غار قوری قلعه پاوه در استان کرمانشاه بزرگترین غار آبی آسیا
گردشگری › جاذبه های طبیعی
- 97/08/02
قوری قلعه زیباترین غار کرمانشاه
غارهای متعددی در ایران وجود دارد که برخی از آن‌ها در کنار زیبایی‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد، از قدمت و پیشینه‌ای برابر با میلیون‌ها سال برخوردار است. در این میان غار قوری قلعه که به «قوری قالا» نیز شهرت دارد، از مشهورترین آثار طبیعی کشور است که در استان کرمانشاه قرار گرفته و کارشناسان قدمتی بالغ بر 65 میلیون سال را برای این غار کهن، تخمین زده‌اند. اما از مهم‌ترین ویژگی‌های منحصربه‌فرد غار قوری قلعه، وسعت آن است که در میان دیگر غارهای آبی قاره‌ی کهن، مقام نخست را کسب کرده است.
این غار قدیمی و بسیار زیبا، در فاصله‌ی حدود 87 کیلومتری از استان کرمانشاه، در 25 کیلومتری از شهرستان «روانسر»، در مجاورت مسیر روانسر به پاوه، در دامنه‌ی کوهی به نام «شاهو» و در نزدیکی روستای پاوه از توابع استان کرمانشاه قرار دارد.
طبیعت زیبا و چشم‌نواز منطقه‌ای که غار قوری قلعه در آن قرار گرفته است نیز از محبوبیت و شهرت بسیاری در بین گردشگران برخوردار است. چرا که در این منطقه می‌توان شاهد یکی از تماشایی‌ترین دره‌های استان کرمانشاه بود که غار در آن جای گرفته است. این دره بهره‌مند از ویژگی‌های جنگلی ارزشمند، چشمه‌های متعدد، چشم‌اندازهای طبیعی فوق‌العاده و اقلیمی مطبوع است که هر گردشگر را به سمت خود جذب می‌کند. همچنین حضور جنگل‌هایی از درختان بلوط، انجیر کوهی، آلبالوی کوهی، بادام وحشی، در کنار حیواناتی همچون روباه، خرگوش، کل و بز که در پیرامون این غار زندگی می‌کنند، خود باعث ایجاد جلوه‌ای خاص در این ناحیه از استان شده است.
قدمت غارقوری قلعه 64 میلیون سال است که در 40 سال گذشته کشف شده است
این غار کهن که به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است، برخوردار از ۱۲ کیلومتر طول و بیش از 3 هزار متر عمق است که با وجود قدمت بسیارش، حدود 40 سال پیش، در سال 1355 و توسط گروهی از غارشناسان انگلستان شناسایی شده است. این در حالی است که یک سال پس از کشف غار، گروه دیگری از غارنوردان کشور فرانسه، به تحقیق در مورد این اثر طبیعی و ملی کشورمان پرداخته و قسمت‌هایی از آن را که بیش از ۵۰۰ متر است، مورد بررسی و اکتشاف قرار دادند. محققان کشور نیز دست به کار شده و در دهه‌ی 1360 خورشیدی به همت گروهی از غارنوردان کرمانشاه، قسمت‌های دیگری از غار شناسایی شد. در این کاوش، بیش از 3 کیلومتر از غار قوری قلعه کشف و شناسایی شد.
قرار گرفتن روستایی به همین نام در كنار غار، اساس وجه تسمیه آن است كه آن هم گفته می شود، شكل جوی حاكم بر روستا شبیه قوری است.
عده ای نیز بر این عقیده اند گور قلعه ای (گورگبرها) كه غیر مسلمان ها در آنجا دفن شده اند، وجود دارد. به باوری دیگر «قوری قلعه» به قلعه ای گلی اتلاق می شود كه روی تپه ای مشرف به این روستا كه در دوران یزگرد سوم بنا شد قرار دارد و نهایتا عده ای كه كمتر احتمال صحت آن می رود معتقدند در زبان تركی قوری به معنای قلعه خشك است.در موارد بیان شده وجه تسمیه این غار هیچ کدام سندیت اثبات شده ای ندارد. اما طبیعتا نام غار از نام مکان قرارگرفته در آن متاثر است که نام روستای نزدیک به غار بوده است.
