معالجه اختلال دوقطبی با دارو

پزشکی و سلامتروانشناسی

- 97/09/18
معالجه اختلال دوقطبی با دارونظر اکثر روان پزشکان درمان اختلال دوقطبی با دارو می باشد ولی دارو درمانی به تنهایی برای رفع اختلال دوقطبی کافی نیست. مؤثرترین درمان، تلفیق دارودرمانی با ایجاد تغییرات در سبک زندگی و کمک گرفتن از اطرافیان و حمایت آنهاست. با مصرف دارو تغییرات شیمایی مغز به تعادل می رسد و علائم و نشانه های بیماری اختلال دوقطبی به مرورکمرنگ می شود و از بین می رود. همان طوری که از اسم این بیماری پیداست اختلال دو قطبی دارای دو فاز کاملا متفاوت می باشد. از این رو برای درمان اختلال دو قطبی با دارو در شرایط مختلف متفاوت می باشد.هدف از درمان هر یک از حالت افسردگی و مانیا(شیدایی) این است که بیمار دوباره سلامت روانی خود را بدست آورد.

درمان اختلال دو قطبی با دارو


برای درمان هر یک از فاز ها و حالت های اختلال دو قطبی از دارو های مختلفی استفاده می شود. برای درمان هر کدام از فاز های شیدایی و یا افسردگی از دارو های جداگانه ای باید استفاده گردد. بعضی از دارو ها برای درمان هر دو حالت مفید هستند که در ادامه به معرفی تمامی آنها می پردازیم.


دارو های تنظیم کننده خلق برای درمان اختلال دو قطبی


دارو های تنظیم کننده خلق دارو هایی هستند که برای درمان هر دو فاز بیماری دو قطبی تجویز می شوند. این دارو ها به سلامت روانی بیمار کمک شایانی می کنند و بر رو هر دو فاز افسردگی و مانیا( شیدایی ) موثر می باشند. از جمله داروهایی که برای این منظور تجویز می شوند موارد زیر را نام می بریم:


1-لیتیوم :


از لیتیوم مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبیت کننده حالت خلقی استفاده می شود اما چگونگی عملکرد آن هنوز مشخص نیست. از لیتیوم برای درمان هر نوع افسردگی و شیدایی استفاده می شود.

2- والپروات سدیم :


از سدیم والپروات برای درمان حملات تشنجی سرع در کودکان و بزرگسالان، پیشگیری از میگرن و درمان بیمارهای اعصاب و روان مانند افسردگی استفاده می شود. این دارو از جمله داور های تنظیم کننده خلق برای درمان اختلال دو قطبی می باشد.

3-کاربامازپین :


از این دارو علاوه بر درمان اختلال دو قطبی، برای درمان ناهنجاری های رفتاری و اختلالات استرسزا و درد های نوروپاتی استفاده می گردد.

دارو های درمان فاز مانیا اختلال دو قطبی


برای درمان فاز مانیا ( شیدایی ) بیماری دو قطبی علاوه بر مصرف دارو های تنظیم کنند خلق، داور هایی برای کنترل و درمان فاز شیدایی اختلال دو قطبی تجویز می گردد که از مهم ترین دارو ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1-رسپیریدون :


ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو باعث به وجود آوردن تغییراتی در میزان مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) می گردد. این دارو برای درمان اختلالات حاد و یا حالات مزمن روانی مثل اسکیزوفرنی و نشانه های اختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده می شود.

2-اولانزاپین :


اولانزاپین (olanzapine) جزو دسته دارویی ضد روانپریشی (antipsychotic) و ضد سرخوشی (antimanic) می‌باشد که از طریق کاهش میزان دپامین مغز اثر می کند ولی علاوه بر این موارد، این قرص کاربردهای دیگری هم دارد.این قرص بنا بر تجربه و تشخیص روانپزشک بعنوان درمان کمکی در حالات نروتیک مانند اضطراب و وسواس و اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی عصبی) و افسردگی هم می تواند به کار رَوَد.


3-هالوپریدول:


هالوپریدول (Haloperidol) برای درمان روان پریشی تجویز می شود. همچنین از این دارو برای درمان انواع جنون همچون اسکیزوفرنی و یا درمان مشکلات عصبی مثل اضطراب، وسواس، تیک و پرخاشگری هم استقاده می شود.


4-پرفنازین :


پرفنازين در اسكيزوفرني و حالات رواني ،مانيا ( شیدایی) و درمان كمكي كوتاه مدت اضطراب شديد، تحريكات رواني حرکتی، هیجان و تحریکات رفتاری شديد و ناگهاني ، استفراغ و تهوع شديد به كار مي رود.


5-تری فلوپرارین :


تری فلوپرازین از گروه فنوتیازینها است. مکانیسم اصلی بیشتر این داروها مهار گیرنده‌های دوپامینی در سلولهای مغز است.

دارو های درمان فاز افسردگی اختلال دو قطبی


برای درمان فاز افسردگی اختلال دو قطبی علاوه بر دارو های تنظیم کننده خلق، دارو های ضد افسردگی تجویز می گردد تا علائم افسردگی از بین برود. که از مهمترین این دارو ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1-فلو کستین :


یک داروی ضد افسردگی از گروه دارو های ضد افسردگی بازجذب سروتونین است که استفاده از آن برای درمان افسردگی، اختلال وسواسی اجباری، اختلال هراس و پرخوری عصبی پذیرفته شده‌است. حیطه اثر این دارو بسیار گسترده تر از موارد ذکر شده است.

