نشانه های اختلال شخصیت وابسته و درمان آن
پزشکی و سلامت › روانشناسی
- 97/09/08
آمارها نشان می دهند حدود 2/1 درصد از مردم دچار اختلال شخصیت وابسته هستند؛ باید توجه داشت که انسانها موجوداتی اجتماعی و دارای روابط دوجانبه با دیگران می باشند به این معنی که افراد در تمام طول زندگی نوعی وابستگی متقابل و منطقی با اطرافیان خود خواهند داشت. در اختلال شخصیت وابسته، وابستگی معمولاً یک طرفه است و فرد دچار این اختلال فقط می‌خواهد نیازهای عاطفی و جسمی‌اش را به‌وسیله دیگران برطرف کند و اگر به خواسته‌هایش پاسخ داده نشود، احساس دلهره اضطراب و ناامنی می‌کند و اعتماد به نفسش را از دست خواهد داد و بر این اساس ممکن است رفتارهای خاصی از خود نشان دهد. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی و تعریف اختلال شخصیت وابسته بپردازیم و اشاره ای هم به چگونگی مقابله با این اختلال و راهبردهای مقابله ای خواهیم داشت.اختلال شخصیت وابسته از شایع ترین اختلالات شخصیتی است. این اختلال هم در مردان و هم در زنان بروز می کند و معمولا در ابتدای جوانی یا دیرتر به شکل ایجاد مشکل در روابط دوره ی بزرگسالی ظاهر می شود.
ویژگی های اختلال شخصیت وابسته و وابستگی یک طرفه
شخصیت های وابسته را می توان با رفتار های محتاج گونه، منفعلانه، چسبنده و ترس از جدایی شناخت. از دیگر ویژگی های افراد وابسته می توان به موارد زیر اشاره داشت:
آنها قادر به تصمیم‌گیری نیستند و حتی برای کوچک ترین تصمیم‌گیری‌های روزانه خود به کمک دیگران نیاز دارند. این کمک را هم معمولاً از کسی می‌گیرند که وابستگی خاصی به او دارند؛ مسئولیت کارهای زندگی‌شان را نمی‌پذیرند و آن را بر عهده افراد دیگر می‌گذارند.
از مخالفت با دیگران بیم دارند و سعی می‌کنند نظر خودشان را نگویند، چون ممکن است این کار باعث طرد شدن و از دست رفتن رابطه وابسته‌شان شود.
اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند و اغلب نمی‌توانند فعالیتی را آغاز کنند از اینکه کاری را ناقص انجام دهند و و از اینکه مورد قضاوت منفی دیگران قرارگیرند، به شدت بیم دارند
تنهایی برایشان مانند مرگ است و اصلاً نمی‌توانند از خودشان مواظبت کنند.
بعد از قطع یک رابطه، احساس اجبار می‌کنند که فوراً وارد رابطه دیگری شوند. گاهی هم چند رابطه همزمان دارند تا بتوانند در هر موقعیتی یک نفر را در کنارخود داشته باشند و بر ترس ناشی از احساس طرد شدن از سوی یکی از این افراد غلبه کنند.
گاهی برای اطمینان از تأیید دیگران دست به کارهایی می‌زنند که اصلاً با آن موافق نیستند. این کار را برای این انجام می‌دهند که می‌خواهند همیشه حمایت و رضایت دیگران را داشته باشند.
فرد دچار اختلال شخصیت وابسته، مستعد برقراری رابطه وابسته با افراد مختلف است. اولین رابطه‌های وابسته کودکان به طور طبیعی با والدین ( مادر- پدر) و بعد از آن با اقوام نزدیک و مربیان آموزشی شان است ولی آنها میل دارند چنین روابطی را با دیگران نیز تجربه کنند. به نظر می‌رسد الگوی از فرزندپروری در زندگی های امروزی و به خصوص در طبقات اقتصادی- اجتماعی متوسط به بالا بسیار نسبت به گذشته تفاوت یافته است. در خانواده های امروزی کمتر به کودکان مسئولیت انجام کار های مختلف مانند خرید نان، تمیز کردن خانه، شستن ظرف ها و ... واگذار می شود و همین امر یکی از عوامل موثر در تشدید وابستگی کودکان به دیگران می شود.
روش تشخیص اختلال شخصیت وابسته
در برخورد با افراد دارای شخصیت‌های وابسته آنها را مطیع ، فروتن ، موافق دائمی در می‌یابید که به افراد دیگر اجازه می‌دهد در تصمیمات مهم زندگی آنها دخالت کنند، زیرا اعتماد به نفس بالایی نداشته، قادر به اداره زندگی خود بصورت مستقل نیستند. شخصیت‌های وابسته در روابطشان با رفتارهای مطیعانه و خوش مشرب افراطی سعی می‌کنند که هیچکس نتواند خواهان ترک اجتماعی با آنها باشد و هرگونه تنهایی و رها شدن به حال خود ، احساسات خالی بودن و اضطراب بیش از اندازه را در آنها بوجود می‌آورد. روابط این بیماران محدود به کسانی است که به آنها اتکا دارد.
و نکته ی حائز اهمیت این است که در زندگی شخصیت‌های وابسته پذیرفتن هر نوع بد رفتاری دیگران نسبت به خودشان بدون اعتراض است. اگر این بیماران والدین یا همسر سلطه‌جو داشته باشند، والدین مسلط احساس سودمندی ، قدرت و شایستگی نموده، بطور ناخواسته این رفتار را در فرزندان شان دامن می‌زنند و همسران مسلط احتمالا به سوء استفاده‌های بدنی و جسمی آنها مبادرت می کنند؛ بدون اینکه با اعتراض یا ترک جسورانه آنها روبرو شوند.
درمان اختلال شخصیت وابسته
مؤثرترین راه برای درمان اختلال شخصیت وابسته استفاده از جلسات روان‌درمانی است. مؤثر بودن روان‌درمانی به انگیزه کافی خود فرد و زمان مناسب نیاز دارد. رویکردهای روان‌درمانی مختلفی برای درمان اختلال‌های شخصیت وجود دارد؛ مانند درمان‌های تحلیلی و درمان شناختی- رفتاری و ...
گرچه تکنیک این رویکردها با هم تفاوت دارند، همه یک ویژگی دارند؛ نکته مهمی که نباید فراموش کنید این است که درمان همه اختلال‌های شخصیت نیاز به زمان دارد. با این حال، اغلب افرادی که دچار اختلال شخصیت هستند، می‌توانند با مراجعه به روان‌پزشکان و روان‌شناسان بالینی تا حد زیادی درمان شوند و بر مشکل‌های خود غلبه کنند.
پیشگیری از اختلال شخصیت وابسته
چگونگی بوجود آمدن ارتباط والدین با فرزندان می تواند نقش مهمی در شکل گیری شخصیت کودکان داشته باشد و به همین دلیل نیاز هست که با دقت و تمرکز باید شرایطی را در خانه ایجاد کنید تا هر کسی وظایف خود را بداند و پذیرش مسئولیت را فرا بگیرد و کودکان در چنین محیطی بدون شک به این باور و مهارت می رسند که مسئولیت پذیری می تواند به زندگی شان نظم بدهد و آنها را به سمت و سوی سلامت روان و پرورش شخصیتی سالم سوق بدهد.
