بالابان از سازهای آذری
گردشگری › فرهنگ و تمدن
- 98/03/11
ساز بادی بالابان
بالابان نامی است که آذری ها به این ساز اطلاق کرده اند. در زبان ارمنی، دودوک خوانده می شود و در مناطق کردنشین ایران به نام نرمه نای می شناسند. این تفاوت نام البته در صدادهی و شخصیت موسیقایی ساز هم خود را نشان می دهد. یعنی علی رغم شباهت ظاهری هر سه نوع، به راحتی می توان نوای دودوک ارمنی را با صدای بالابان آذری و نرمه نای کردی تشخیص داد.
بالابان ، ساز بادی چوبى دو زبانه به شكل استوانه و از خانوادة نای و سُرنا. این ساز را به اختلاف قسمى سرنا و كرنا و شبیه شیپور بزرگ ، شبیه نى‌لبك با 6 سوراخ انگشتى و یك زبانة 11 سانتى‌متری ، شبیه سرنا با یك زبانة پهن ، همانند ساز باستانى نَرمه نای و دوزبانه ، همچنین سازی با 7 سوراخ انگشتى و یك سوراخ شستى و دو زبانه به درازای 6 سانتى‌متریا با 8 سوراخ انگشتى و یك سوراخ شستى و زبانه‌دار نوشته‌اند.
ساختار ساز بالابان
به طور كلى، ساختمان این ساز از چند بخش تشكیل یافته است: نخست، تنة استوانه‌ای یا لوله‌ای شكل ساز كه آن را از چوبى سخت، مانند چوب توت، گردو ، شمشاد یا خیزران به طول 30 تا 40 سانتى‌متر و قطر 5/1 سانتى‌متر مى‌سازند؛ دوم، زبانة ساز كه دو تیغه یا دو لبه و از نى است و از این رو، به نى و قَمیش (یا قامیش، لفظى تركى به معنای نى) شهرت دارد؛ سوم، پوكة فلزی استوانه‌ای شكل كوچكى كه یك سرش با خَرَك به زبانه و سر دیگرش به تنة ساز مى‌پیوندد.