غار قوری قلعه به دلیل دما و رطوبت مناسب، در تمامی ایام سال مناسب بازدید است
زمین‌شناسان رطوبت داخلی این غار را که امروزه بویژه در ایام نوروز میزبان جمع زیادی از بازدیدکنندگان از سراسر ایران و جهان است، حدودا بین 40 تا 60 درصد و دمای داخل آن را از 7 تا 11 درجه عنوان کرده‌اند. همین امر سبب شده است تا این پدیده‌ی زیبا و کم‌نظیر طبیعی مکانی کاملا مناسب در تمامی فصول سال برای بازدید و تماشای گردشگران و مسافران باشد. همچنین زیست‌شناسان این غار را زیستگاه نوعی از خفاش نادر به نام «خفاش موش گوشی»، معرفی کرده‌اند. هرچند گروهی از کارشناسان معتقدند که با توجه به اطلاعاتی که بدست آمده است، به نظر می‌رسد تا پیش از زمانی که این غار به یک غار نمایشی تبدیل شود، تعداد زیادی از مهره‌داران همچون سمندر خال زرد و خفاش‌ها در آن زندگی می‌کردند.
در پی اکتشافاتی که در دوران مختلف بر این غار صورت گرفته است، دو فاز مختلف برای آن درنظر گرفته شده است که در فاز اول با حدود 500 متر درازا، دو تالار به نام‌های تالار «کوهان شتر» و تالار «مریم»، شناسایی شده است. در تالار مریم که همانند دریاچه‌ای وسیع می‌ماند، می‌توان قندیل‌های زیبا را مشاهده کرد که اطراف آن را احاطه کرده است و جلوه‌ای افسانه‌ای به این بخش از غار بخشیده است. این قندیل‌ها به شکل‌های مختلفی تبدیل شده و هر کدام تصاویر خاصی را در نگاه بازدیدکنندگان تداعی می‌کند. اشکال مختلفی از نیم‌رخ شتر، کوهان شتر، مار، کرکس، شیرسنگی، کاخ سفید، قلب، کشتی، برج پیزا، بابا نوئل، مجسمه‌ی فردوسی، طوطی و ... از جمله‌ی این تصاویر است که بسیار زیبا و تماشایی است. علت نامگذاری این تالار به مریم نیز به دلیل حضور قندیلی است به شکل حضرت مریم (س) در این بخش از غار است.
فاز دوم غار نیز دارای طولی بالغ بر یک کیلومتر است که در آن سه تالار به نام‌های نماز، عروس و بلور قرار دارد. تالار بلور در فاصله‌ی هزار متری غار قرار گرفته است که می‌توان حوضچه‌ای بسیار زیبا و تماشایی را در این بخش از غار، مشاهده کرد که در نوع خود کم‌نظیر و منحصربه‌فرد است. درون حوضچه، قندیل‌هایی پرده‌ای مشاهده می‌شود که با لمس هر کدام از این قندیل‌ها، صدایی زیبا شبیه به یکی از نت‌های موسیقی شنیده می‌شود و این بخش از تالار قوری قلعه را بسیار جذاب و تماشایی کرده است؛ به گونه‌ای که بسیاری از گردشگران و کارشناسان این قسمت از غار و حوضچه‌ی آن را تماشایی‌ترین و زیباترین بخش این پدیده‌ی طبیعی معرفی کرده‌اند.
زیباترین بخش غار، تالار عروس با کریستال‌های درخشنده است که بیننده را مسحور خود می‌سازد
در فاصله‌ی ۱۵۰۰ متری از غار نیز می‌توان یکی دیگر از بخش‌های کم‌نظیر و فوق‌العاده را مشاهده کرد که به «تالار عروس» شهرت یافته است. در تالار عروس، سنگ‌هایی زیبا و به شکل کریستال، درخشنده و براق و به رنگ سفید مشاهده می‌شود که این بخش را به هیجان‌انگیزترین و در عین حال زیباترین قسمت غار قوری قلعه، تبدیل ساخته است. گردشگران با حضور در این قسمت از غار می‌توانند هنگام گام برداشتن بر روی این سنگ‌های کریستالی، رد پای خود را مشاهده کنند. همچنین آویزان بودن قندیل‌هایی به شکل میله‌ی خودکار که به صورت کریستال است و از رسوبات آهکی تشکیل شده است، از دیگر زیبایی‌های خیره‌کننده در این تالار رویایی است. ارتفاع هر کدام از این قندیل‌ها از سقف بین دو تا هشت متر است و ضخامت آن‌ها بسیار کم و رنگ آن‌ها فوق‌العاده شفاف و روشن است. ترسناک‌ترین بخش غار، درواقع قسمت اصلی غار است که این بخش را تونلی تشکیل می‌دهد که از آن به «تونل برزخ»، یاد می‌شود. در این بخش سقف غار به آب متصل و چسبیده است. این تونل در فاصله‌ی بیش از 500 متری از تالار نماز قرار دارد و کارشناسان ابعاد آن را برابر با 12 متر طول و 8 متر عرض عنوان کرده‌اند.
