روستای ابیانه شهرستان نطنز نگین اصفهان
گردشگری › مکان های تفریحی
- 97/08/10
ابیانه روستایی در دل کویر در فاصله 35 کیلومتری بزرگراه کاشان اصفهان در دامنه کوه کرکس ،روستایی کهن با چهرهای گلگون با ساختمانهای گلی چند طبقه اخرایی رنگ ،با کوچه های تودرتوی بی انتها ، با لباس های محلی زنان و مردان ،بناهای تاریخی گوناگون ، دربهای منبت کاری شده و پنجره هایی با اشکال هندسی زیبا ست.ارتفاع ابیانه از سطح دریا ۲۲۲۲ متر میباشد. ابیانه با آب و هوای معتدل، دارای موقعیت طبیعی مساعدی است.
قدمت اين روستا و وجود برخي آداب و رسوم كهن در بين مردمان آن باعث شده که برخي عنوان كنند اهالي اين روستا هنوز به برخي آداب و رسوم و اعتقادات قبل از اسلام و دين زرتشت پاي بند هستند. گويش محلي ابيانه را پهلوي اشكاني عنوان مي کنند.
وجه تسمیه: در زبان محلي به ابيانه «ويونا» مي گويند. «وي» به معناي بيد و «ويانه»به معناي بيدستان است (ابيانه در گذشته بيدستان بوده است) به اظهار برخي «ويانه»در طول زمان به «اويانه»و«ابيانه»تحريف شده است. ابيانه اي وقتي بخواهد بگويد «ابيانه اي هستم» ميگويد «ويونجيما: ماويون جي هستيم».
نام قدیمی: بیدستان
جمعیت: بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۲۹۴ نفر (۱۷۳خانوار) بوده است.
زبان محلی: زبان مردم ابیانه از زبان های ایرانی شمال غربی است که البته در طول زمان دچار تغییر و تحولات زیادی شده و اکنون فقط تعداد کمی از واژه های اصیل پهلوی در گویش آنان شنیده می شود.
تقسیمات کشوری: ابیانه در دهستان برزرود از توابع شهرستان نطنز در استان اصفهان قرار دارد.
موقعیت جغرافیایی: این روستا در ۴۰ کیلومتری شمال غربی نطنز، در دامنهٔ کوه کرکس واقع شده است.
شرایط آب و هوای و اقلیمی: ابیانه بطور کل دارای آب و هوایی معتدل که اقليم دره ابيانه، تركيبی از آب و هواي مديترانه ای است. بر اساس مطالعات انجام گرفته، متوسط بيشترين دما به ماه تير و متوسط كمترين دما به ماه دي اختصاص دارد. در اين منطقه، از اواخر دي ماه به تدريج از برودت هوا كاسته مي شود ولي به محض رسيدن بهار، گرما به شدت افزايش پيدا مي كند. از اواخر تيرماه نيز به تدريج از ميزان دما كاسته مي شود؛ بدين ترتيب در هر سال دو دوره مشخص افزايش و كاهش دما مشاهده مي گردد.در اين منطقه اساساً بارندگي در فصل زمستان انجام مي گيرد و اغلب به صورت ريزش برف است. بر روي دامنه كوههاي مرتفع، برف تا فصل بهار نيز دوام مي آورد ولي در تابستان هيچ بارشي صورت نمي گيرد. متوسط رطوبت نسبي در منطقه 46 درصد است كه حداكثر آن در دي ماه (67 درصد) و حداقل آن در تيرماه (30درصد) برآورد شده است. اهالي ابيانه گرماي شديد در طول سال را در تيرماه و اوايل مردادماه تجربه مي كنند.
مساحت: بافت تاریخی این روستا به طول 900 متر و عرض سه متر میباشد.
