شناخت افسردگی فصلی و علائم و شیوه درمان
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 97/09/15
افسردگی فصلی که به آن اختلال عاطفي فصلي (SAD) نیز می گویند، نوعی اختلال خلقی است که مشابه افسردگی اساسی می باشد اما با این تفاوت که اين نوع افسردگی در طول ماه هاي زمستان و پاییز زماني كه نور طبيعي خورشيد كمتر است ظاهر مي شود و معمولا سالی یک بار برای فرد رخ می دهد. این اختلال باعث نوسانات خلقی فرد می شود و گاهی ممکن است تا بهار و یا تابستان هم ادامه پیدا کند. نوع نادر از افسردگی فصلی وجود دارد که علائم افسردگی در تابستان ظاهر می گردد. در این مقاله در مورد علائم، نحوه تشخیص و درمان افسردگی فصلی به طور کامل بحث کنیم. علائم و نشانه های افسردگی فصلی
اختلال افسردگی فصلی، یکی از انواع افسردگی است كه معمولاً در طول ماه های سرد زمستان ظاهرمی شود. این افراد به طور جدی و به صورت بالينی دچار افسردگی و كج خُلقی بارزی مي شوند. افرادي كه مبتلا به اين اختلال هستند، احساس افسردگی، خواب آلودگی شديد، تحريك پذيری و خستگی مفرط می كنند. در برخی اقليم ها علائم خُلقی اختلال افسردگی فصلی تبديل به يك اختلال جدی می شود؛ كه شكل خفيف تر آن در مناطق دارای چهار فصل اقليمی (بهار، تابستان، پاييز و زمستان) با نام " افسردگی زمستانی" طبقه بندی می شود. علائم افسردگی زمستانی از اواخر پائيز و هنگامی كه مدت روشنايی روز كمتر می شود، بروز می كند و تا اواخر زمستان و اوايل بهار می ماند و با نزديك شدن به تابستان كاهش مي يابد. اختلال افسردگی فصلی بيشتر در مناطقی از كره زمين كه دارای عرض جغرافيايی بالاتری هستند و نور آفتاب كمتری دارند وجود دارد.
علائم افسردگی فصلی در زمستان به شرح زیر است :
- پایین بودن سطح انرژی
- مشکل در تمرکز و هوشیاری
- احساس کسالت ، خستگی و کاهش کارایی در روز
- افزایش اشتها ، وزن و میل به مصرف کربوهیدرات
- افزایش میل به‌تنهایی
- افزایش خواب‌آلودگی و بهم خوردن ریتم خواب
- کاهش علاقه و عدم لذت بردن از انجام کارهای روزانه
علاوه بر اختلال افسردگی فصلی در زمستان ، نوع دیگر اختلال افسردگی فصلی وجود دارد که در تابستان رخ می دهد اما شیوع آن بسیار اندک است.
علائم افسردگی فصلی در تابستان به شرح زیر است :
- اضطراب و بی قراری
- بی خوابی
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- پرخاشگری و رفتار خشونت آمیز
عوامل تاثیر گذار بر افسردگی فصلی
جنسیت : زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
سن : احتمال ابتلا به این بیماری در جوانان بیش از میانسالان است.
منطقه جغرافیایی : اشخاصی که در مناطق سردسیر و با عرض جغرافیا بالاتر زندگی می کند، به این دلیل که کمتر در معرض نور خورشید هستند احتمال بیشتری دارد که به این بیماری مبتلا شوند.
سابقه خانوادگی و فردی : وجود بیماری افسردگی اساسی و یا اختلال دوقطبی در خود فرد یا خانواده او احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را نیز افزایش میدهد.
علل افسردگی فصلی
اگر چه دلایل افسردگی فصلی همچنان ناشناخته است،اما تحقیقات دلایل زیست شناختی نشانه های این اختلال را یافته است :
سروتونین : سروتونین نوعی ماده انتقال دهنده عصبی در مغز است که موجب انتقال پیام های عصبی میشود. این ماده در بسیاری از فعالیت های بدن به خصوص حالت عاطفی افراد تاثیر دارد. هنگامی كه نور از طريق چشم ها عبور می كند و به مغز مي رسد، ماده سروتونين در بافت عصبی رها می شود. در طول پاييز و زمستان، روشنايی روز كمتر از بهار و تابستان است و اين امر باعث پايين آمدن سطح سروتونين در بدن می شود.
ملاتونین : ملاتونین هورمونی است که در شب ترشح می شود و در به خواب رفتن ما تاثیر زیادی دارد. افزایش تاریکی در زمستان باعث افزایش ترشح ملاتونین در بدن شده و منجر به خواب آلودگی ، بی حوصلگی و کسل شدن میشود.
به نظر میرسد اين دو ماده در تعامل با هم، يعنی كمبود سروتونين كه باعث هماهنگی و همكاری سلول های عصبی می شود و افزايش ملاتونین كه بدن را به حالت خواب می برد، باعث اختلال افسردگی فصلی می شوند.
درمان اختلال افسردگی فصلی
برای درمان اختلال افسردگی فصلی چند روش متفاوت وجود دارد که هر کدام به تنهایی و یا در تعامل با هم مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله روش های درمان افسردگی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
دارو درمانی : دارو های ضد افسردگی مانند SSRI در درمان این اختلال به کار می رود و می تواند باعث بهبود خلق فرد شود. مقاله دارو ضد افسردگی را مطالعه نمایید.
شناخت -رفتار درمانی : هدف اصلی این درمان، تمرکز بر مشکلات جاری فردی، تغییر افکار و رفتارهای ناکار آمد اوست. طی این درمان به افراد کمک میشود تا نگاهی واقع بینانه تر به وقایع زندگی داشته باشند و به دنبال راه حل مساله ی خود باشند. این تغییر نحوه تفکر باعث بهبود خلق و رفتار افراد می شود و امید از دست رفته آنها را برمی گرداند. برای اطلاع بیشتر از درمان شناختی رفتاری افسردگی کلیک کنید.
نور درمانی مصنوعی : همان طور که در قسمتهای قبل ذکر شد، این نوع افسردگی در طی زمستان که روز ها کوتاهتر است و نور آفتاب کمتری وجود دارد، ظاهر می شود. بنابراین ارتباط زیاد و مستقیمی بین این اختلال و کمبود در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفتن وجود دارد. در این نوع درمان برای كاهش علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی، فرد در معرض نور آفتاب و يا طول موج خاصی از نور با استفاده از ليزر، لامپ هاي فلورسنت، لامپ های دی كرونيك و يا لامپ های بسيار روشن قرار می گیرد. قرار گرفتن در معرض نور یا برای یک مدت زمان خاص و یا در برخی موارد، در يك زمان خاص از روز تجويز می شود. درمان با نور یکی از رایجترین و موثرترین درمان ها در بیماری افسردگی فصلی می باشد.
مراجعه به روانشناس : اگر احساس کردید ممکن است علائم اختلال افسردگی فصلی را داشته باشید، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کنید و تحت تشخیص و درمان حرفه ای قرار بگیرید. زیرا افسردگی، اختلالی است که باید آن را جدی گرفت و می تواند برای فرد بسیار آسیب رسان باشد.
