استرس در زمان بارداری چه عوارضی برای جنین به همراه دارد
پزشکی و سلامت › بارداری و کودک
- 97/10/12
استرس مادر در سه ماهه اول بارداری و تاثیر آن بر مغز جنین
حاصل یک مطالعه جدید حاکی از وجود ارتباط میان سطح بالای استرس مادر در سه ماهه اول بارداری و بروز مشکلاتی در سلامت مغز جنین است.
میان استرس و والد شدن در سنین پایین ارتباط تنگاتنگی برقرار است ولی با این حال براساس مطالعاتی که نتایج آن در نشریه غدد به چاب رسید کلیه مادران باردار بنا به دلایلی به علمی متعدد باید تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض تنش های عصبی بی مورد در این دوران اجتناب کنند.
در واقع به نظر می رسد که استرس می تواند بر میکروب هایی که در واژن یک خانم باردار زندگی می کنند اثر بگذارد. این میکروب ها در زایمان طبیعی و در حین عبور از کانال زایمانی از واژن مادر به نوزاد منتقل شده و منجر به بروز تغییراتی در میکروبیوم های مجرای گوارشی و روند تکامل مغز نوزاد خواهد شد. در نهایت این تغییرات ایجاد شده پیامدهای بد و نامطلوبی بر متابولیسم و سیستم ایمنی بدن نوزاد به جا خواهند گذاشت. در واقع دانشمندان بر این باورند که تغییر در میکروبیوم های مجرای گوارشی با خطر ابتلا نوزاد به مشکلات بزرگتری نظیر اوتیسم و اسکیزوفرنی که از جمله اختلالات عصبی تکوینی مغز به شمار می روند در ارتباط است.
آیا سزارین در کاهش عوارض ناشی از استرس مؤثر است ؟
نوزادانی که از طریق عمل سزارین متولد می شوند در معرض میکروب های واژن مادر قرار نمی گیرند ولی احتمال آن که زنجیره های مختلفی از باکتری های پوست مادر با باکتری های محیط بیمارستان در مجرای گوارشی این نوزادان کلونیزه شوند افزایش می یابد. به طور کلی در زایمان هایی به شیوه سزارین می توان انتظار داشت که استرس مادر تأثیر کمتری بر نوزاد باقی بگذارد ولی با این حال پژوهشگران این تحقیق ادعا می کنند که حاصل مشاهدات جداگانه آن ها حاکی از آن است که استرس مادر بر فرآیند " انتقال مواد غذایی بسیار ضروری در شکل گیری مغز و سیستمک عصبی جنین" تأثیر می گذارد.
با توجه به این که این تحقیقات تنها بر روی گونه های حیوانی انجام شده است نمی تواند در مورد انسان زیاد به آن استناد کرد.کاهش استرس در دوران بارداری اصل مهم و مؤثری است که همه خانم های باردار باید در این دوران آن را رعایت کنند. تعیین اینکه چه میزان استرس شدید و آسیب زا است کار دشواری است زیرا در شرایط مشابه واکنش افراد نسبت به استرس کاملا متفاوت بوده و این مسأله به عوامل مختلفی نظیر محیط و ساختار ژنتیکی افراد بستگی دارد. برخی افراد توان بیشتری برای تحمل استرس دارند در حالیکه عده ای دیگر در برابر استرس آسیب پذیرند.
در صورت احساس تنش یا فشار عصبی زیاد به مدت 5 دقیقه استراحت کرده و به انجام تکنیک های تنفسی بپردازد. همچنین برای این منظور می توانید از سایر روش های مؤثر در کاهش استرس نظیر گوش دادن به موسیقی ملایم، انجام حرکات کششی، تمرینات یوگا، مدیتیشن، نوشیدن چای نعنا و استشمام اسانس اسطوخودوس استفاده کنید. این کار علاوه بر ایجاد آرامش در مادر باعث می شود که جنین نیز از فوائد بسیار آن بهره مند شود.
استرس و سوء تغذیه در زمان بارداری
متأسفانه از هر 50 زن باردار یک نفر به علت استرس بارداری مبتلا به اختلال در خوردن غذا می‌شود و نوزادی کم وزن و نارس به دنیا می آورد.
منظور از اختلال خوردن، بی‌اشتهایی عصبی(آنورکسیا) است که در آن فرد از ترس چاق شدن، غذا نمی‌خورد و همچنین بولیمیا (پرخوری عصبی) که پس از خوردن غذا برای اینکه چاق نشود، خود را وادار به استفراغ می‌کند.
نداشتن خواب کافی، نداشتن تغذیه مناسب و اندوهگین بودن خودشان عوامل استرس زا به حساب می‌آیند. بنابراین مراقب خواب و تغذیه خود باشید
استرس موجب دختر شدن نوزاد می شود
بعضی تحقیقات نشان داده که استرس بارداری باعث دختر شدن کودک خواهد شد. احتمال دختر شدن نوزاد در مادران باردار پر استرس تا 5 درصد بیشتر از مادرانی است که آرامش خیال دارند. از آنجا که کروموزوم پدری تعیین‌کننده جنسیت جنین است، امکان دارد سطوح بالای هورمون استرس لانه‌گزینی جنین پسر را در رحم سخت کرده و باعث سقط جنین‌های پسر شود.
استرس و مشکل رفتاری کودک
استرس و بارداریکودکی که مشکل رفتاری دارد و مضطرب و ترسو است، ممکن است در دوران جنینی در معرض استرس مادر قرار گرفته باشد.