ارتفاع از سطح دریا: ۲۲۲۲ متر
پیشینه تاریخی روستا: نوشته و اثري كه قدمت زماني ابيانه را دقيقاً معلوم كند در دست نيست؛ ولي قدمت هزار و پانصد ساله را براي آن تخمين مي زنند و آن را از كهن ترين زيستگاه هاي انساني در حاشيه دشت كوير ايران مي دانند. آثار و بناهاي تاريخي كه در ابيانه وجود دارد مربوط به دوره هاي ساساني، سلجوقي، صفوي و قاجار است. اين آثار نشان دهنده قدمت تاريخي اين زيست گاه انساني است.
برخي از اهالي ابيانه اعتقاد دارند كه ابيانه در زمان مادها به وجود آمده است و ابيانه ايها از نژاد آريايي هستند. آنها عنوان مي كنند كه زبان يزدي ها به زبان ما نزديك تر است و نژاد و زبان ما يزدي و زرتشتي است، همچنين بر اين باورند كه هنوز برخي از آداب و رسوم و عادات زرتشتي كمابيش اجرا مي گردد. به گفته يكي از اهالي، ابيانه ايها از منطقه بختياري به آنجا آمده اند و وجود تشابهاتي در پوشاك مردم اين دو منطقه به خصوص تشابه شلوار گشاد مردان بختياري با مردان ابيانه اي را دليلي بر اين ادعاي خود مي داند. ديگري نيز عنوان مي كند كه طايفه خانقاهي ها كه يكي از طوايف بزرگ ابيانه است، اصلشان بختياري است.
برخي از اهالي نيز بر اين باورند كه عده اي از طرف كوههاي غرب ابيانه آمدند و قصد داشتند در منطقه ابيانه ساکن شوند؛ آنان، افرادي را از پشت كوه فرستادند تا ببينند در اين دره آب هست يا نه بدين ترتيب اين عده در اين منطقه ابيانه را به وجود آوردند».
يكي از اهالي ابيانه عنوان مي كند كه حدود 600 يا 700 سال پيش 4 فرزند (سه پسر و يك دختر) از جايي به ابيانه آمده اند و ابيانه را ساخته اند.
مشخصات ویژه ابیانه
شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونه های کم نظیر دیدنی های جهان درآورده است. خانه های ابیانه به طور کامل بر روی دامنه شیب دار شمال رودخانه برزرود بنا شده است. ابیانه در نگاه نخست، روستایی چند طبقه به نظر میرسد که در بعضی موارد تا چهار طبقهٔ آن را می توان مشاهده کرد. اتاق ها به پنجره های چوبی ارسی مانند مجهزهستند و اغلب دارای ایوان ها و طارمی های چوبی پیش آمدهٔ مشرف بر کوچه های تنگ و تاریک هستند که خود به صورت مناظر جالبی درآمده است. نمای خارجی خانه ها، با خاک سرخی که معدن آن در مجاورت روستا قرار دارد پوشیده شده است. از آنجا که در دامنه های شیب دار فضای کافی برای ساختن خانه های مورد نیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه های یک کیلومتری روستا، در کنار جاده و نرسیده به ابیانه، ایجاد نماید. این غارها که در دل تپه ها حفر شده اند و از بیرون تنها درهای کوتاه و محقر آن نمایان است برای نگهداری دام و نیز آذوقهٔ زمستانی و اشیاء غیرضروری مورد استفاده قرار می گیرد. در هیچ جای روستای ابیانه كوچه بن بست مشاهده نمی شود و علت این امر دفع آبهای سطحی است. از ویژگیهای دیگر ابیانه پوشش سنتی آ ن است که هنوز هم میان اهالی رواج دارد و در حفظ آن تأکید و تعصب خاصی دارند.
تاریخچه معماری: بناهای این روستا سه دوره تاریخی دارند: 1- خانه های دوره سلجوقیان: این خانه ها حیاط ندارند. آنها یك ایوان جنوبی حدودا" به ارتفاع 5 متر دارند که اطراف این ایوان، خانه در دو طبقه بالا رفته و اتاقها پیرامون صفه قرار گرفته اند. یك فضای باز بنام صفه در هر خانه تعبیه شده و بعنوان حیاط مسقف کاربرد داشته و همچنین برای مراسم عزا و عروسی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. 2- خانه های دوره صفویه : در این دوره توجه بیشتری به صفه شده و خانه های چهار صفه ای پیشرفت كرده است. قرینه سازی در آنها رعایت شده و تزئینات داخلی هم كاملاً از دوره قبل متمایز است. 3- خانه های دوره قاجاریه : از اواخر دوره صفویه در وضع عمومی روستا رکود بوجود آمد و تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت.
