سونامی چیست و مهمترین سونامی تاریخ چه زمانی رخ داد
علمی و تکنولوژی › جهان هستی
- 97/09/24
امواج کشندی یا آب‌تاز، آبلرزه یا سونامی یکی از پدیده‌های جغرافیایی است. سونامی به لرزش شدید آب دریا گفته می‌شود که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا پدید می‌آید. آبی که به لرزه درآمده به‌شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی به بار می‌آورَد. سونامی موقعی شروع می‌شود که حجم عظیمی از آب به‌سرعت مرتفع می‌شود. این حرکتِ سریع می‌تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد ایجاد شودعلت وقوع سونامی چیست
اگر زمین‌لرزه‌ای در زیر آب رخ دهد، انرژی حاصل از آن در اقیانوس آزاد شده و موجب وقوع امواج بزرگ سونامی می‌شود. اما چه عواملی موجب شکل گیری این امواج عظیم‌الجثه می‌شود؟ همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، دلیلش وقوع زلزله است
کره زمین چندین زمین‌ساخت صفحه‌ای یا تکتونیک صفحه‌ای دارد. این صفحات گاه و بی‌گاه حرکت کرده و تغییر مکان می‌دهند. لایه زیرین آن‌ها یعنی گوشته و لایه نزدیک به هسته، مانند صفحات روی زمین سفت و محکم نیستند. همچنین، جریان‌های همرفت یا انتقال گرما موجب برخورد صفحات زمین به یکدیگر، درهم شکسته شدن و یا روی هم قرار گرفتنشان می‌شود که در نتیجه‌ی آن، امواجی قدرتمند به سطح زمین فرستاده می‌شود
اکنون آب را نیز به این معادله اضافه کنید. تصور کنید در وان حمام نشسته‌اید و پاهایتان را عقب و جلو می‌کنید. درون آب امواج کوچکی شکل می‌گیرد؛ هر چه محکم‌تر پاهایتان را تکان دهید، امواج بزرگتری نیز درست خواهید کرد. این نوع انرژی به هنگام وقوع زلزله، ده‌ها میلیون برابر قدرتمندتر است و امواج شکل‌گرفته نیز بسیار بزرگتر هستند. سونامی ممکن است با امواجی چند سانتی‌متری شروع شود ولی با نزدیک شدنش به ساحل، آب‌های کم‌عمق و سطحی موجب بزرگ شدن این امواج می‌شود. فوران‌های آتشفشانی نیز از دیگر عوامل وقوع سونامی است. البته چنین سونامی‌هایی بسیار نادر هستند
سونامی های مهم تاریخ
زمین لرزه‌ی اقیانوس هند در سال 2004 به ما نشان داد که امواج سونامی تا چه حد می‌توانند وحشتناک باشند. طی این فاجعه، بیش از ۲۳۰٫۰۰۰ نفر در 14 کشور دنیا جان خود را از دست دادند. 70٪ از این تلفات متعلق به کشور اندونزی بود. خسارت مالی این حادثه در حدود ۱۵ میلیارد دلار بود. بزرگی این زلزله 9 ریشتر بود و پس‌لرزه‌های آن در آفریقای جنوبی نیز احساس شدند. حتی در این مورد فیلمی هم ساخته شد
اطلاعات بسیار زیاد و ارزشمندی در مورد سونامی وجود دارد که می‌توانید از وب‌سایت‌های National Oceanic و Atmospheric Administration به آن دسترسی داشته باشید. بسیاری از سونامی‌ها در اقیانوس آرام و در حوالی ناحیه «حلقه آتش» رخ می‌دهند. حلقه آتش منطقه‌ای بسیار مستعد برای وقوع انواع زلزله و سونامی است
در سال 2011، پس از وقوع زلزله‌ای 9 ریشتری، یک سونامی بسیار بزرگ در ژاپن اتفاق افتاد. این سونامی، با 300 میلیارد دلار خسارت مالی، پرهزینه‌ترین فاجعه‌ی تاریخ بشریت محسوب می‌شود. تمامی شهرهای این منطقه از نقشه محو شدند. پس از برخورد امواج سونامی و زلزله با نیروگاه اتمی فوکوشیما، مواد رادیواکتیویته‌ی آن وارد اقیانوس آرام شد. اما از آنجایی مردم ژاپن نظارت بسیار خوبی بر وقوع فجایع این چنینی و نیز آمادگی کامل آن را داشتند، تلفات جانی در حدود 18 هزار نفر و بسیار کمتر از سونامی اقیانوس هند بود
