خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا چیست و علل و علائم آن چگونه است
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 97/09/19
اضطراب بیماری یا هیپوکندریا یعنی اشتغال ذهنی دائم به ترس از بیمار شدن و ابتلا به یک بیماری. شخص مبتلا به اضطراب بیماری، کوچک ترین نشانه های جسمانی را بیماری تلقی می کند و پزشک نیز نمی تواند او را قانع کند که بیمار نیست. مراجعه به پزشک و انجام آزمایش ها نمی تواند آن ها را قانع کند. در ادامه مقاله به توضیح مفصل هیپوکندریا، علائم، علل و راهکار های درمانی می پردازیم.هیپوکندریا
هیپوکندریا یا اختلال اضطراب بیماری یعنی ترس مکرر و دائم از مبتلا بودن و یا مبتلا شدن به یک بیماری خطرناک. این افراد علائم جسمانی را سوء تعبیر می کنند. به عنوان مثال یک سردرد ساده را نشانه ی تومور مغزی می دانند. همچنین گاهی هیچ علامت جسمانی ندارند اما تصور می کنند که بیمارند و علائم هنوز بروز پیدا نکرده اند. حتی ممکن است در مورد یک بیماری مطلبی بخوانند و تصور کنند که احتمالا به آن بیماری مبتلا هستند. اضطراب بیماری دو نوع فرعی دارد:
1) نوع فرعی تیمار جو: این افراد به صورت افراطی از دارو و خدمات درمانی استفاده می کنند و هزینه زیادی برای خدمات پزشکی پرداخت می کنند وهمچنین وقت زیادی هم در این مسیر صرف میکنند. حرف پزشکان و نتیجه آزمایش ها و عکس های رادیولوژی و... هیچ وقت این افراد را قانع نمی کند و همیشه مطمئن اند مشکلی وجود دارد.
2) نوع فرعی تیمار گریز: این افراد به ندرت از خدمات درمانی استفاده می کنند، زیرا برای این افراد ملاقات با پزشکان، انجام آزمایش، رادیولوژِی و... موجب به اضطراب غیر قابل تحملی می شود.
علائم هیپوکندریا یا اضطراب بیماری
راهنمای تشخیصی آماری بیماری های روانی (DSM) معیار های زیر را برای تشخیص اضطراب بیماری ارائه می کند:
1) اشتغال ذهنی در مورد مبتلا بودن یا مبتلا شدن به یک بیماری خاص.
2) هیچگونه نشانه جسمانی در فرد وجود ندارد.
3) اگر نشانه ی جسمانی وجود داشته باشد، شدت آن بسیار خفیف و ناچیز است.
4) اگر یک عارضه پزشکی در فرد وجود داشته باشد، مقدار اشتغال ذهنی فرد به طور شدیدی نامتناسب و افراطی است.
5) فرد در مورد سلامت خود به شدت اضطراب دارد و خیلی سریع در مورد سلامت خود نگران می شود.
6) رفتار های فرد در مورد سلامت خود بسیار افراطی است به طور مثال مدام بدن خود را وارسی می کند و دنبال نشانه است.
7) اشتغال ذهنی در مورد بیماری باید حداقل 6 ماه در فرد وجود داشته باشد.
علل ایجاد هیپوکندریا یا اضطراب بیماری
اصلی ترین علل به وجود آمدن اضطراب بیماری عبارتند از:
- داشتن مادری بیش از حد محافظ و دلسوز در دوران کودکی : مادری که مرتباً کودک را به دلیل کشف زخم، بیماری و... مورد بررسی قرار می داده و دائما نگران سلامتی کودک بوده باعث می شود تا این حساسیت بیش از حد به کودک منتقل شود و او این رفتار را یاد بگیرد.
- تجربه ناگوار : ممکن است در گذشته برای خود فرد یا نزدیکانش مشکل جدی در زمینه سلامتی به وجود آمده باشد و درنتیجه باعث شده باشد تا فرد نگران این باشد که مبادا به بیماری دچار شود و پس از آن دچار اضطراب بیماری شود.
- نفع ثانویه : ایفای نقش مریض بودن باعث می شود تا فرد از مراقبت، دلسوزی و همدلی دیگران بهره مند شود. همچنین بیمار بودن باعث می شود تا فرد از کارهای روزمره خود دست بکشد و به بهانه بیمار بودن آن ها را انجام ندهد. این مساله می تواند برای فرد بسیار خوشایند باشد در نتیجه باعث تقویت اضطراب بیماری می شود.
- تفکرات سوگیرانه : افرادی که تفکر "فاجعه انگاری" دارند، نشانه های ساده جسمانی را نشانه یک بیماری خطرناک تلقی می کنند و معتقدند حتما یک بیماری جدی دارند. این اشتباه در فرایند تفکر ممکن است سبب اضطراب بیماری شود.
گاهی برخی از این عوامل می تواند به اعتیاد و یا مشکلات دیگر ختم شود، جهت اطلاع از علل گرایش به اعتیاد کلیک کنید.
درمان اضطراب بیماری ( هیپوکندریا )
موثر ترین درمان برای افراد مبتلا به اضطراب بیماری، درمان شناختی است. این افراد دارای تفکر معیوب در مورد بیمار شدن هستند. درمان شناختی رفتاری سعی می کند تا نگرش این افراد را نسبت به بیماری تغییر دهد و تفکرات آن ها را کار آمد کند.
در موارد حاد تر، می توان ابتدا از یک دوره دارو درمانی (داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی) استفاده کرد و سپس بعد از کاهش علائم، روان درمانی را آغاز نمود.
برای آن که روش های درمانی موثر واقع شود، فرد مبتلا باید نسبت به مساله خود و عامل ایجاد کننده آن آگاهی پیدا کند. شرکت در جلسات درمانی با روانشناس و متعهد شدن به برنامه درمانی، باعث می شود اضطراب بیماری به راحتی درمان شود. برای اطلاع از تغذیه مناسب برای کنترل اضطراب کلیک کنید.