2-سیتالوپرام :


سیتالوپرام یک داروی ضد افسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که برای درمان اختلالات خلقی و درمان اختلالات افسردگی شدید به کار برده می‌شود. سیتالوپرام برای درمان اختلالات دو قطبی نیز تجویز می‌شود.


3-سرترالین :


یک داروی ضد افسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که استفاده از آن برای درمان افسردگی، اختلال وسواسی جبری، اختلال هراس، فوبیای اجتماعی، اختلال ناخوشی پیش اقاعدگی و اختلال استرس پس از سانحه پذیرفته شده‌است.

4-بوپروپیون :


یک داروی ضدافسردگی و آرامبخش آتیپیک است که به‌عنوان داروی کاهنده میل و اثرات ترک نیکوتین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از ابتدای کشف این دارو به‌عنوان ضدافسردگی، از آن به‌عنوان دارویی مؤثر در ترک سیگار (به صورت غیر مستقیم) نیز نام برده شده است.

5-افکسور :


ونلافاکسین با نام تجاری افکسور یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپینفرین است.

6-ایمی پرامین :


ایمیپرامین یکی از داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای است که برای درمان برخی دیگر از اختلالات روحی همچون اختلال هراس، فوبی اجتماعی، دردهای عصبی و همچنین در مقدار کم برای کنترل شب ادراری (شب‌میزی) در کودکان بزرگتر از ۶ سال به‌کار می‌رود. این دارو در دو شکل قرص و آمپول موجود است. اما تزریق عضلانی دارو به ندرت مورد استفاده‌است.

7-آمی تریپتیلین :


کاربرد اصلی این دارو درمان افسردگی است. ولی این دارو در درمان بیماری دردهای نوروژنیک، شب ادراری و پروفیلاکسی میگرن نیز به کار می‌رود. این دارو در ابتدای مصرف ممکن است افکار خودکشی را تقویت نماید که این اتفاق در سنین زیر ٢۴ سال شایعتر است.برای جلوگیری از این موضوع توصیه می‌شود در چند هفته ابتدای مصرف این دارو مجدداً به ملاقات پزشک بروید.

8-تری میپرامین :


تریمیپرامین یک داروی ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای است که عمدتأ در درمان بیماری افسردگی مصرف می‌شود. همچنین بعنوان خواب‌آور، آرامبخش و ضد جنون در درمان و کنترل بی‌خوابی، اختلالات اضطرابی و روانپریشی استفاده می‌شود. این دارو برعکس دیگر سه‌حلقه‌ای‌ها تقریباً بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین را مهار نمی‌کند به همین دلیل بیشتر بعنوان یک سه‌حلقه‌ای نسل دوم و یا یک سه حلقه‌ای آتیپیک تعریف شده است.

از کدام دارو کی استفاده می شود؟


حتما باید برای مصرف دارو با روان پزشک مشورت کنید. اما به طور کلی چند قائده کلی برای درمان دارویی اختلال دو قطبی وجود دارد:
-لیتیوم، سدیم والپروت، اولانزاپین معمولا برای درمان طولانی مدت اختلال دو قطبی، افسردگی و شیدایی تجویز می شود.
-کارمازپین برای موقعی که نوسان خلق و خو در فرد بسیار سریع تغییر می کند تجویز می گردد.
-ترکیب دارویی نیز در بعضی از موراد برای برخی از افراد لازم است.
بطور کلی بهترین داور برای درمان اختلال دو قطبی وجود ندارد و تجویز دارو با توجه به شرایط و میزان پیشروی اختلال در هر فرد متفاوت می باشد. در زمان تجویز دارو معمولا دارو هایی تجویز می شوند که بالاترین تاثیر را در افراد با مشخصات مشابه داشته است.

مشکل اصلی درمان اختلال دو قطبی با دارو


یکی از مشکلات اساسی در دارو درمانی اختلال دو قطبی پایبندی بیمار به درمان است. این عدم پایبندی بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی ناشی از اثرات جانبی این دارو ها از جمله افزایش وزن و خطر دیابت، خواب آلودگی و کندی عملکرد و رفتار مرتبط می باشد. این عوارض واثرات جانبی برای برخی از دارو های ضد روان پریشی اتیپیکال و همچنین برای ضد تشنج ها و درمان به وسیله لیتیوم، شایع تر می باشد. همچنین علاوه بر اثرات جانبی این دارو ها که برای بعضی از بیماران مشکل ساز است. طولانی بودن سیکل درمان برای بیمارن دلهوره آور می باشد. تقریبا بیش از دو سوم بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی بعد از دو ماه پس از شروع درمان مصرف دارو های تثبیت خلق خود را قطع می کنند. قطع مصرف دارو سبب عود بیماری و افزایش علائم اختلال دو قطبی در فرد می شود. این دلایل اهمیت درمان های جایگزین به جای درمان دارویی مانند وران درمانی و رفتار درمانی برای درمان اختلال دو قطبی را بیشتر می کند.
advertising