محله های قدیمی: ابیانه در گذشته از سه محله اصلی تشكیل می شده است که شامل محله های هرده _پایین ده، محله یوسمون و محله پَل _بالاده هستند. محله یوسمون و محله پل محلات بالای ده و به قول اهالی محلات ارباب نشین بوده است. محله هرده در شرق ده قرار دارد. و از میان ده تا غرب و جنوب ده، محلات بالای ده محسوب می شود.
اسامی اماکن مختلف
اماكن مختلف ابيانه براساس مشخصات طبيعي و جغرافيايي و يا براساس فعاليتهايي كه در آن محل انجام مي گيرد نامگذاري مي شود که برخي از اين اسامي عبارتند از:
ـ پَلهگيريجه: (پله به معناي تپه و ماهور است) مسير روستاي برز و طره را گويند.
ـ پاليزه: به ميداني در محله يوسمون در جنوب شرقي ده گفته مي شود و مسجد و آب انباري نيز به همين نام در اين ميدان قرار دارد.
ـ بر روي: آبشاري است در دشت بالاي ابيانه.
ـ بَرقَه:نام قناتي است و به باغستان اطراف قنات نيز بَرقَه مي گويند.
ـ بَرحسن چيرا: محلي ميان بَرقَه را گويند.
ـ گلهرو: باغهاي پايين دشت را گويند (گله به معناي دره است
ـ پيغستان: مزرعه اي است روبروي آسياب داريون (آسياب سوم) در غرب روستا.
ـ پيسفيد: صحرايي است در غرب ابيانه در مسير گدار اصفهان.
ـ پاتيلي: مزرعه و آب گاهي است در سمت گدار تجره.
ـ پريهُل: نام غاري است در جنوب ابيانه، حدود 20 كيلومتري جنوب ابيانه
ـ پَكو: يك قسمت از دشت پايين را مي گويند.
ـ پله سولهلا: پشت باغهاي برقه را گويند. محلي كه به طرف باغهاي طره و برز مي رود.
ـ پَسُرا: انتهاي پَ بوغ چه را گويند.
ـ پَ باغچه: باغ و باغچه هاي انتهاي كوچه خانقاه را گويند.
ـ سوبوت: به گذر و كوچه هاي سرپوشيده مي گويند.
محله ها:
ابيانه در گذشته از سه محله اصلي تشكيل مي شده است:
1 ـ محله هرده، پايين ده
2 ـ محله يوسمون
3 ـ محله پَل، بالاده
محله يوسمون و محله پل محلات بالاي ده و به قول اهالي محلات ارباب نشين بوده است. محله هرده در شرق ده قرار دارد. و از ميان ده تا غرب و جنوب ده، محلات بالاي ده محسوب مي شود. عنوان مي شود كه آبهاي ابيانه از كوه هاي غرب ابيانه تأمين مي شود و سرچشمه آن در غرب روستا است و هر جايي كه آب شروع مي شود بالاي ده است. بدين ترتيب غرب ابيانه محله بالاي ده محسوب مي شود.
امروزه ساخت و سازهاي جديدي در غرب روستا و ورودي غربي روستا به نام زيارتگاه و پنجه علي انجام شده است.در اين پنج محله اصلي، مكانهاي مختلف به اسامي محلي مشخص مي شود و در واقع محله هاي فرعي روستا را تشكيل ميدهد.
موزه مردم شناسی روستا:
موزه مردم شناسي در ورودي اصلي روستا در سمت غرب ابيانه قرار دارد. اين موزه در ابتدا با پول عمومي روستا و توسط اهالي ابيانه ساخته شده و ادامه آن با سازمان میراث فرهنگی کشور انجام شده است.
