آشنایی با فرهنگ اهالی کاشان و مراسم قالی شویان مشهد اردهال
گردشگری › فرهنگ و تمدن
- 97/08/23
آیا تا به حال اسم مراسم قالی شویان به گوشتان خورده است؟
مراسمی به همین نام قالی شویان که آیین سنتی و مذهبی می باشد ، که همه ساله در دومین جمعه پاییز مصادف با شهادت امامزاده سلطانعلی بن محمد باقر در مشهد اردهال برگزار می‌شود. در این مراسم که به «جمعه قالی» نیز شهرت دارد، اهالی فین کاشان در یک مراسم نمادین، با چوب‌دستی‌هایی، قالیچه‌ای را در نهر آبی که در نزدیکی آن‌جاست شست‌وشو می‌دهند. این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده و در دسامبر ۲۰۱۲م در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است و هر سال بسیاری از مردم ایران برای حضور در مراسم زیبا و شگفت آور قالیشویان و دیدن این آیین تاریخی، به مشهد اردهال سفر می‌کنند.
براساس نقل‌ها ، امامزاده سلطانعلی از فرزندان امام باقر به درخواست اهالی کاشان قدیم به ایران آمد و پس از مدتی توسط حاکمان وقت به شهادت رسید. گفته شده سلطانعلی را هنگام دعا و نماز، در محلی که اکنون به قتلگاه معروف است به شهادت رساندند. دو روز پس از شهادت، خبر به فینی‌ها رسید و آنها با بیل، چوب و چماق خود را به اردهال رساندند و در روز سوم شهادت، پیکر امامزاده را در یک تخته‌قالی نهاده، به سر نهر آبی که اکنون به نهر شاهزاده حسین معروف است، بردند و غسل دادند و بعد در محل کنونی به خاک سپردند.
در نقل دیگر، جسد پاره‌پاره امام زاده را بدون غسل روی قالی گذاشتند و به بالای تپه بردند و دفن کردند. بعد قالی آغشته به خون امامزاده را با آب جوی شستند. نقل شده وقتی فینی‌ها مشغول غسل و دفن بودند، اهالی خاوه از راه می‌رسند و کمک می‌کنند؛ به همین علت فینی‌ها در دومین جمعه مهرماه به مشهد اردهال می‌آیند و مراسم خاکسپاری او را زنده نگه می‌دارند.
اصل شهادت امامزاده سلطانعلی‌بن‌امام محمدباقر(ع) در ۲۷ جمادی‌الثانی سال ۱۱۶ هجری قمری است و مردم و اهالی فین کاشان که دعوت‌کنندگان آن حضرت به این خطه بودند و از حامیان آن به شمار می‌رفتند دومین جمعه مهرماه را به‌عنوان مراسم قالیشویان انتخاب کردند.
اهالی فین با جنگی که با لشکریان کفر کردند، قالی سجاده حضرت را دور جنازه ایشان پیچیدند و آن را به دوش گرفته و«حسین‌حسین‌گویان» در کنار نهر باریکرسف قرار دادند. بدین‌صورت که عده‌ای از اهالی فین با سلاح‌هایی که در دست داشتند، با کفار مشغول نبرد شدند و عده‌ای نیز به‌منظور حفظ جنازه به دور خود می‌چرخیدند و دشمنان را از اطراف جنازه پراکنده می‌کردند تا یاران دیگر آنها بتوانند قالی غرق به خون را در آب نهر شست‌وشو دهند.
از آن سال به بعد در دومین جمعه مهرماه، اهالی فین به یاد حوادث و رویدادهای مربوط به شهادت و جنگ و گریزهای مربوط به نحوه خاکسپاری جنازه آن حضرت، چوب‌دستی‌های خود را «حسین‌حسین‌گویان» در هوا تکان می‌دهند و قالیچه را در نهر آبی که از داخل صحن امامزاده حسین(ع) از فرزندان امام زین‌العابدین(ع) می‌گذرد و به نهر امامزاده حسین(ع) معروف است، شست‌وشو می‌دهند.
از ویژگی‌های مراسم عزاداری از روز چهارشنبه ۱۲ به مدت سه شب در صحن عامربن فینی بارگاه حضرت سلطانعلی بن امام محمدباقر برگزار می‌شود و جمعه شب با برنامه شام غریبان شهادت آن حضرت به پایان می‌رسد.
برگزاری این مراسم قالیشویان که با استقبال هزاران زائر از سراسر کشور روبه‌روست فرصت مغتنمی برای معرفی ابعاد شخصیتی امامزاده واجب‌التعظیم سلطان علی‌بن محمدباقر(ع) است.
در روز جمعه قالی ده‌ها هزار نفر زن و مرد از شهرها و روستاهای ایران، به‌خصوص از آبادی‌های حاشیه کویر، برای حضور در مناسک قالیشویان و تماشای آداب آن در مشهد اردهال گردهم می‌آیند. حاشیه نشینان کویر این منطقه حضور در مناسک قالیشویان و زیارت امامزاده سلطانعلی(ع) را در آغاز هر پاییز از فرایض مذهبی خود می‌انگارند. این زائران مومن ثواب زیارت امامزاده و حضور در مراسم قالیشویان آدمی را به یاد واقعه کربلا می اندازد. و جان را به شور می آورد.
