رواج داشته است. براي انجام این کار ابتدا حصیر را مرطوب و نرم می کنند و سپس آنها را به صورت تار و پود می بافند تا به صورت یک سطح یکپارچه در آید. با استفاده از این هنر، زیرانداز، سبد و محصولات این چنینی تولید می گردد.
9- گيوه دوزی
گيوه نام یکی از پاپوش های سنتی کشورمان است که بسیار سبک و بادوام بوده و در بسیاری از مناطق روستایی و شهری تولید می گردد. برای ساخت گیوه از نخ قالی و نخ ابریشم و ضایعات چرم استفاده می کنند.
10- قالیبافی
به هر خطه از مرز و بوم ایران که سر می زنیم هنر قالیبافی را به شکل ها و طرح های مختلف شاهد هستیم. این هنر نسل به نسل در میان خانواده ها جریان دارد و هنرمندان با استفاده از آن نقش های زیبایی را می آفرینند. عشایر و روستانشینان این هنر را به اوج می رسانند و قالی هایی چشم نواز را می بافند.