فرهنگ و آداب و رسوم ابیانه
مردم ابیانه به سبب کوهستانی بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراکز پرجمعیت و راه های ارتباطی، قرن ها در انزوا زیسته و در نتیجه بسیاری از آداب و رسوم قومی و سنتی و از جمله زبان و لهجهٔ قدیم خود را حفظ کرده اند. بیشترین بار مسئولیت خانواده بر عهده زنان است. بر خلاف روستاهای دیگر، بطور متوسط هر خانوار ابیانه ای 3 فرزند دارد. اگر مرد یا زنی همسر خود را از دست می داد به فکر ازدواج مجدد نبود و به بزرگ کردن فرزند یا فرزندان خود می پرداخت. دو همسری جزء کارهای ممنوع و مردود بود و به ندرت اتفاق می افتاد. میزان باسوادی در این روستا نود و هشت درصد است. پوشاک مردم ابیانه در مردان ٫شلوار گشاد و درازی از پارچهٔ سیاه (دوید یا همان دبیت، شلوار مردان بختیاری) و در زن ها، پیراهن بلندی از پارچه های گلدار و رنگارنگ است. زنهای ابیانه معمولاً چارقد های سفیدرنگی بر سر دارند. اهالی ده اعم از تحصیل کرده و کم سواد و پزشک و... در بازگشت به ده خود را ملزم می دانند که لباس محلی خود را بپوشند.
از مراسم مهم در ابیانه عید نوروز، عید عمر و عید فطر است. عزاداری عاشورا و تاسوعا نیز از مهم ترین مراسم آن است. صبح روز عاشورا مربوط به مراسم جق جقه زنی است که تنها مردان در آن شرکت دارند و زنان و بچه ها به دنبال آنها روانه می شوند. جق جقه عبارت است از دو چوب کوچک به طول تقریبی هفت سانتی متر و قطر 6 سانتی متر که همواره با نوحه خوانی و ریتم بسیار جذابی آنها را به هم می کوبند. بعد از ظهر تاسوعا و صبح عاشورا مخصوص مراسم نخل برداری است. مسیر نخل مشخص است. در روز عاشورا نخل را در مکان های مشخصی بر اساس سنت می گذارند و اهالی محل کله قندی می آورند که سر آن را کسی که روی نخل نشسته بر می دارد و بقیه را قنداب درست می کنند و به مردم می دهند. هر خانواده علاوه بر کله قند وقتی نخل در محله او قرار گرفت با شربت و میوه و شیرینی از اهالی پذیرائی می کند. پس از نخل برداری فردی که روی نخل نشسته است، شام مردم حاضر در محل را تأمین می كند. حق نشستن بر روی نخل به طایفه هایی مشخص تعلق دارد. این حق به صورت موروثی به این افراد رسیده است.
امکانات رفاهی روستای ابیانه
ابيانه داراي يک نانوايي به اسم نانوايي سنتي ابيانه است كه نانواي آن کاشاني است و نان مصرفي روزانه را در روزهاي سه شنبه، چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه در ساعت 5/3 بعدازظهر مي پزد. علاوه بر اين، نوعي نان روغني قندي نيز در اين نانوايي پخته مي شود.
به غير از اين نانوايي، ابيانه داراي اتاق هايي به اسم نانوايي عمومي است. در گذشته هر خانه اي تنور نان پزي داشته؛ ولي گفته مي شود كه حدود سي سال است كه در خانه هاي مسكوني تنور كار گذاشته نمي شود و نان روزانه در اين اتاقهاي نانوايي عمومي پخته مي شود. ابيانه حدود نه اتاق نانوايي عمومي دارد و در واقع محلات مختلف، اتاق نانوايي خاص خود را دارند و اهالي محله به نوبت، نان مصرفي خود را در آنجا مي پزند. در ساختن اين اتاقها، يك نفر به اصطلاح«سرخير»مي شده و از اهالي محله پول جمع مي كرده و آنجا را مي ساخته است. زمين آن را نيز فرد خيري در اختيار اهالي قرار مي داده؛ ولي مالكيت آن با خود اين فرد بوده است.
