مفاد قرارداد نفتی دارسی در زمان مظفر الدین شاه قاجار
خواندنی › تاریخ
- 97/08/02
فصل اول- دولت اعلي حضرت شاهنشاهي ايران به موجب اين امتيازنامه اجازه مخصوصه به جهت تفتيش و تفحص و پيدا كردن و استخراج و بسط دادن و حاضر كردن براي تجارت و نقل و فروش محصولات زير كه عبارت از گاز طبيعي و نفت و قير و موم طبيعي باشد در تمام وسعت ممالک ايران در مدت شصت سال از تاريخ امروز اعطا مي نمايد.فصل دوم- صاحب اين امتياز داراي حق بالانحصار كشيدن لوله هاي لازمه از سرچشمه هاي نفت و قير و غيره تا خليج فارس و كذالک شعبات لازمه لوله هاي فوق به جهت توزيع و تقسيم نفت به جاهاي ديگر خواهد بود و كذالک حق بناي چاهه اي نفت و حوض ها و محل تلمبه و مواقع جمع و تقسيم و تأسيس كارخانه و غيره از هر چه كه لازم باشد خواهد داشت.
فصل سوم- دولت عليه ايران اراضی بايره خود را در جايی كه مهندسين صاحب امتياز به جهت بنا و تأسيس كارهايی كه در فوق مذكور است لازم بدانند مجاناً به صاحب امتياز واگذار خواهد كرد و اگر آن اراضی داير باشند صاحب امتياز بايد آنها را از دولت به قيمتی عادله خريداری نمايد و دولت عليه به صاحب امتياز نيز حق می دهد كه اراضی و املاک لازمه را به جهت اجرای اين امتياز از صاحبان ملک به رضايت آنها ابتياع نمايد و معلوم است كه اين ابتياع موافق شرايطی خواهد بود كه مابين صاحب امتياز و مالكين ملک مقرر خواهد شد ولی صاحبان املاک مجاز نخواهند بود كه از قيمت عادلانه اراضی واقعه در حول و حوش تجاوز نمايند. جاهای مقدسه و جميع متعلقات آنها در دايره ای كه دويست
ذرع شعاع آن باشد مجزی و مستثنی هستند
فصل چهارم- چون معادن نفت شوشتر و قصر شيرين و دالكی بندر بوشهر كه بالفعل داير و مبلغ دوهزار تومان جمع ديوانی دارند و متعلق به ديوان همييون اعلی مي باشد شرط شد كه آنها را نيز دولت به موجب فصل اول به صاحب امتياز واگذار نمايد، مشروط بر اينكه علاوه بر صدی شانزده مذكور در فصل دهم كه بايد به دولت برسد صاحب امتياز همه ساله دوهزار تومان جميع حاليه معادن مذكوره را نيز به دولت كارسازی دارد.
فصل پنجم- طرح ريزی و نقشه كار گذاشتن لوله ها به توسط مهندسين صاحب امتياز و يا خود او خواهد بود.
فصل ششم- قطع نظر از آنچه در فوق ذكر شده اين امتياز شامل ولايات آذربايجان و گيلان و مازندران و خراسان و استرآباد نخواهد بود ولي به شرطي كه دولت عليه به هيچ كس اجازه ندهد كه لوله های نفت به طرف رودخانه ها و سواحل
جنوبی ایران تاسیس نمایند.
فصل هفتم- تمامي اراضی كه به صاحب امتياز واگذار شده و همچنين اراضی كه صاحب امتياز به موجب فصل سوم استملاک خواهد كرد و همچنين تمام محصولات آنها كه به خارجه حمل شود از هر نوع ماليات و عوارض در مدت اين امتياز نامه معاف خواهد بود و تمام اسباب و آلات لازمه برای تفتيش و تفحص و استخراج معادن و بسط آنها و كذالک به جهت تأسيس لوله ها در وقت دخول به ايران به هيچ وجه من الوجوه حقوق گمرک را نخواهند پرداخت.
فصل هشتم- صاحب امتياز نامه مكلف است كه بدون تعلل و تأخير به خرج خود يک يا چند نفر را از اهل خبره به ايران به جهت تفتيش صفحاتی كه صاحب امتياز احتمال وجود معادن مزبوره را در آنها مي برد بفرستد و در صورتی كه راپورتهاي آن اشخاص خبره به عقيده صاحب امتياز كافی باشد صاحب امتياز مكلف است كه بدون تأخير و به خرج خود اجزاي علمی لازمه با اسباب و آلات و ادوات استخراج به جهت تعميق و كندن چاهها و امتحانات لازمه بفرستند.
فصل نهم- دولت عليه ايران به صاحب امتياز اجازه می دهد كه يك يا چند شركت به جهت انتفاع از آن امتياز تأسيس نمايد. اسامي و نظام نامه سرمايه آن شركت به توسط صاحب امتياز معين خواهد شد، مشروط بر اينكه در ايجاد هر شركتي صاحب امتياز آن ايجاد را رسماً به توسط كميسر به دولت اطلاع بدهد و نظام نامه آن شركت را با تعيين محلي كه شركت مزبور بايد در آنجا كار كند به دولت اظهار دارد و مديرهای شركتها نيز به توسط او انتخاب خواهند شد. اين شركت يا آن شركت ها تمام حقوق صاحب امتياز را خواهند داشت ولی از طرف ديگر آنها بايد تمام تعهدات و مسئوليت صاحب امتياز را نيز در عهده خود گيرند.
