چرا و چگونه باید به فرزندان خود نه بگوییم
سبک زندگی › فرزندان
- 97/09/08
یکی از مهم ترین اصول تربیت ، یادگیری مهارت نه گفتن به کودک است. گاهی اوقات کودکان خواسته هایی دارند که قابل قبول نیست ، باید در این شرایط به آنها نه بگوییم ، اما نه گفتن روش خاصی دارد که در صورتی که درست از این روش ها استفاده کنیم زودتر به نتیجه ی مطلوب خواهیم رسید. راهی برای اجتناب وجود ندارد "نه گفتن ٬خلاف غرایز طبیعی ماست٬ شما نمی تونید فقط با صحبت کردن ، فرزند خود را به رفتار درست وادار کنید .البته برای بهرگیری از گفتگو در یک برنامه موفقیت آمیز کنترل و مدیریت رفتار٬راههای دیگری هم وجود دارد. کودک با تربیت٬کودکی است که هنگام قرار گرفتن در موقعیت مناسب٬واکنش مثبتی به خواسته های والدین خود نشان می دهد. نه گفتن زیاد باعث می‌شود که کلمه «نه» بی‌اثر شود. بعضی از متخصصان معتقدند کودکانی که زیاد کلمه نه را از زبان بزرگترها می‌شنوند کم‌کم این کلمه را نشنیده می‌گیرند و یا تنها به صورت خشمگین شما در هنگام به زبان آوردن این کلمه توجه می‌کنند. نیازی به گفتن این همه «نه» نیست. والدین می‌توانند با روش بهتری برای کودکان محدودیت تعیین کنند بدون اینکه به آنها این همه نه بگویند. والدین بهتر است که علت نه گفتن شان را به فرزندان خود توضیح دهند. هرچند بعضی والدین معتقدند که کودک شان به طور کامل، متوجه منظور آن ها نمی شود و دلایل آن ها را درک نمی کند، اما نباید فراموش کنند که این امر در تربیت کودک لازم است. پدر و مادرها باید بدانند که کودکان معمولا با شنیدن واژه نه، واکنش منفی نشان می دهند و مخالفت با کودک روش های دیگری هم دارد. هرچند بعضی کودکان به راحتی این کلمه را نشنیده می گیرند، اما بعضی های شان هم از شنیدن این کلمه خشمگین می شوند.
فراهم کردن محیط امن و مناسب برای بازی کردن کودکان
کودکان نوپا دوست دارند راه بروند، بدوند، از پله بالا و پایین بروند و خلاصه محیط خود را بشناسند و چیزهای تازه را تجربه کنند. اگر شما دکوراسیون منزل را طوری بچینید که وسایل شکستنی و خطرناک در دسترس باشد، طبیعی است که مجبورید مرتب به فرزند خود باشید و مجبور به گفتن نکن، ندو، دست نزن و جملات منفی دیگر می شوید. بنابراین بهترین راه برای اینکه خود را از نه گفتنهای مکرر و بیهوده خلاص کنید این است که محیط منزل و دکوراسیون اتاقها را طوری بچینید که برای بازی و حرکات کودک امن و مناسب باشد.
قبل از نه گفتن به کودک این 3 سوال را از خود بپرسید:
آیا این بار واقعا مهم است که نه بگویم؟
اگر موافقت کنم، آیا فرزندم را به خطر خواهم انداخت؟
اگر مخالفت کنم آیا دلیل خوبی برای این مخالفتم خواهم داشت؟
به جای کلمه «نه» از جملات مثبت استفاده کنید و جدی و با محبت نه بگویید
بعضی از کودکان تنها با شنیدن کلمه نه نمی‌توانند علت بعضی از قوانین را بفهمند. متخصصان روانشناسی خانواده معتقدند می‌توانید با این کودک به گونه مثبت حرف بزنید و به همان نتیجه برسید. مثلا به جای اینکه بگویید قبل از شام نمی‌توانی شکلات بخوری می‌توانید به او بگویید بله تو اجازه داری شکلاتت را بعد از شام بخوری. والدین باید توجه داشته باشند که باید از همین کودکی، حد و مرزها را برای فرزندان شان تعیین کنند. پدر و مادرها باید از همان دوران نوپایی فرزندانشان به طور مستقیم به آن ها نه بگویند و گاهی با بیان جملاتی به آن ها دستور هم بدهند. اگر مادران در مواقع مناسب به طور جدی، محکم و با محبت به فرزندانشان نه بگویند و با آن ها مخالفت کنند، هیچ گونه آسیبی به شخصیت آن ها وارد نمی شود و آن ها به مرور زمان با این محدودیت ها آشنا خواهند شد و به آن ها عادت خواهند کرد.