هتلی بنام هتل ابیانه در این روستا هست که دارای رستوران نیز میباشد.
ميهمانسرایی نیز در خيابان اصلي و ورودي غربي ابيانه قرار دارد که متعلق به فرمانداري نطنز است و فقط مأمورين دولتي مي توانند از آن استفاده کنند.
مرکز بهداشت روستا نیز در حال فعالیت است.
ابيانه دو حمام در دو محله بالا و پايين دارد كه در حال حاضر حمام محله پايين (هرده) خراب شده و همه اهالي از حمام محله بالاي ده استفاده مي كنند.
مکانهای گردشگری روستا و آثار تاریخی
آتشکده ها:
آتشکده هارپاک: اين آتشكده که به شكل چهار طاقي ساخته شده است در محله ميان ده در مسير اصلي (راشتا) قرار دارد. به محله اي كه آتشكده قرار دارد«برآزه» به معناي«برآذرگاه»گفته مي شود. هارپاك كه آتشكده به نام وي است،وزير اژدهاك آخرين پادشاه سلسله مادها بوده است.
هِرشوگاه: اين آتشكده در غرب ابيانه پشت خانه غلام نادرشاه قرار داشته که در حال حاضر هيچ اثري از آن باقي نيست و فقط نام آن باقي مانده است.
دژ آتون: از اين دژ نيز فقط تل خاكي در ميان باغ هاي ابيانه باقي مانده است.
خانقاه:
اين بنا که در زمان شاه عباس صفوي ساخته شده است. در محله«پَ خونه قاه» يا«پَس خانقاه»قرار دارد. ساختمان آن با نماي آجري و سردر آن با تاق هاي ضربي و نقاشي هاي دوره صفوي تزيين شده است. اين ساختمان سه طبقه در گذشته محل اجتماع صوفيان و درويشان بوده و آنچنان که عنوان مي كنند، مكان استراحت شاه صفوي در تابستانها نيز بوده است.
کاروانسرا ها و اشترخانه ها:
ابيانه داراي دو كاروانسرا بوده كه در غرب روستا، نزديك محل فعلي بانك، در کنار هم ساخته شده بودند و معاملات پاياپاي در آنجا رواج داشت. گفته مي شود كه زني به اسم «فاطمه زاغول»آنها را ساخته است. بناي اين دو كاروانسرا در اثر سيل ويران شده است. علاوه بر اين، ابيانه كاروانسراهاي كوچك ديگري نيز داشته است. ابيانه اُشترخانه يا شترخانه هاي زيادي داشته كه كاروانهاي شتر در آن رفت و آمد مي كردند. به اين محل ها «شترخون»يا«اشترخون»هم گفته مي شود. ساختمان اين بناها بزرگ و داراي سقفي بلند است و هر يك متعلق به فرد ثروتمندي بوده است.
برخي از اين شتر خون ها، كه در حال حاضر تبديل به ساختمان مسكوني شده اند عبارتند از:
ـ شترخون شيرازي يا«كَه شيرازي»که در محله يوسمون و بالاتر از حمام ده قرار دارد.
ـ شترخون جعفره يا خانه جعفره كه خانهاي چهار صفه است.
ـ شترخون مظفره پايينتر از مسجد پرزله که در حال حاضر مهريه يك زن ابيانه اي است.
ـ شترخون تقي مير شاه علي واقع در روبه روي مدرسه ده كه در حال حاضر به آن خانه حقيقي گفته مي شود. به گفته اهالي كاروانسراها و شترخونه هاي ابيانه هر يك صاحباني داشته اند كه اين افراد براي ثواب آن اين محل ها را در اختيار كاروان ها قرار مي دادند.
آسیاب ها:
روستاي ابيانه داراي سه آسياب بوده است كه در حال حاضر يكي از آنها قابل استفاده است. اين سه آسياب در مسير رودخانه «داريون» در سمت غرب روستا قرار دارند که عبارتند از «آره هره»، «آره ميون» و«آره داريون» در گذشته اين آسيابها را به آسيابان مورد اعتماد مردم اجاره مي دادند (ابيانه اي ها به آسياب «آره» مي گويند.)
