مسجد جامع نایین یکی از قدیمی ترین جاذبه های گردشگری اصفهان
گردشگری › آثار تاریخی
- 97/09/11
مسجد جامع نایین
یکی از قدیمی ترین جاذبه های گردشگری اصفهان در شهر نایین می باشد. مسجد جامع نایین، مسجدی است به سبک مساجد اولیه اسلام که از لحاظ قدمت اولین یا دومین مسجد پابرجا در ایران است. منبت کاری های در چوبی مسجد و سردر زیبایش بسیار زیبا می باشد که تمامی گردشگرانی که برای دیدن این جاذبه گردشگری می ایند شگفت زده می کند.گچ بری های محراب مسجد هم در نوع خود بسیار زیبا می باشد که شامل نقوش گیاهی و هندسی بسیار زیبا و خطوط کوفی مشجری است.مناره این مسجد به صورت هشت ضلعی در قاعده و استوانه در قرن هشتم ساخته شده است.
بنای اولیه این مسجد را به عمربن عبدالعزیز، خلیفه هشتم، امویان که در دوران خلافتش از 99 تا 101 بوده است، نسبت داده‌اند. مسجد جامع نایین را از آثار نیمه دوم قرن سوم هجری قمری دانسته‌اند. پروفسور پوپ ساختمان مسجد را به سال 350 هـ.ق و آندره گدار فرانسوی آن را به حکومت دیلمیان منسوب می‌کنند. اطراف آن منزل پیرنیا و نارین قلعه (نارنج قلعه) است که قدمتش به دوره قبل از اسلام، حدود اشکانیان و ساسانیان می‌رسد و اکنون تل خاکی بیش از آن باقی نمانده است. به سبک مسجدهای عربی ساخته شده است این مسجد یک مناره دارد و گنبد آن یک پوسته است.
مسجد جامع نایین از معدود مساجد اولیه شبستانی است که کمتر دستخوش تغییر و تحول شده و صورت اولیه خود را تا امروز حفظ کرده است. ساختمان اولیه مسجد در قرن دوم هجری قمری احداث شده که شامل قسمت زیادی از مسجد فعلی بوده است. مناره مسجد نیز، با توجه به نوع تزیینات زیر نعلبکی آن، از آثار دوره سلجوقی است.
معماری مسجد جامع نایین
سردر اصلی این مسجد در شمال شرقی صحن مسجد واقع شده است. صحن مرکزی مسجد وسعت زیادی ندارد و به شکل چهارضلعی بنا شده است. این صحن در سه طرف شرقی، جنوبی و غربی خود دارای چهلستون‌هایی است که مداخل بلند آنان مشرف به صحن است. نمای داخلی چهلستون‌ها دارای تزئینات آجری ساده است اما در مرمت‌های دوران بعد بیشتر بخش‌های آنها با گچ ساده پوشیده شده است. نمای اطراف صحن همچنان با آجرهای ساده‌ی برجسته تزئین شده به گونه‌ای که تزئینات مسجد جامع نائین شباهت فراوانی به سردر مسجد جورجیر اصفهان پیدا کرده است.
ساختمان های ضلع شمالی از کف صحن اندکی مرتفع‌تر است و از ایوان‌های کوچکی تشکیل شده که داخل آنها با آجرهای برجسته تزئین شده است. مناره آجری مسجد که در زاویه جنوب شرقی صحن اصلی واقع شده است، در حدود 28 متر ارتفاع دارد و ساختار معماری آن تفاوتهای بسیاری با ساختار مناره‌های دوران سلجوقی در اصفهان دارد.
در زیر صحن مسجد شبستان وسیعی وجود دارد که دارای ستون‌هایی از جنس گل رس طبیعی است که از نورگیرهایی که در سقف تعبیه شده است روشنایی آن تامین می‌گردد. این شبستان به منزله سرداب وسیعی بوده که در ایام تابستان مورد استفاده قرار می گرفته و دارای دو مدخل ورودی بوده که به وسیله پله‌هایی از صحن مسجد جدا می شود.
مهمترین فضای مسجد شبستان‌هایی هستند که به صورت عمیق در سه طرف صحن قرار گرفته‌اند. مهمترین و بزرگترین شبستان در جبهه قبله واقع شده است. تقریبا در وسط شبستان محراب ساخته شده است. این محراب در امتداد محور تقارن صحن مسجد قرار دارد.
محراب این مسجد در چهلستون جنوبی قرار گرفته و دارای تزئینات گچبری بسیار زیبایی است. کتیبه منبر منبت‌کاری شده مسجد مربوط به سال711 است. بر کتیبه در چوبی مسجد، تاریخ 784 دیده می‌شود.
