خود شناسی از نگاه روانشناسی
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 97/09/23
خود شناسی از جمله مفاهیمی است که برای تمامی افراد در مراحل مختلف رشدی مطرح می شود. بیشتر افراد گمان می کنند که خودشان را کامل می شناسند. اما زمانی که از آن ها درباره اهداف، ارزش های زندگی شان و دیگر مسائل پرسیده می شود، به خود نیز نمی توانند پاسخی مناسب دهند. باورها، علایق، احساسات، نیازها و بسیاری از چیزهای دیگر در طول زندگی تغییر می کند. اما آیا این تغییرات همیشه باعث شادکامی و رشد افراد می شود؟ چگونه می توانیم مسیر زندگی خود را به سمت ترقی و پیشرفت و رسیدن به خوشحالی پیش ببرم؟ در این مقاله درباره خودشناسی، مزایا و معایب خودشناسی صحبت خواهیم کرد.تعریف خود شناسی
خودشناسی یعنی تلاش انسان برای یافتن بهترین مسیر زندگی، تلاشی که عوامل ارثی و محیطی در آن تاثیرگذار هستند. همه افراد به دنبال رسیدن به سعادت و کمال هستند، اما خودشناسی به افراد کمک می کند تا جست و جو را به شکلی سنجیده و آگاهانه دنبال کنند. شناخت خود یعنی شناختن قدرت ها و ضعف ها، علایق و ترس ها، خواسته ها و آرزوها که در نهایت به شناخت هدف در زندگی منجر می شود. از طرفی خودشناسی به ما کمک می کند تمام الگوهای فکری مخرب و عادت‌های ناسالم خود را بشناسیم و آن ها را اصلاح کنیم. با تقویت این مهارت، می‌توانید در زندگی تصمیمات بهتری بگیرید و درموقعیت‌های گوناگون، واکنش‌های رفتاری عاقلانه‌تری نشان دهید.
خود شناسی اساس زندگی
با خودشناسی می توانیم سلامت زندگی فردی و اجتماعی خود را بالا ببریم
زمانی که پی می بریم رفتارها و عواطف ما تا چه حدی به باور های ما وابسته است، خودشناسی اهمیت می یابد. در واقع احساس ما نسبت به دنیا و آدم ها براساس نگرش و باور خاص ماست. به عنوان مثال از دروغ گفتن دیگران دلخور می شویم به این دلیل که طبق قضاوت ما کار ناپسندی است.
جالب اینجاست که ما درباره خودمان هم براساس این ارزش ها قضاوت می کنیم و نسبت به خود احساس غرور و رضایت یا برعکس احساس سرافکندگی یا سرزنش می کنیم. روشن است که احساسات ما نقش بزرگی در سلامت روان و روحی ما بازی می کند. طرز فکر انسان، مهم ترین عامل ارادی تعیین کننده در سرنوشت اوست. انسان خودشناس، شخصی آگاه است که خود را از بند تعصبات و تحمیل های محیطی رها می سازد و مسیری آگاهانه را برای زندگی خود انتخاب می کند. بدون شک چنین انسانی در سطح اجتماع نیز با روشن بینی و شناخت صحیح از رفتار های خویش به انتخاب هایی خردمندانه و دوراندیشانه دست می زند.
قدم هایی به سمت خود شناسی
چند عامل کلیدی برای رسیدن به خود شناسی وجود دارد که در ادامه آن ها را توضیح خواهیم داد.
علایق:
سعی کنید به احساسات، سرگرمی ها و هر چیزی که توجه شما را به خودش جلب می کند توجه داشته باشید. مردم ترجیح می دهند در حوزه ای بیش تر فعالیت کنند که به آن علاقه بیش تری دارند. هر چه شما از علایق خود بیش تر آگاهی داشته باشید بهتر می توانید مسیر زندگی خود را مشخص کنید و به موفقیت های شغلی و تحصیلی دست یابید.
ارزش ها:
مشخص کردن ارزش ها می تواند راهنمای ما در تصمیم گیری و ایجاد انگیزه برای حرکت در مسیر اهداف باشد. داشتن ارزش ها باعث می شود گام های درست تری در زندگی خود برداریم. همچنین به ما کمک می کند تا بتوانیم سختی های موجود در راه رسیدن به خواسته های خود را تحمل کنیم و با قدرت و انگیزه بیش تری به سوی اهداف خود در زندگی حرکت کنیم.
شناسایی ویژگی های شخصیتی:
وقتی با ویِژگی های فردی خود آشنایی داشته باشید حرکت شما به سمت شکوفایی بیشتر استعدادها و توانایی هایتان تسهیل می یابد. اگر شخصیت خود را بشناسید، می‌توانید به راحتی نقاط قوت خود را بهبود ببخشید و نقاط ضعف خود را مدیریت کنید. با درک نقاط قوت و استعدادهای خود می‌توانید به موفقیت‌های بیشتری دست یابید هیچ‌کس کامل و بی‌نقص نیست. همه ما به خوبی از دیگران انتقاد می‌کنیم، اما نقص‌های خود را نمی‌بینیم. خودشناسی به ما کمک می‌کند تا عیب‌های خود را ببینیم و اشتباهات خود را بپذیریم.