آب انبارها:
ابيانه داراي چهار آب انبار است كه در حال حاضر از هيچ يك از آنها استفاده نمي شود. اين آب انبارها عبارتند از:
ـ ميان ده: در محله ميان ده قرار دارد و گفته مي شود حدود صد سال پيش ساخته شده است.
ـ پُرزله: در محله بالاي ده در كنار مسجد پرزله قرار دارد و گفته مي شود كه قديمي تر از آب انبارهاي ديگر است.
ـ پاليزه: در محله يوسمون در كنار پاليزه قرار دارد.
ـ پَ باغچه يا پَس باغچه: در محله يوسمون قرار دارد.
قلعه ها:
ابيانه سه قلعه دارد كه عبارتند از:
1ـ پال هَمونه يا تخت هامان: که در جنوب غربي ابيانه قرار دارد و متعلق به محله بالا و يوسمون است. اين قلعه حدود 200 سال پيش ساخته شده است. و سند ساخت آن نيز وجود دارد. در اين سند سهم افراد در ساخت قلعه مشخص شده است.
2ـ هِرِده: كه در شمال شرقي روستا قرار دارد و به محله هرده تعلق دارد.
3ـ پاله: كه در شمال غربي روستا قرار دارد و به محله پل تعلق دارد.
اين قلعه ها مربوط به دوره هاي ياغيگري بوده که مردم براي حفظ امنيت خود در مقابل ياغي هاي محلي ساخته اند و در آن به نوبت كشيك ميداده اند.
زیارتگاهها:
ابيانه دو زيارتگاه دارد:
زيارت هرِدِه: اين زيارتگاه که در شرق ابيانه در محله هرده قرار دارد، بقعه شاهزاده يحيي و شاهزاده عيسي، فرزندان امام موسي بن جعفر (ع) است و بر خلاف ساختمان هاي روستا داراي حياط مركزي است و آب نماي بزرگي كه از شاخه اصلي نهر روستا سيراب مي شود در وسط آن قرار دارد. اين زيارتگاه گنبد هشت ضلعي با كاشي كاري فيروزه اي دارد.
زيارت هينزا: اين زيارتگاه در جنوب شرقي ابيانه در دره باريكي قرار دارد. در دل صخره هاي اين دره تورفتگي وجود دارد كه ساختمان امامزاده در جلوي آن ساخته شده است، و تورفتگي نيز همانند غاري، جزيي از ساختمان زيارتگاه شده است. ظاهراً اين زيارتگاه مربوط به بيبي زبيده خاتون، بنت موسي بن جعفر (ع) است. برخي نيز عنوان كرده اند كه مکان اصلی اين زيارتگاه مربوط به زمان قبل از زرتشت بوده و متعلق به الهه آب آناهيتا میباشد.
مساجد:
روستاي ابيانه داراي يازده مسجد است. اين مسجدها عبارتند از:
مسجد جامع: اين مسجد در محله «ميونده» (ميانده) قرار دارد.در ديوار جنوبي شبستان اين مسجد، محراب چوبي قديمي قرار دارد كه جزو آثار تاريخي با ارزش روستاي ابيانه است که به دستور ابوجعفر محمد فرزند علي ساخته شد و تاريخ ساخت آن به سال 477 ه.ق بر مي گردد.
مسجد پرزله: اين مسجد که متعلق به عصر ايلخانيان است در محله پل قرار دارد.
مسجد حاجتگاه: اين مسجد در محله زيارتگاه در كنار قبرستان قديمي قرار دارد و تاريخ ساخت آن را 400 سال پيش عنوان مي كنند.
مسجد يوسمون: اين مسجد دو طبقه در محله يوسمون قرار دارد و زمان ساخت آن را 700 سال پيش ذكر مي كنند.
مسجد پاليزه: اين مسجد در ميدان پاليزه در محله يوسمون قرار دارد، و در كنار آب انبار است.
