غار خربس قشم استان هرمزگان
گردشگری › جاذبه های طبیعی
- 97/08/12
یک رشته‌کوه طولانى در پانزده کیلومترى شهر قشم، در مسیر راهى که به منطقهٔ باستانى خربز یا خربس و سپس به بندر سوزا منتهى مى‌شود، وجود دارد که در دل آن معمارى صخره‌اى شگفتى قرار دارد.ورود به این فضاى صخره‌اى از طریق روزنه‌هاى غار مانندى ممکن است که تعداد آنها به نُه روزن در سه ردیف مى رسد. در ریف بالا شش، در حاشیهٔ وسط دو و در پایین یک روزن تعبیه شده است.
غار خربس قشم کنار کوهی رو به دریا و دشت میانکاسه واقع شده است. غار خربس قشم از غارهای دریایی می باشد که توسط تخلیه ماسه ها و گردابها، از حفره سنگ ها درست شده است، اما با افزایش وسعت غار خربس قشم در دوره های قبل از اسلام در قسمتهای تالار میانی و دهلیزهای داخلی ، مردم به احتمال زیاد از غار خربس قشم به عنوان مکانی برای پناهگاه و نیایشگاه بهره می بردند.
این غارها که از پدیده هاى کهن زمین شناختى به شمار میروند، همراه با دیگر پدیده ها و کوه ها و خود جزیره قشم دنباله چین خوردگىهاى رشته کوههاى زاگرس هستند که در هزاره هاى گذشته از زیر آب سربرآورده اند.این غارها در دوره هاى بعد دچار دگرگونى و تغییرات دیگرى شده اند.
غارهاى خربس که از بیرون ساختار ساده و طبیعى و زمین شناختى خود را همچنان حفظ کرده اند از درون با مجموعه دهلیزها، تالارها و اتاق هاى متعدد به ابعاد 5/5 ×4 متر و چشمه ها و روزن هاى گوناگونى که رو به شمال و جنوب دارند مؤید حضور مردمانى از دوران کهن در این جزیره هستند.
مشخص است که دست انسانها به مرور زمان و به منظور کاربردهاى گوناگون، شکل و سیماى این غارها و دیواره هاى آنها را دگرگون ساخته و مناسب نیازهاى خود درآورده است.
تالارى به مساحت 25 مترمربع در پشت روزنه ها، در دل صخره و سنگ حفر شده است. سقف تالار مسطح است. این تالار محل به جاى آوردن مراسم مذهبى ویژه اى براى بزرگداشت درگذشتگان، و به احتمال بسیار قوى مرکز نیایش «ایزدمهر» یا «میترا» بوده است.
غارهاى خربس را از لحاظ شکل و ساختار با دخمه هاى آذربایجان، کردستان، لرستان، بوشهر، اهواز و شوشتر مقایسه مى کنند. غارهاى خربس به ویژه از نظر فضاهاى درونى شکل و طرح اولیه خود را حفظ کرده و به همان صورت کهن خود باقى مانده است.
در سمت راست این غارها و در امتداد دیواره بلند و گسترده زیارتگاه شاه شهید، دهلیزها و دالان هایى نو به دست سنگتراشان هنرمند روزگار کنونى در دل کوه تراشیده شده تا به عنوان الگویى تازه، به شناسایى غارهاى اصلى یارى رساند. در درون این غارهاى جدید و دهلیزها نقش هایى با الهام از طرح هاى باستانى کنده شده که همگى از جلوه و نمودى باستانى و حالتى رمزگونه و نمادین برخوردار هستند.
بعضى غارهاى خربس را معبد مهرى مى پندارند، بعضى آن را استودان (جاى نگهدارى استخوان هاى مردگان پس از مرگ، در آیین زرتشت) مى دانند و حدسى که قریب به یقین مى تواند باشد این است که این حفره هاى دست کنده در دل صخره ها اگر استودان (استخوان دان) دوره هاى پیش از اسلام نباشد، به طور مسلم پناهگاه هایى بوده براى مردم بى دفاع که روزگارى در دشت هموار خربس زندگى مى کرده اند و دزدان دریایى با ایلغار و یورش امان آنها را بریده بودند.
آنان ناچار این حفره هاى درهم را که از درون با یکدیگر مرتبط هستند در دل این دیواره به صورت غارهاى دست کند به وجود آورده اند تا به هنگام احساس خطر بتوانند کودکان، زنان و پیرمردها را به درون غارها منزل دهند، نان و آب و غذا نیز لاشه سنگ هایى براى دفاع و پرت کردن از ارتقاع در اختیارشان مى گذاشته اند و خود به مقابله با دشمن غارتگر مى پرداخته اند.
این غارهاى دست کنده، مجموعه اى است از حفره هایى که با راهروهاى باریک به همدیگر راه دارند و تالار مرکزى، که جاى اجتماع بوده و دو تاقچه کوچک جاچراغى نیز در آن ساخته شده است. در پاى دهانه این غارها برکه‌اى براى نگهدارى آب باران وجود دارد که اکثر ایام سال (جز مواقع بى بارانى) آب دارد.
اکنون بر فراز این غار، همیشه یک جفت عقاب ماهیگیر (که از انواع نادر و مرغوب عقاب هاى جهانند و در جزیره قشم خوشبختانه فراوانند) به چشم مى خورند که در ارتفاعات صخره اى لانه دارند و تخم مى گذارند.
وجود خفاش هاى دم موشى نکته قابل توجه در مورد غارهاى خربس است که بیشتر در زاویه هاى تاریک و بخش انبار ذخایر غار (حفره هاى زیرین) زندگى مى کنند و مدام نیز مشغول زاد و ولد هستند. کارشناسان محیط زیست به علت کاربرى سموم دفع آفات نباتى و عوارض دیگر، نسل این حیوان را در جهان در حال انقراض مى دانند و این جاى امیدوارى است که فعلاً خفاش هاى دم موشى در غارهاى خربس در امنیت کامل به سر مى برند.
مسیر دسترسی
این مکان در استان هرمزگان، 15 کیلومتری جنوب شهر قشم، در سمت راست جاده قشم به روستای خربس و روستای رمچاه قرار دارد.