تعیین اهداف:
تعیین اهداف به صورت درست، اصولی و واقع بینانه از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف گذاری ها و رویاهای اشتباه، عزت نفس ما را خدشه دار می کند. خودشناسی به افراد کمک می کند که اهداف خود را بر پایه باور های درست و شناختی که از نقاط قوت و ضعف خود دارند تعیین کنند.
سبک زندگی:
از شرایط و سبک زندگی خود آگاه باشید. به اثراتی که بر روی شما ایجاد می کنند توجه داشته باشید. به عنوان مثال توجه کنید در چه ساعاتی از شبانه روز انرژی و بازدهی بیش تری دارید. شناسایی این عوامل و نحوه تاثیر گذاری آن، می تواند شما را در رسیدن به هدف هایتان هدایت کند.
مزیت های خود شناسی
شادکامی:
خودشناسی به شما برای حرکت به سوی تحقق آرزوهایتان کمک می کند. در حقیقت هر چه بیشتر خود را بشناسید تصویر روشن تری از آرزوهای خود خواهید داشت. و با آگاهی ببیش تری در این مسیر حرکت خواهید کرد. از طرفی وقتی رفتار شما با احساسات، ارزش‌ها و باورهای شما تطابق داشته باشند، با تضاد و چالش کمتری رو به رو خواهید شد. پس آرامش و شادی بیشتری را در زندگی تجربه خواهید کرد.
تصمیم گیری بهتر:
وقتی خودتان را بهتر بشناسید چهارچوب هایی برای زندگی خود مشخص می کنید و مطابق با آن اصول عمل می کنید که به شما در تصمیم گیری مناسب و حل مشکلات زندگی کمک می کند.
خود کنترلی:
خودشناسی باعث می شود که نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسید. پس سعی می کنید نقاط ضعف خود را کاهش دهید و نقاط قوت خود را تقویت کنید. به گونه ای که بتوانید بر عادت های بد خود غلبه کرده و با آگاهی در جهت رفع محدودیت ها و مشکلات خود قدم بردارید.
مقاومت در برابر فشار های اجتماعی:
همۀ ما، در خانواده و تحت شرایط محیطی خاصی متولد می شویم و رشد می کنیم. در واقع انسان در هر کجا که رشد کرده باشد تحت تأثیر مجموعه ای از آموزش های آن محیط بخصوص است. که بر تفکر و رفتار ما تاثیر می گذارد و آن را شکل می دهد. خیلی اوقات تصمیم هایی می گیریم که ناخودآگاه تحت تاثیر محیطی که در آن رشد کرده ایم است. خودشناسی فرایندی ست که به هر انسانی که خواهان دست یافتن به انتخاب آگاهانه است کمک می کند. هنگامی که شما ارزش ها و اولویت های خود را در زندگی مشخص کنید برای انجام کاری که تمایلی برای پذیرش آن ندارید کمتر تحت تاثیر فشار های اجتماعی قرار می گیرید.
عدم خود شناسی
افرادی که مهارت خودشناسی را در خود تقویت نمی‌کنند، در موقعیت‌های گوناگون نمی‌توانند رفتار عاقلانه‌ای داشته باشند. آن ها خیلی سریع عصبانی می شوند و واکنش‌هایی بر اساس هیجان از خود نشان می‌دهند. در صورتی که فردی که با خودشناسی و آگاهی عمل می کند شرایط را ارزیابی می کند تا بهترین واکنش را نشان دهد.
سخن آخر
خود شناسی محدود به جامعه، ملیت یا آیین خاصی نیست. اگرچه جامعه تاثیر زیادی در شیوه نگرش و احساس فرد دارد ولی یکی از چالش های مهم انسان در هر کجای دنیا، تعیین مسیری شفاف برای زندگی به دور از هر تعصبی است. تا بتواند بر پایه آگاهی، شناخت و برنامه ریزی سرنوشت خود را تعیین کند.
خودشناسی یک فرآیند سیستماتیک است که به شیوه ای روشن و با هدفی مشخص صورت می گیرد. به عبارت دیگر، خودشناسی بستری ضروری برای خودشکوفایی است. بدون خودشناسی، تلاش های انسان بی هدف خواهد بود. ولی هر کس با شناخت خویش و نیازها و قابلیت های خود می تواند در مسیری روشن گام بردارد. آزمون های روانشناسی و روانکاوی به افراد کمک می کند تا شناخت بیشتری از خودشان به دست آوردند. هر روانشناسی با استفاده از روش های خاص خود به افراد کمک می کند تا در مسیر رشد قدم بردارد