مسجد پنجه علي كه در شمال غرب روستا قرار دارد و از مساجد جديد ابيانه است.
مسجد دَم دروازه كه در محله بالا قرار دارد.
مسجد چهل انگشت كه در نزديکي خانقاه قرار دارد.
مسجد سرچشمه كه در محله هرده است.
مسجد سرقنات بَرقَه كه در محله پايين ده قرار دارد.
اقتصاد روستای بیانه
اقتصاد ابيانه عمدتاً مبتني بر كشاورزي، باغداري و دامداري بوده است. و در حال حاضر نيز اكثريت افراد آن در اين سه بخش فعاليت دارند. كشاورزي ابيانه از نوع كشت آبي است و آب مورد نياز از قنات و چشمه تأمين مي شود. فرآورده هاي عمده كشاورزي و باغداري آن گندم، جو، شبدر، سيب، آلو، گردو، بادام، زردآلو و گلابي است. دام هاي ابيانه نيز عمدتاً بز، ميش و گاو است. در گذشته تجارت نيز بين ابيانه ايها رونق داشته است. اهالي عنوان مي كنند كه پدر بزرگ ها و نياكانشان حتي با شهرهايي چون دزفول، انديمشك، شوش و اراك روابط تجاري و بازرگاني داشته اند و براي معامله سيب به اين شهرها برده و گندم مي آوردند. در زمان سلجوقيان و صفويان ارتباط تجاري ابيانه بيشتر با اصفهان بوده است. در حال حاضر نيز مجموعه شرايط و جايگاه ويژه ابيانه به لحاظ تاريخي، اجتماعي و اقتصادي باعث شده که اين روستا جزء حوزه نفوذ هيچ يك از روستاهاي منطقه قرار نگيرد و به عنوان يك مركز مستقل مستقيماً با مراكز اصلي چون نطنز، كاشان و تهران ارتباط برقرار كند.
محصولات کشاورزی: گندم، جو، سیب‌زمینی و انواع میوه به‌خصوص سیب، آلو، گلابی، زردآلو، بادام و گردو محصولات این روستا هستند.
چشمه های روستای ابیانه
دو آبي: اين چشمه که مهمترين منبع آب ابيانه است در غرب روستا قرار دارد و در طول سال هميشه روان است.
رئيسون: آب آشاميدني روستا از اين چشمه تأمين مي شود که در غرب ابيانه، كمي بالاتر از آسياب قرار دارد. در حدود سي سال است كه آب آن به صورت لوله كشي به منازل راه يافته است. بنابر اعتقاد مردم ابيانه اين چشمه از پاي درخت زرشك است و آشاميدن آن باعث طولاني شدن عمر مي شود.
تاردر: اين چشمه در شمال ابيانه است كه به آن قنات تاردر نيز مي گويند.
چشمه هاي ديگر ابيانه كه عمدتاً در جنوب روستا قرار دارند عبارتند از: وشاسيدرا، پاشت ليل، په کي جا، پاش يووينگا، پال هَمُون بالا. چشمه پال همون هره، هينزا و کرشک نيز در شش کيلومتري شمال ابيانه قرار دارند. پي قستان نیز از دیگر چشمه های معروف در ابیانه است.
قابل ذکر است که رودخانه خشك تنها رودخانه ابيانه است که در جنوب آبادي به موازات دره قرار دارد (به موازات خط الراْس) اين رودخانه در بيشتر ايام سال آب ندارد و در مواقعي كه به سبب بارندگي زياد سيل راه مي افتد، به صورت سيلاب در مي آيد.
پوشش جانوری ابیانه
از جانوراني كه در كوههاي اطراف ابيانه قرار دارند بايد از قوچ، ميش، روباه، شغال، گراز (از جانوراني است که به کشتزارها آسيب فراوان مي رساند) و خرگوش نام برد. از پرندگان نيز ميتوان به کلاغ و زاغي، كه در زبان محلي به آن شرشره مي گويند، اشاره کرد؛ ولي مرغ و خروس به دليل فراواني شغال و روباه در اطراف آبادي کم نگهداري مي شود. گربه نيز در کوچه هاي ابيانه فراوان است.