مهم‌ترین ویژگی غار، حضور 4 آبشار با ارتفاع 10 تا 12 متر داخل آن است
اما آنچه که بیش از دیگر ویژگی‌های بیان شده‌ی غار، توجه و اعجاب همگان را برانگیخته است، حضور چهار آبشار در عمق نزدیک به3 هزار متری از این غار 65 میلیون ساله است که ارتفاع هر یک از آن‌ها بین ۱۰ تا ۱۲ متر بیان شده است. وجود این آبشارهای بسیار زیبا آن هم درون غار و در عمق زمین، از مسائلی است که باور آن‌ها سخت و حتی غیرممکن است. اما در غار قوری قلعه می‌توان شاهد این شگفتی بود که بیان کننده‌ی خاص بودن آن نسبت به دیگر غارهای مشابه است. غار قوری قلعه در کنار زیبایی‌های طبیعی‌اش، از لحاظ تاریخی و باستان‌شناسی نیز دارای اهمیت و ارزش فراوانی است؛ چراکه در این غار شگفت‌انگیز آثاری کشف شده است که برخی از آن‌ها متعلق به اواخر دوران حکومت ساسانیان و زمان حکومت یزدگرد سوم است.
در غار آثاری متعلق به دوران ساسانیان و یزدگرد سوم کشف شده است
از جمله‌ی این آثار می‌توان به ظروف نقره‌ای که با نقوش کبک و پرندگان شکاری و درنا تزئین شده است، تکه‌هایی از سفال و سکه‌هایی از دوران یزدگرد سوم و کتیبه‌هایی منقوش به خط پهلوی که روی دو ظرف نمایان است، اشاره کرد. جالب است بدانید که کتیبه توسط متخصصین ایرانی ترجمه شده است و ایشان ظروف نقره را متعلق به منطقه‌ی اورامان و ساخت محلی‌های این منطقه عنوان کرده‌اند. همچنین باستان‌شناسان طی تحقیقات و پژوهش‌هایی که بر غارهای اطراف قوری قلعه انجام داده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که این غارها در دورانی بین 50 هزار سال تا 12 هزار سال پیش، محل سکونت شکارچیان عصر سنگ بوده است.
کارشناسان غار قوری قلعه را از لحاظ شکل هندسی به تونلی با برش سطح مقطع شبیه دانسته و معتقدند که استالاگمیت و استالاکتیت‌های زیبا و تماشایی آن بر اثر فعالیت‌های آهک‌ها ایجاد شده است. آثاری که با قطره‌های کریستالی و شفاف آب به طرز کاملا حیرت‌انگیزی تزئین شده و این غار را در گروه زیباترین آثار طبیعی جهان، قرار داده است. بد نیست بدانید که غار دارای آبی به عمق متغیر 1 متر و نیم تا 2 متر است که در برخی از بخش‌ها به عمق 3 متر نیز می‌رسد. مردم محلی براین باورند که این غار آب خود را از منطقه‌ای به نام نورکه در ارتفاع قابل توجهی قرار گرفته است، تامین می‌کند. آن‌ها معتقدند که برف‌های این منطقه‌ی رفیع به دلیل تابش خورشید ذوب شده و آب قوری قلعه از آن سرچشمه می‌گیرد.
هرچند تا به امروز تمامی غار مورد کاوش و تحقیق قرار نگرفته و بخش‌های مختلفی از آن هنوز دست نخورده باقی مانده است، با این حال طی آخرین کاوش‌ها بیش از 3 هزار متر از غار قوری قلعه مورد بررسی قرار گرفته است و این در حالی است که تعدادی از کارشناسان و محققان معتقدند این غار از وسعتی بیش از این، برخوردار است.