به جای نه گفتن با پیشنهاد گزینه های بهتر به کودک حق انتخاب بدهید
هنگامی که کودک درون اتاق به توپ بازی مشغول است، والدین می‌توانند به جای گفتن این که «نه، در اتاق توپ بازی ممنوع است» بگویند «در اتاق فقط توپ را قل بده و وقتی بیرون رفتی، آن را پرتاب کن». با بیان این جملات کودکان احساس می کنند که روی شرایط موجود کنترل دارند و می توانند بین بیرون و داخل خانه جایی را برای بازی انتخاب کنند. با دادن حق انتخاب به کودک خود القا می‌کنید که بر شرایط مسلط است و می‌تواند به خواسته‌اش برسد. حتی کودکان 1 تا 3 ساله هم با داشتن موارد ساده برای انتخاب می‌توانند حس استقلال و شایستگی را تجربه کنند. البته یادتان باشد در این سن گزینه‌های انتخاب نباید خیلی زیاد باشد تنها انتخاب از بین 2 مورد کافی است.
به جای نه گفتن ، جایگزین بهتری برای انجام آن کار به کودک پیشنهاد بدهید
برخی کودکان نمی توانند کاری را که در حال انجام آن هستند، متوقف کنند زیرا نمی دانند پس از آن باید به چه کاری مشغول شوند. این والدین هستند که باید در چنین شرایطی به یاری آن ها بیایند و پیشنهادهایی در این زمینه، به آن ها بدهند و گاهی نیز به آن ها کمک کنند تا آن کار را انجام دهند. کودک 2 ساله شما دارد دست و یا سر خواهر کوچکترش را فشار می‌دهد. شما به او می‌گویید نکن اما او نمی‌تواند دست از این کار بردارد چون نمی‌داند در عوض این کارچه بکند و چگونه محبت خود و علاقه‌اش برای بازی با خواهر کوچکش را نشان بدهد. شما می‌توانید با گفتن یک جمله کوتاه راه جایگزین را به او نشان دهید. و به جای نکن بگویید: خواهرتو ببوس، نازش کن. با این کار او یاد می‌گیرد که برای بازی با یک نوزاد می‌تواند چه بکند. برای اینکه کودکان کوچکتر بتوانند خواسته شما را درک کنند بهتر است خودتان عملی به آنها نشان دهید که چه می‌خواهید. مثلاً وقتی کودک شما جوجه‌ای را می‌زند و در دستانش فشار می‌دهد می‌توانید به او نشان دهید که به جای این کار چگونه می‌تواند حیوان را آرام بدون اینکه فشارش دهد ناز و نوازش کند و به او دانه بدهد. وقتی او چندین بار ببیند شما این کار را به آرامی و بدون آزار حیوان انجام می‌دهید یاد می‌گیرد.
