باغ عباس آباد بهشهر استان مازندران از بزرگترین باغ های تاریخی ایران
گردشگری › آثار تاریخی
- 97/11/14
باغ عباس آباد بهشهر مهم ترین باغ غیر کویری ایران
مجموعه تاریخی عباس آباد از مهم‌ترین و بزرگ ترین باغ‌های تاریخی ایران است که در 9 کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته است. این باغ یکی از باغ های ایرانی است که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
این مجموعه تاریخی شامل سد عباس‌آباد، مخزن و دریاچه سد، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری است که به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های 1020 و 1021 هجری قمری در محلی که خرگوران نام داشت ساخته شده و در حال حاضر مهم ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌رود. وسعت باغ عباس‌آباد در حدود 500 هکتار است. سد دریاچه با گنجایش 600 هزار مترمکعب از نوع مخزنی بوده و جنس دیواره آن از ساروج است. این سد را سازمان میراث فرهنگی با شماره 745 در زمره آثار تاریخی و فرهنگی ایران ثبت کرده است. بناهاي موجود در مجموعه عباس آباد بهشهر به شرح زیر می باشد.
سد و برج کنترل جريان آب
شاه عباس درياچه اي در وسط دره اي عميق با بستن سدي محکم ايجاد نمود که آبهاي زمستاني را از اطراف و با کمک کانال هايي جمع آوري و در تابستان مقدار زيادي اراضي برنجکاري را مشروب مي سازد. در برج کنترل آب دريچه هايي در ارتفاع هاي گوناگون تعبيه شده که با کشيدن آنها آب براي دهکده هاي اطراف فرستاده مي‌شود. ميتوان گفت که در حال حاضر با توجهي که در کيفيت ساخت آن شده و نيز با مرمت هاي صورت گرفته و شايد توجه اهالي سالمترين بناي کل مجموعه همين سد و برج باشد.
بناي داخل درياچه
اين بنا که با مصالح آجر و ساروج در ميانه آب واقع شده در اصل پايه اي براي کاخي بوده که اکنون اثري از آن موجود نيست. شاهد اين مدعا صفحه 157 کتاب عباسنامه است که در مورد اين مجموعه چنين نوشته است : "" شاه عباس دوم پس از گردش و شکار به اشرف رفت و در عباس آباد هم توقف کرد. گماشتگان در دور و اطراف درياچه دايره وار با بهترين وجهي چوب بندي و نرده کردند و آن حدود را نيز به بهترين وجهي زينت دادند و بر کنار درياچه اي که از آب زلال سرشار بود، چراغهايي چيده و از فروغ و روشنايي آن بر صفاي آب افزودند. شاه به جزيره (ساختمان وسط استخر ) رفت و در تالار نياي خود به بزم و شادماني نشست ... "" اين کاخ با پل چوبي معلقي به صفه سازي شمالي متصل مي شده است.
برج هاي ديده باني دو گانه
اين برجهابه فاصله 175 متر از يكديگر در شرق درياچه قرار دارند و از خشت گلي ساخته شده اند.
محوطه سازي شمالي
اين محوطه ها بر روي تپه اي با ارتفاع 30 متر از کف استخر و به شکل پلکاني ايجاد گرديده است که در بالاترين نقطه سکوي مرکزي را تشکيل ميدهد. اين سکو ها به احتمال قوي و با توجه به جاي ستونهاي سنگي موجود، زير سازي کاخي با سازه چوبي بوده که اکنون از ميان رفته است. نحوه شکل گيري اين محوطه ها و جوي هاي آب در داخل آنها باغسازي ايراني را جلوه گر ميسازد. اين جويها با حرکتي که بر روي محوطه ها دارند و تشکيل آبشار ها و حوضهاي گوناگون مناظري بديع و چشم نواز را تشکيل ميدهند. آبرساني به صفه مرکزي که آب بقيه محوطه ها را تامين ميکند از طريق لوله هاي سفالين که اصطلاحا تنبوشه ناميده ميشوند، از چشمه هاي اطراف که آب آنها بر اين سکو سوار بوده است صورت مي گرفته، و پس از آن آب از حوض مرکزي در سراسر باغ به حرکت در مي آمده است.
صفه و محوطه سازي جنوبي
هنوز بخشهاي زيادي از محوطه جنوبي در زير خاک مدفون است اما با پيدا شدن حوض هاي آب و کفسازي آن ميتوان حدس زد که اين بخش شبيه محوطه شمالي بوده است. اما آنچه مشخص است آن که اين بخش هرگز اهميت بخش شمالي را نداشته و موقعيت آن نيز آن را به فضايي دست دوم تبديل کرده بوده است.
حمام مجموعه
حمام اين مجموعه ، کوچک اما داراي خصوصيات سنتي حمام هاي گذشته است. انتقال آب در آن از طريق تنبوشه ها و از داخل ديوارهاي ضخيم خشتي آن صورت ميگرفته است. همچنين مسير خروج دود از تون آن کاملا در زير کف حمام پيچيده بود تا گرماي دود کاملا جذب فضا شود و بيهوده هدر نرود. از داخل اين حمام کاشي هايي با نقشهاي متداول آن دوران و با رنگهاي لاجوردي، فيروزه اي و زرد يافت شده است.
مسیر دسترسی
دسترسي به اين بنا با جاده باريک آسفالته اي صورت ميگيرد که در كيلومتر يك جاده بهشهر - گرگان از جاده اصلي منشعب مي‌شود و پس از 4 كيلومتر پيچيدن در دل جنگل سرانجام وارد اين مجموعه ميگردد.