پوشش گیاهی ابیانه
از رستني هاي ابيانه گياهان دُرمَنهِ، خاكشير و كتيرا است كه كاربرد دارويي و صنعتي دارند و پوشش گياهي براي چراي دام است. از گياهان ديگر درختچه هاي زرشك است كه مردم ابيانهزرشك مصرفي خود را از درختچه هايي كه در اطراف روستا قرار دارند تأمين مي كنند. اسپند نيز از ديگر رستني هاي اطراف ابيانه است كه آويزهايي كه زنان ابيانه از اسپند و تكه پارچه هاي رنگي درست مي كنند و براي چشم زخم به ديوار اتاقها نصب مي كنند شهرت دارد.
صنایع دستی و سوغات ابیانه
مهمترین سوغات ابیانه انواع زیورآلات دست ساز مثل گردنبند و دستبند هستند. آویزهای تزیینی دیواری، قالی و گیوه از دیگر صنایع دستی روستا هستند. لبنیات ابیانه نیز بسیار مرغوب است و در کنار گردو و بادام، سیب و آلو از دیگر سوغات این روستای تاریخی به شمار می آیند. لواشک نیز در این روستا خریدار زیاد دارد.
غذای محلی:
حلیم جو، برشتوک، حلیم برگ مو، آش سیرابی، دلمه برگ مو، قلیه، آش کشک، حلوای دوشاب، پلوی جو، پوره سیب زمینی، کالجوش، کاچی، اوماچ، اشکنه، قل قله دوشاب و...
بهترین زمان بازدید از روستای ابیانه
بهترین فصل برای مسافرت به ابیانه، بهار و تابستان است. البته پاییز و زمستان نیز زیبایی و مخاطبان خاص خود را دارد. ایام نوروز، تاسوعا و عاشورا بازدید کنندگان زیادی برای دیدن این روستای تاریخی به ابیانه میروند.
راه های دسترسی به ابیانه
روستای ابیانه در دره ای معتدل و خشک در ۴۰ کلیومتری شمال غرب نطنز، و ۲۰ کیلومتری غرب جاده آسفالته نطنز و کاشان و ۸۰ کیلومتری جنوب غرب کاشان قرار دارد.
ابيانه بين دو شاه راه اصلي قرار دارد. شاه راه اول، راه كاشان، قمصر، مورچه خورت و اصفهان است و شاهراه دوم كاشان-نطنز-كرمان است؛ ابيانه در 25 كيلومتري اين دو راه اصلي قرار دارد.
1) جاده آسفالته:
که این جاده از 50 کیلومتری جنوب شهر کاشان و 18 کیلومتری شمال شهر نطنز منشعب میشود که پس از گذشت پاسگاه پلیس طی جاده 20 کیلومتری و گذشتن از روستاهای هنجن، یارند، کمجان، برز و طره و پس از گذشت شیب های تند در منتهی الهی مسیر به روستای ابیانه می رسد.
2) جاده خاکی:
الف ) جاده دسترسی از شهر میمه به ابیانه که این جاده در سمت شرقی میمه واقع شده ودر طی مسیر که تماما خاکی است که در زمان صفویه بوده و در حاشیه آن دو قلعه قدیمی قرار دارد و پس از گذشت روستای مراوند و مزرعه تجره و عبور از گردنه به سمت شرق روستای ابیانه می رسد.
ب) جاده دسترسی از روستای قهرود به ابیانه که این جاده بعد از روستای قهرود از جاده آسفالته کاشان به میمه به سمت جنوب منشعب وپس از عبور از گردنه تجره و مزرعه گهه بالا از سمت غرب به روستای ابیانه وارد می شود.
پ) جاده دسترسی گردنه پری که این جاده پس از روستای سه به سمت شمال پس از عبور مزارع تخت نیاز مرغ، روستای چغاده و مراوند، از گردنه پری و بعد از گذشت یک کاروانسرای و استراحتگاه تاریخی با قدمت بالا از سمت جنوب به روستای ابیانه وارد می شود.