در هنگام نه گفتن لحن و حرکات مناسب داشته باشید
نکته مهمی که کلا در حرف زدن و بیان دستورات به کودک باید رعایت کنید این است که همیشه برای اینکه کودک به حرف شما توجه کند باید در فاصله یک متری او و در سطح چشمان او قرار بگیرید و به چشمانش نگاه کنید و آرام، محکم و شمرده حرف خود را بزنید.کودکان بسیاری از حرفهای شما را از روی لحنی که بیان می‌کنید می‌فهمند. بنابر این می‌توانید با یک لحن محکم بدون گفتن کلمه نه با کودک حرف بزنید. البته یادتان باشد این لحن محکم را برای مواقعی نگه دارید که می‌خواهید کودک حتما حرف شما را گوش کند. با یک نگاه معنی دار و نافذ به کودکتان بگویید اصلاً از این کارت خوشم نمیاد بهتره ادامه ندی ، در ضمن می‌توانید با حرکات سر و بدن خود به کودکتان نشان دهید که لازم است کار خود را رها کند. مثلاً به تدریج به کودک نشان دهید که وقتی کاری خطرناک است حرکات بدن و چهره شما برای حفظ سلامت او تغییر می‌کند و به او اجازه نخواهید داد که سلامتش را به خطر بیندازد چون او را دوست دارید. اگر می‌خواهید او را از خطری حفظ کنید با در بغل گرفتن او می‌توانید به او نشان دهید که چقدر به سلامت او اهمیت می‌دهید. بنابر این صدای بلند و داد زدنها را برای زمانی نگه دارید که خطری جدی او را تهدید می‌کند.
قاطعانه نه بگویید و سر حرف خود بایستید
اگر کودک خواسته‌ای داشت که شما نمی‌توانید و یا صلاح نمی‌دانید به او جواب مثبت بدهید، بر سر نه خود بایستید. اگر کودک ببیند که بعد از اصرار و گریه و قشقرق می‌تواند شما را تسلیم خواسته خود کند یاد می‌گیرد که دفعات بعد هم از همین روش برای رسیدن به خواسته‌اش استفاده کند. بنابر این تنها زمانی به فرزندتان نه بگویید که مطمئن هستید از حرف خود برنمی‌گردید.
دلیل نه گفتن خود را توضیح دهید و خواسته های کودک را نامعقول جلوه ندهید
البته گاهی خواسته فرزندان معقول است، اما والدین به دلایل مختلف توان پاسخگویی به آن را ندارند. در این حالت بعضی والدین سعی می کنند، صورت مسئله را پاک کنند و خواسته فرزندشان را نامعقول و غیرموجه جلوه دهند. این بدترین شیوه برخورد است و فرزند نیز این موضوع را متوجه می شود و این برخورد، باعث پیچیده شدن مسئله می شود. والدین باید دلیل برآورده نکردن خواسته فرزند خود را نیز برای او توضیح دهند. وقتی پدر و مادری توانایی برآورده کردن نیاز فرزند خود را ندارند، باید رفتاری همدلانه با او داشته باشند. ممکن است وضعیت مالی خانواده مناسب نباشد، فرزند را باید با این شرایط آشنا کرد و همراهی اش را به دست آورد. والدین نباید خودشان را نسبت به خواسته‌های فرزندان شان بی تفاوت نشان دهند. وقتی فرزند احساس کند پدر و مادرش برای خواسته های او ارزش قائل هستند، آرامش و احساس اطمینان بیشتری خواهد داشت.
در نه گفتن به کودک تعادل داشته باشید
به کودکتان یاد بدهید که همه جا قوانینی دارد که لازم است به آنها احترام بگذارد. در منزل هم از کودکی 3-4 قانون اساسی برای کودک تعیین کنید و البته توجه داشته باشید که این قوانین در حد درک کودک در هر سن باشد و در مورد این قوانین جدی باشید و اگر کودک خواست آنها را زیر پا بگذارد، به او نه بگویید و اگر باز هم اثری نکرد او را جریمه کنید تا بداند که سرپیچی از قانون جریمه دارد. هر چه فرزند شما بیشتر نه شنیدن بشنود، بیشتر کاری می کند که شما «نه» بگویید. بنابراین می توانید محدودیت هایی برای رفتار بچه بدون استفاده از این لغت تعیین کنید. اگر خیلی سخت نیست، تا جایی که می توانید به او جواب مثبت بدهید. «نه» گفتن های خود را برای چیزهایی که خیلی خطرناک هستند نگه دارید. درآن صورت «نه» شما تاثیر گذار خواهد بود. زمان هایی در زندگی شما وجود دارند که می خواهید سر بچه فریاد «نه» بکشید و بدانید که آنها واقعا این فریاد شما را شنیده اند.