اضطراب در اواخر حاملگی با افزایش مقدار کورتیزول (هورمون استرس) در 10 سالگی کودک ارتباط دارد. جالب است بدانید کورتیزول خون جنین را می‌توان از هفته 17 جنینی اندازه گرفت.
متخصصان معتقدند مقادیر بالای کورتیزول از جفت رد می‌شود. این هورمون در حالت طبیعی، به بدن کمک می‌کند که با شرایط پر استرس به خوبی کنار بیاید. اما مواجهه طولانی مدت با آن می‌تواند افراد را دچار افسردگی، اضطراب و خستگی شدید کند.
فرزندان زنانی که در دوران بارداری استرس داشته‌اند، مستعد مشکلات رفتاری و روانی مانند مشکل بیش‌فعالی و کم توجهی (ADHD) هستند. علاوه بر این کودکانی که در دوران تکامل در معرض کورتیزول فراوان قرار بگیرند، در 18 ماهگی هوش کمتری خواهند داشت.
استرس و بیمارى هاى مادر و جنین
استرس مى تواند تمامى سیستم هاى بدن مادر مانند سیستم ایمنى، گوارش، قلب، کلیه و حتى خواب و استراحت او را تحت تأثیر قرار دهد.
استرس مى تواند با تأثیر روى آنزیم ها و تولید مواد سمى و عبور آنها از جفت، منجر به مشکلات عدیده اى در جنین شود، مشکلاتى مانند مغزى، قلبى، کلیوى و … .
گاهى استرس هاى شدید که منجر به بدبینى در مادر مى شوند، افسردگى و بى حوصلگى و حتى نگرش منفى نسبت به جنین را در مادر متظاهر مى کند و آسیب هاى وارده به جنین جدى تر خواهد بود.
برخی از استرس هاى شدید، عوارض آنها در بزرگسالى مشاهده مى شود. به طورى که این جنین ها در بزرگسالى، افرادى نابهنجار و عصبى خواهند شد و اگر در بزرگسالى مشکلات هوشى و ذهنى نداشته باشند، مسائل عاطفى و هیجانى (افسردگى، اضطراب، پرخاشگرى و…) را از خود بروز خواهند داد.
بچه‌دارشدن بزرگ‌ترین تغییر زندگی شماست و برای این که با این تغییر کنار بیایید، نیاز به حمایت خانواده و اطرافیان دارید
روش هایی برای کاهش استرس دوران بارداری
شرکت در کلاس های پیش از زایمان، یکی از این روش ها است. در این کلاس ها آنچه زنان لازم است درباره بارداری، زایمان و سلامت کودک بدانند و روش‌های آرامش یافتن به آنها آموزش داده می‌شود.
ورزش، تمرکز و تمرین آرامش و تمرین تنفس عمیق نه تنها در کاهش استرس بارداری مؤثرند، بلکه به راحتی زایمان هم کمک می‌کنند.
نداشتن خواب کافی، نداشتن تغذیه مناسب و اندوهگین بودن خودشان عوامل استرس زا به حساب می‌آیند. بنابراین مراقب خواب و تغذیه خود باشید و زیاد مواد کافئین‌دار نخورید.
امیدوار باشید و نگرش مثبت به وقایع داشته باشید.
بچه‌دارشدن بزرگ‌ترین تغییر زندگی شماست و برای این که با این تغییر کنار بیایید، نیاز به حمایت خانواده و دوستان دارید. بنابراین حتی قبل از تولد نوزاد، از اطرافیان خود برای مقابله با استرس کمک بخواهید.
از آنجا که شوهر رکن اصلى در خانواده است، بنابراین بسیارى از زنان اگر بتوانند به شوهر خود اعتماد کرده و به وى تکیه کنند، تقریباً 70 تا 80 درصد استرس هاى آنها کاهش پیدا مى کند.
فکر نکنید که قبل از آمدن بچه مجبورید همه ریزه کاری ها را انجام دهید. تر و تمیز کردن کل خانه و کار کردن تا حد مرگ، به هیچ وجه برای تسکین دادن ذهن‌تان خوب نیست. قبل از هر چیز باید از خودتان خیلی خوب مراقبت کنید. با این کار استرس و نگرانی هایتان هم کاهش پیدا می کند.
همسرتان را از آنچه در فکرتان می گذرد باخبر کنید. اگر او بداند که چرا غمگین هستید، حتی اگر پاسخ آن “نمی دانم” باشد، کنترل بیشتری روی موضوع پیدا می کند و می تواند کمکتان کند. با همدیگر حرف بزنید و ساعات‌تان را با هم بگذرانید. این باعث می شود هر دوی شما مطمئن شوید که هنوز هم عاشق همدیگر هستید و شما را به هم نزدیک تر می کند.
برای خودتان و همسرتان وقت بگذارید. برای صرف شام یا ناهار بیرون بروید و با هم قدم بزنید. خرید رفتن به اتفاق همدیگر بسیار جالب و مفرح است.
در مورد نگرانی هایتان با همسرتان حرف بزنید و به حرف های او نیز گوش کنید.
اگر چیزی واقعاً شما را مضطرب می کند، از آن دوری کنید و احساساتتان را بیان کنید.
مدیتیشن و یوگا در زمان حاملگی برای تسکین فکر و روح تان بسیار عالی است.