فصل دهم- بين صاحب امتياز از يک طرف و شركتی كه تشكيل كند از طرف ديگر قرار داده خواهد شد كه يک ماه بعد از تاريخ تأسيس رسمي شركت اول صاحب امتياز مكلف است مبلغ بيست هزار ليره انگليسي نقداً و بيست هزار ليره ديگر سهام پرداخته شده به دولت عليه بدهد. علاوه بر آن، شركت و تمام شركت هايی كه تأسيس خواهند شد مكلف خواهند بود كه از منافع خالص ساليانه خود صدي شانزده به دولت عليه سال به سال كارسازيی نمايند.
فصل يازدهم- دولت عليه مختار است كه يک نفر كميسر معين نمايد كه آن كميسر طرف شور صاحب امتياز و مدير آن شركت ها خواهد بود و محض خير اين تأسيس هرگونه اطلاعات مفيد داشته باشد به آنها داده همه نوع راهنمایی به آنها خواهد كرد و محض حفظ حقوق دولت متفقاً با صاحب امتياز هر گونه تفتيش كه مفيد بداند به عمل خواهد آورد. حقوق و مشاغل كميسر دولتی صريحاً در نظام نامه شركتی كه تشكيل شود معين خواهد گرديد. صاحب امتياز همه ساله ابتدا از تاريخ تشكيل شركت اول به مبلغ هزار ليره انگليسی به كميسر دولتی حق خواهد داد.
فصل دوازدهم- عمله و فعله كه در تأسيسات فوق كار می كنند بايد رعيت اعلی حضرت شاهنشاه باشند باستثنای اجزای علمی از قبيل مدير و مهندس و عماق و مباشرين.
فصل سيزدهم- در تمام جاهايی كه مدلل شود كه اهالی محليه حالا از نفت آنجا منتفع می شدند شركت بايد به آنها مجاناً همين مقدار نفت را كه اهالی سابقاً جمع مي كردند هم بدهد اين مقدار به اظهار خود آنها و به تصديق حكومتي محليه معين خواهد شد.
فصل چهاردهم- دولت عليه متعهد مي شود كه اقدامات لازمه در حفظ امنيت و اجراي مقصد اين امتياز و اسباب و آلات و ادوات مذكوره در فوق به عمل آورد و كذالک نماينده ها و اجزای علمی و وكلای شركت را در تحت حمايت مخصوصه خود گيرند و چون دولت عليه اين تكاليف خود را ادا كرد صاحب امتياز و شركتهای تشكيل شده ديگر به هيچ اسم و رسم حق مطالبه خسارت از دولت عليه ندارند.
فصل پانزدهم- بعد از انقضای مد ت معينه اين امتياز تمام اسباب و ابنيه و ادوات موجوده شركتی به جهت استخراج و انتفاع معادن متعلق به دولت عليه خواهد بود و شركت حق هيچ گونه غرامت از اين بابت نخواهد داشت.
فصل شانزدهم- اگر در مدت دو سال از تاريخ اين امتياز نامه صاحب امتياز نتواند شركت اولی مذكوره در فصل هشتم را تأسيس نمايد اين امتياز از درجه اعتبار به كلی ساقط است.
فصل هفدهم- در صورتی كه ما بين طرفين متعاهد ين منازعه و اختلافی در تأويل و ترجمه اين امتياز نامه و كذالک در باب حقوق و مسئوليت طرفين مشاجره اتفاق افتا د حل مشكل و مسئله در تهران به دو حكم رجوع خواهد شد و آن دو حكم به توسط طرفين معين خواهند شد و نيز آن دو حكم قبل از مبادرت به مرافعه حكم ثالث را معين خواهند كرد. حكم آن دو حكم و يا در صورتی كه حكمين مزبورين متفق نشوند، حكم حكم ثالث قطعی خواهد بود
فصل هجدهم- اين امتياز نامه در دو نسخه به فرانسه نوشته شده و به همان مضمون به فارسی ترجمه شده است. و اگر اختلافی در مضمون اين امتيازنامه ما بين دو زبان حاصل شود متن فرانسه اولويت دارد و به آن متن بايد رجوع كرد. ملاحظه شد. صحيح است فی شهر صفر اودئيل در صاحب قرانيه 1319امتيازنامچه موم و نفت طبيعي معد ني است كه به شرف امضای مقدس سركار بندگان اعلی حضرت اقدس همايون شاهنشاهی رسيده است- علی اصغر محل مهر اتابک اعظم.اين امتيازنامه موم و نفت معدنی كه به شرف امضای مبارک اعلی حضرت اقدس همايون شاهنشاهي روحنا فداه رسيده است در وزارت امور خارجه دولت ايران ثبت شد در سال 1892 فی 9شهر صفرالمظفر اودئيل محل مهر مشيرالدوله.اين امتيازنامه كه در دو نسخه به فرانسه نوشته و به فارسی ترجمه شده و مبادله گرديده است هر دو به دستخط مبارک شاهنشاهي روحنا فداه موشح و به دستخط و مهر حضرت اشرف اتابک اعظم و خط و مهر جناب مشيرالدوله وزير امور خارجه مزين شده اند فيی9 شهر صفر المظفر اودئيل 1319 نظام الدين وزير معادن محل مهر
