کاربرد فلز مس
علمی و تکنولوژی › علمی
- 97/10/08
مس فلزی سرخ رنگ، بسیار سخت و محکم می باشد که بیش از پنج هزار سال است بشر از آن استفاده می کند. پس از طلا، مس اولین فلزی است که انسان آن را کشف کرد. مس خالص به شکل جامد و دانه دانه در مقادیر اندک یافت می شود.این فلز در طبیعت بیشتر در حالت ترکیب، به صورت اکسید، سولفید و کربنات وجود دارد. مهم ترین سنگ معدن آن، پیریت مس است. حدود ۵۰ درصد از مس جهان از پیریت مس بدست می آید.
کاربردهای فلز مس بسیار متنوع و زیاد است.این عنصر قدمتی به طول تاریخ بشر دارد.
مس همواره یکی از مهمترین مواد بوده و امروزه یکی از پرکارترین فلزات غیرآهنی سنگین می باشد.
مس خالص بدلیل ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی و بخصوص رسانایی الکتریکی (که تنها نقره از آهن رساناتر است)، چکش خواری بالا و در نتیجه قابلیت بالای کار بر روی آن و مقاومت در برابر خوردگی کاربرد وسیعی دارد.
کانه های ترکیبات مس با رنگهای روشن بخصوص قرمز، سبز و آبی مشخص می شوند.
ویژگی های فلز مس
برخی از ویژگیهای فلز مس عبارتست از :
قابلیت خارق العاده هدایت جریان برق و گرما، قابلیت چکش کاری، مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت ماشین کاری، استحکام کششی، خاصیت آلیاژی و و قابلیت چشمگیر شکل پذیری، مس را فلزی مطلوب جهت بهره برداری در مصارف گوناگون نشان میدهد.
فلز مس توانسته در بسیاری از بخشها هم بعنوان یک کالای واسطه ای، کاربرد های متنوعی پیدا کرده و هم در بعضی از حیطه ها نیز بعنوان یک کالای نهائی مورد استفاده قرار گیرد.
بخصوص در زمینه هنر به دلیل رنگ سرخ جذاب آن، موارد استفاده زیادی دارد.
مهمترین موارد مصرف فلز مس
مهم ترین موارد مصرف فلز مس در صنایع برق و الکترونیک (حدود 46 درصد) میباشد.
از مس و آلیاژ های آن در صنایع گوناگون همچون صنایع مکانیکی، متالورژی، فلز کاری، شیمیایی و … استفاده میشود.
فلز مس در صنایع دارویی، کانه آرایی، رنگ سازی، و صنعت پوست و چرم نیز کاربرد دارد.
کاربرد فلز مس در صنعت کاغذ سازی نیز قابل توجه است.
همچنین از فلز مس در کشاورزی، حمل و نقل (هواپیما و کامیون و …)، صنایع نظامی (پوکه فشنگ، گلوله توپ و …)، صنایع کشتی سازی، مصارف ساختمانی مانند انواع لوله های مسی در لوله کشی، انواع دستگیره های درب و سایر اثاثیه ثابت خانه ها ، انواع مجسمه ها، مصارف الکتریکی شامل انواع دستگاههای تقویت کننده الکتریکی و کلید انتقال برق الکتریکی (بعنوان سیم گرد یا میله، بصورت عایق دار، یا لخت، در تولید جریان، انتقال جریان و رسانایی)، الکترومغناطیس و در انواع موتورها، ژنراتورها، ترانسفرمرها و سایر دستگاه های الکتریکی، موتورهای الکترومغناطیس و ماشین بخار وات، لوله های خلاء، لوله های اشعه کاتدی، در اجاق میکروویو، هدایت موج برای اشعه میکروویو، به عنوان یک سطح بیواستاتیک در بیمارستانها، بعنوان ماده مرکب به صورت محلول در شیمی، سولفات مس به عنوان یک ماده سمی و یا خالص کننده آب و … نیز استفاده میشود.
مصارف الکترونیکی
تقریباً نیمی از مصرف مس دنیا به اهداف الکتریکی اختصاص می یابد.
به دلیل رسانایی دمایی بالا، فلز مس در لوله و مجراها، بویژه جهت گرم کردن، سرد کردن و انتقال حرارت بسیار مناسب است.
همان گونه که مس با رسانایی بالا در کاربردهای الکترو تکنیک و الکترونیک مورد احتیاج است، کیفیت های ویژه ای از مس جهت سایر کاربردها انتخاب می شوند.
آلیاژهای فلز مس
آلیاژهای متداول فلز مس ، بخصوص برنج، برنز، مس نیکل و مس نیکل نقره از اهمیت کاربردی بالایی برخوردارند.
تقریبا ۳۰ درصد تولید مس جهان در آلیاژ سازی بکار برده می شود.
آلیاژهای مس عموماً سرد کار می باشند و تنها ۱۰ درصد از آنها با روش ریخته گری تولید می شوند.
بعلت مقاومت بالای فلز مس در مقابل خوردگی، از این فلز به وفور در صنایع غذایی و شیمیایی استفاده می شود.
در مهندسی مکانیک، با تولید کننده های ابزارهای دقیق، در ساخت خودرو و کشتی سازی، کاربرد فراوان دارد.
مصارف ساختمانی
گرایش به سمت کاربرد فلز مس در ساختمان سازی بعنوان ماده نصب، دیوار سازی و سقف سازی رو به فزونی است.
در مهندسی هیدرولیک، مس در گرفتن روزنه های سدها، دریچه سد و پل ها کاربرد دارد.
بعد از طلا، مس تنها عنصر فلزی است که دارای رنگی غیر از خاکستری می باشد.
مس موجود در خاک عنصر ردیابی جهت مسیر یابی بسیاری از مخلوقات از جمله انسان است.
این فلز به عنوان یکی از مهمترین و مفیدترین فلزات است و میتواند تشکیل آلیاژ دهد.
مس با قلع مخلوط میشود و تشکیل bell Metal و با نسبت کوچکتری تشکیل برنز میدهد.
مس با روی مخلوط شده و تشکیل آلیاژ برنج، Pinchbeck و آلیاژهای دیگر را میدهد.
این فلز میتواند به علت قابلیت انعطاف پذیری به صورت ورقه ای، سیم و لوله ای درآید.
مس به شکل تصفیه شده نیز توسط تولید کنندگان شمشهای مس، ریخته گریها، واحدهای مفتول سازی، واحدهای تولید کننده فرآورده های برنجی و سایر بخشها، مورد مصرف قرار میگیرد و تبدیل به فرآورده هایی نظیر سیم بدون پوشش، کابل و سیم پوشش دار، نوار و تسمه، لوله، میله، محصولات ریخته گیری و… میشود.
مصرف نهایی یا End -Uses
استفاده از این فرآوردها در صنایع مختلف اصطلاحاً مصرف نهایی مس و یا “End -Uses ” نامیده میشود.
این صنایع به ترتیب اهمیت عبارتند از :
صنایع برق و الکترونیک، صنایع ساختمانی، صنایع کالاهای مصرفی، صنایع تولید ماشین آلات صنعتی، صنعت حمل و نقل و صنایع نظامی
