حیوانات چطور زلزله را میفهمند
علمی و تکنولوژی › علمی
- 97/08/23
حرکات و لرزش‌ها، نبض پویایی و تحرک زمین است. در کشوری مانند ایران که همواره در معرض خطر مواجهه با پیامدهای طبیعی است، دسترسی به یک پایگاه اطلاعاتی و همچنین ابزارها و تجهیزات مدرن برای بررسی رخدادها یا پیش‌نشانگرهای مرتبط با پدیده‌های طبیعی بسیار ضروری است. بررسی حوادث طبیعی که در چند دهه گذشته در ایران تجربه شده، حاکی از آن است که صدمات و تلفات ناشی از زلزله در مقایسه با دیگر رخدادهای طبیعی به مراتب بیشتر است. با توجه به اهمیت این موضوع، مرکزی با عنوان مرکز مطالعات پیش‌نشانگرهای زلزله در سال 84 و با هدف تحقیقات و مطالعات سازمان‌یافته روی پیش‌نشانگرهای زلزله راه‌اندازی شده استجاندارانی مانند مورچه‌ها پیش از وقوع زمین لرزه تغییری را در رفتار خود به وجود نمی آورند. اما مارها، مشابه رویداد زمین لرزه سال 1975 در چین که یک ماه پیش از آغاز زمین لرزه لانه های خود را ترک گفتند، نیز از توانایی پیش بینی زمین لرزه برخوردارند
بسیاری از جانداران می‌توانند تغییرات شیمیایی که در آبهای زیرزمینی رخ می‌دهند را احساس كرده و آغاز یک زمین لرزه را پیش‌بینی کنند
دانشمندان بر این باورند چنین توانایی در میان حیوانات منجر به بروز رفتارهای عجیب و غریب آنها پیش از وقوع زمین لرزه است. محققان در سال 2009 پس از اینکه مشاهده کردند گروهی از وزغ‌ها چند روز پیش از وقوع زمین لرزه ای در لاکوئیلا ایتالیا برکه زیستگاه خود را ترک گفتند، مطالعه بر روی این تغییرات شیمیایی را آغاز کرده و پیشنهاد دادند این رفتار جانداران می تواند با پیش بینی زمین لرزه در ارتباط باشد
طی سالها مطالعه دانشمندان مکانیزمی را تشریح کردند که طی آن سنگ‌های تحت فشار در پوسته زمین ذرات بارداری را آزاد می‌کنند که با آبهای زیرزمینی واکنش نشان می‌دهند. جاندارانی که در نزدیکی آبهای زیرزمینی زندگی می‌کنند نسبت به کوچکترین تغییرات این آبها بسیار حساس هستند و از این رو می‌توانند این تغییرات را چندین روز پیش از لغزیدن سنگ‌ها بر روی یکدیگر احساس کنند
محققان امیدوارند فرضیه آنها بتواند الهام بخش بیولوژیست‌ها و زمین شناسان شود تا آنها با همکاری یکدیگر راهکاری را برای استفاده از این جانداران در شناسایی علائم زمین لرزه بیابند
وزغ‌های لاکوئیلا اولین نمونه‌های حیوانی نیستند که پیش از وقوع یک رویداد بزرگ لرزه‌ای از خود رفتارهای عجیب و غریب نمایش می‌دهند. گزارش‌های متعددی وجود دارند که این رفتارها را در میان دیگر خزندگان، دوزیستان، و ماهی‌ها تایید می‌کند. با این همه جاندارانی مانند مورچه‌ها پیش از وقوع زمین لرزه تغییری را در رفتار خود به وجود نمی آورند. اما مارها، مشابه رویداد زمین لرزه سال 1975 در چین که یک ماه پیش از آغاز زمین لرزه لانه های خود را ترک گفتند، نیز از توانایی پیش بینی زمین لرزه برخوردارند
محققان در رویداد وزغ‌های لاکوئیلا دریافتند زمانی که سنگ‌ها تحت فشار بالا، برای مثال فشار ناشی از حرکات تکتونیکی قدرتمند، قرار می‌گیرند ذرات بارداری را از خود آزاد می‌کنند که این ذرات در میان سنگ‌های اطراف خود جریان یافته و پس از رسیدن به سطح زمین با هوا واکنش نشان داده و مولکول‌های آن را به یون تبدیل می‌کند
این یون ها در انسانها منجر به بروز سردرد و تهوع شده و در حیوانات میزان هورمون استرس را در خون افزایش می‌دهد. این ذرات همچنین با آب واکنش نشان داده و پراکسید هیدروژن تولید می‌کنند. این واکنش‌های زنجیره ای می‌توانند بر روی مواد ارگانیک موجود در آب برکه تاثیر گذاشته و آنها را به موادی مضر تبدیل کنند که برای جانداران آبزی مضر هستند. محققان بر این باورند این مکانیزم پیچیده زوایای پنهان بسیار زیادی دارند و از این رو نیازمند آزمایش‌ها و مطالعات پیچیده ای است
